Πολιτισμός Λογοτέχνες

Γιάννης Μότσιος

Πρωινές σκέψεις και μεσημεριανές καταλήξεις:

 

Ι  Η ναυμαχία στο Ναβαρίνου  έγινε στις 20 Οκτωβρίου του 1827.- 14 Σεπτεμβρίου 1829: η συνθήκη της Αδριανούπολης, με την οποία αναγνωρίστηκε  η ελληνική ανεξαρτησία απ' την Οθωμανική αυτοκρατορία.

 «η Μεγάλη Βρετανία πήρε αποστάσεις από το γεγονός: Οι διάδοχοι του πρωθυπουργού Τζωρτζ Κάνινγκ, η κυβέρνηση Γουέλινγκτον, θεωρώντας την πολιτική του προκατόχου τους υπερβολικά αντιοθωμανική και αποσκοπώντας στην ενίσχυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως ανάχωμα σε πιθανή κάθοδο της Ρωσίας στη Μεσόγειο, χαρακτήρισαν τη ναυμαχία και το αποτέλεσμά της ως απρόοπτο συμβάν, (untoward event), κατά τις προγραμματικές δηλώσεις της τον Ιανουάριο του 1828.  Το 1828 ο Κόδριγκτον απηλλάγη από τα καθήκοντά του με το αιτιολογικό ότι επέτρεψε τη μεταφορά Ελλήνων σκλάβων από την Πελοπόννησο προς την Αλεξάνδρεια μέσα στα πλοία του Ιμπραήμ που αποχωρούσαν. Είχε προηγηθεί θόρυβος στο Κοινοβούλιο και την κοινή γνώμη όταν τους πρώτους μήνες του 1828 έφτασαν οι πληροφορίες ότι 5.500 Έλληνες, κυρίως γυναίκες και παιδιά, πωλούνταν στα σκλαβοπάζαρα της Αλεξάνδρειας, κάτι που έφερε σε δύσκολη θέση τη βρετανική κυβέρνηση. Ο Κόδριγκτον απολογήθηκε λέγοντας ότι δεν είχε λάβει διαταγές να αναχαιτίζει πλοία και να κάνει νηοψίες.».

«Αργότερα απαιτήθηκαν δύο πρόσθετες στρατιωτικές παρεμβάσεις, από τη Ρωσία υπό μορφή ρωσοτουρκικού πολέμου (1828-9) και από μια γαλλική εκστρατευτική μονάδα στην Πελοπόννησο (γνωστή ως Εκστρατεία του Μοριά), προκειμένου να επιτευχθεί η απόσυρση των οθωμανικών δυνάμεων από την κεντρική και νότια Ελλάδα και να εξασφαλιστεί η Ελληνική ανεξαρτησία.»

Μέχρι τις 28 Αυγούστου ο ρωσικός στρατός είχε προσεγγίσει σε απόσταση 68 χιλιομέτρων την Κωνσταντινούπολη, προκαλώντας πανικό στους δρόμους της πρωτεύουσας και διαπράττοντας μεγάλη λεηλασία και καταστροφές στην πορεία του.

Με την αναγνώριση της ελληνικής εθνικής ανεξαρτησίας από τη Πύλη (Συνθήκη της Αδριανούπολης) 1829, άρχισε η πορεία διάλυσης του πολυεθνικού Οθωμανικού κράτους.

ΙΙ  Ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος: 1828-1829: «Οι συγκρούσεις

Τον Ιούνιο του 1828 οι κύριες ρωσικές δυνάμεις με επικεφαλής τον αυτοκράτορα Νικόλαο Α΄^] διέσχισαν τον Δούναβη και προωθήθηκαν στην Δοβρουτσά. Στη συνέχεια οι Ρώσοι πολιόρκησαν τρεις βασικές ακροπόλεις το Σούμεν, τη Βάρνα και τη Σηλυβρία με τη βοήθεια του στόλου της Μαύρης Θάλασσας. Η πολιορκία του Σούμεν αποδείχθηκε πολύ πιο προβληματική, καθώς η ισχυρή τουρκική δύναμη 40.000 ανδρών ήταν υπέρτερη των ρωσικών δυνάμεων. Επιπλέον οι Τούρκοι πέτυχαν να περιορίσουν τους Ρώσους από τις προμήθειές τους. Η έλλειψη τροφίμων και η αύξηση των ασθενειών είχαν προκαλέσει περισσότερους θανάτους από ό,τι οι εχθροπραξίες και καθώς πλησίαζε ο χειμώνας ο ρωσικός στρατός αναγκάστηκε να αφήσει το Σούμεν και να οχυρωθεί στην Βεσσαραβία. Στις 7 Μαΐου 60.000 στρατιώτες με επικεφαλής τον στρατάρχη Ντιέμπιτς (Ντίμπετς, Diebitsch) διέσχισε τον Δούναβη και ξαναπολιόρκησε την Σηλυβρία. Μέσα σε μερικές εβδομάδες η Σηλυβρία έπεσε στα χέρια των Ρώσων (19 Ιουνίου). Μέχρι τις 28 Αυγούστου ο ρωσικός στρατός είχε προσεγγίσει σε απόσταση 68 χιλιομέτρων την Κωνσταντινούπολη, προκαλώντας πανικό στους δρόμους της πρωτεύουσας και διαπράττοντας μεγάλη λεηλασία και καταστροφές στην πορεία του.

 

Επίλογος. Η πολιορκία του Καρς: Ο Σουλτάνος ​​διαμήνυσε για την ειρήνη. 14 Σεπτεμβρίου 1829. Η Συνθήκη της Αδριανούπολης. Με τη συνθήκη της Αδριανούπολης αναγνωρίστηκε  η ελληνική ανεξαρτησία απ' την Οθωμανική αυτοκρατορία.

Η Συνθήκη της Αδριανούπολης έδωσε στη Ρωσία το μεγαλύτερο μέρος της ανατολικής ακτής της Μαύρης Θάλασσας και τις εκβολές του Δούναβη. Η Τουρκία αναγνώρισε ρωσική κυριαρχία της Γεωργίας και τμήματα της σημερινής Αρμενίας, ενώ στη Σερβία παραχωρήθηκε αυτονομία και η Ρωσία είχε τη δυνατότητα να καταλάβει τη Μολδαβία και τη Βλαχία (εγγυάται την ευημερία τους και την πλήρη «ελευθερία του εμπορίου») μέχρις ότου η Τουρκία καταβάλει τις πολεμικές αποζημιώσεις. Η Μολδαβία και η Βλαχία παρέμειναν υπό ρωσική επικυριαρχία με το τέλος του Κριμαϊκού πολέμου.»

ΙΙΙ  Ο Μαρξ και ο Έγκελς για το Ανατολικό ζήτημα, και πιο συγκεκριμένα για την έναρξη και την πορεία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821

11 Απριλίου 1853: κριτική ασκεί ο Μαρξ στον Τύπο του Λονδίνο και ειδικά στους Times, μέσα από άρθρο του στη New York Daily Tribune:  «Στην αρχαία Ελλάδα έλεγαν για όποιον ρήτορα πληρωνόταν για να σωπάσει, ότι έχει ένα βόδι πάνω στην γλώσσα του: το βόδι, ας το διευκρινίσουμε, ήταν ένα ασημένιο νόμισμα φερμένο από την Αίγυπτο. Μπορούμε να πούμε αναφορικά με τους Times ότι σε ολόκληρη την περίοδο της αναζωπύρωσης του Ανατολικού Ζητήματος είχαν ένα βόδι πάνω στη γλώσσα τους».

 

8 μέρες αργότερα, 19 Απριλίου 1853, ο Ένγκελς συνεχίζει στην ίδια εφημερίδα, New York Daily Tribune: «Η σερβική εξέγερση του 1804 και ο ελληνικός ξεσηκωμός του 1821 υποκινήθηκαν λίγο-πολύ άμεσα από ρωσικό χρυσάφι και ρωσική επιρροή… Ποιος έκρινε τον αγώνα όταν εξεγέρθηκαν οι Έλληνες; Όχι βέβαια οι συνωμοσίες και οι ξεσηκωμοί του Αλή πασά στα Γιάννενα, όχι βέβαια η ναυμαχία του Ναβαρίνου, όχι βέβαια η παρουσία του γαλλικού στρατού στο Μοριά, ούτε οι συνδιασκέψεις και τα πρωτόκολλα του Λονδίνου, παρά ο Ντίμπιτς που προέλασε με τον ρωσικό στρατό μέχρι την κοιλάδα της Μαρίτσας, περνώντας τον Αίμο»(υπογρ. δική μου, Γ. Μ.).

 

Οι Μαρξ και Ένγκελς με άρθρα τους είχαν ασκήσει έντονη κριτική στον δυτικό Τύπο, στο ρόλο που έπαιξε και στα συμφέροντα που εξυπηρέτησε -ανάμεσα στα άλλα- και για το Ανατολικό Ζήτημα.

Δεν έχει άμεση σχέση με την επανάσταση του 1821 αλλά δεν μπορεί κανείς να προσπεράσει την αναφορά του Ένγκελς το 1853 που δείχνει ότι η έφεση των Ελλήνων για το χρηματιστήριο κρατάει από πολύ παλιά: «Υπάρχει όμως κι άλλος ένας σπουδαίος κλάδος του εμπορίου που κι αυτός διεξάγεται από τη Μαύρη Θάλασσα… Το πόση σπουδαιότητα αποκτά αυτό το εμπόριο, και το εμπόριο της Μαύρης Θάλασσας γενικά, το βλέπει κανείς στο χρηματιστήριο του Μάντσεστερ, όπου οι μελαχρινοί Έλληνες αγοραστές αυξάνουν σε αριθμό και σε σημασία κι όπου τα ελληνικά και οι νοτιοσλαβικές διάλεκτοι ακούγονται παράλληλα με τα γερμανικά και τα αγγλικά».

Οι παραπάνω απόψεις αποκτούν ιδιαίτερη ιστορική αξία και βαρύτητα, επειδή οι Μαρξ και Έγκελς ήταν άσπονδοι εχθροί της τσαρικής Ρωσίας.

 

25 Μαρτίου 2021