6ος Δωδωναίος Λόγος
και 2η Εικαστική Έκθεση
«Η Ήπειρος των Γλυπτών, των Ζωγράφων και των
Φωτογράφων»,
της Εταιρίας Λογοτεχνών και
Συγγραφέων Ηπείρου
« Δωδωναίος Λόγος ή «Η Ήπειρος των Γλυπτών και των Ζωγράφων»;
Εικόνα ή λέξεις; Έχει διαφορά; Στο τέλος η μία θα σχηματίσει την
άλλη. Και θα ήταν προτιμότερο να μη σταθούμε εκεί. Η κατασκευή δεν
μας αφορά.
Εικόνα λοιπόν και 2η Εικαστική Έκθεση της Εταιρίας
Λογοτεχνών, στην Δωδώνη.
Οι Ηπειρώτες Εικαστικοί, κατάφεραν μέσα στο γενικό κλίμα παρακμής να
προσηλωθούν στην τέχνη τους, να δουλέψουν και να κατορθώσουν κάτι
εξαιρετικό.
Τυχαίνει να ξέρω ότι είναι πολύ δύσκολες οι συνθήκες για τους
καλλιτέχνες. Όμως δεν διάλεξαν τη μίρλα, τις καταγγελίες - δεν
έχασαν το χρόνο τους. Αυτή είναι η εποχή μας, σε αυτή την εποχή
έπρεπε να δουλέψουν. Αποτέλεσμα: ένας σπάνιος θρίαμβος, την ώρα που
η Ελλάδα αυτοκτονεί.
Στις εποχές της μεγάλης
κρίσης, οι άνθρωποι στρέφονται (ανάλογα με τον ψυχισμό και την
κουλτούρα τους) στην καταστροφή ή στην τέχνη. Στη διάλυση ή στη
δημιουργία. Στην εχθροπάθεια ή στον ανθρωπισμό. Το πρώτο είναι
εύκολο - η ενστικτώδης κίνηση της μάζας. Το δεύτερο χρειάζεται
μεγαλύτερο κόπο, ευθύνη και σχετική μοναξιά.
Σχεδόν στο σύνολό τους οι Ηπειρώτες απόφοιτοι της Σχολής Καλών
Τεχνών, καταξιωμένη γλύπτες, ζωγράφοι, χαράκτες, θα βρίσκονται με το
έργο τους για μιάμιση εβδομάδα στη Δωδώνη,
(21 Σεπτεμβρίου - 2
Οκτωβρίου).
Παράλληλα σ' ένα δεύτερο κτίριο, έκθεση φωτογραφίας. Εκεί υπάρχει
ένα δίπολο. Οι φωτογράφοι,
ιστορικής μνήμης του τόπου, Κώστας Μπαλάφας - Άγγελος
Καλογερίδης, μαζί με τους νεώτερους, αλλά δοκιμασμένους
καλλιτέχνες φωτογράφους.
Ο 6ος
ΔΩΔΩΝΑΙΟΣ ΛΟΓΟΣ, με εξαιρετικούς ομιλητές:
Κώστα Σουέρεφ, Λένα Γιωβάννη
Γκίκα, Μιχαήλ Αράπογλου, Γιώτα Παρθενίου, Τάσο Παπασταύρο, Θάνο
Χρήστου.»
Μ' αυτά τα λόγια η
Πρόεδρος της Εταιρίας Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου κα Άννα
Δερέκα, προσδιόρισε στην Συνέντευξη Τύπου για τα ΜΜΕ, την αξία
της συγκεκριμένης ομαδικής έκθεσης, των Ηπειρωτών καλλιτεχνών.
Ακολούθως, ο Σπύρος
Εργολάβος, φιλόλογος, συγγραφέας, μέλος του Δ.Σ. της ΕΛΣΗ, πήρε
το λόγο:
«Συνεχίζουμε και εφέτος, όπως ακούσατε προηγουμένως, τις εκδηλώσεις
θεσμούς, που έχουμε καθιερώσει, από το πρώτο έτος που ιδρύσαμε την
Εταιρία Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου, με πρωτοπόρο και
οραματιστή, τον αείμνηστο Νίκο Τέντα. Τις εκδηλώσεις αυτές, τις
οφείλουμε στην Ήπειρο. Γιατί όπως ξέρετε, η Ήπειρος διακρίνεται για
την πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά. Μια κληρονομιά που ξεκινάει
από την αρχαιότητα. Τότε που η Ήπειρος με επίκεντρο το ιερό της
Δωδώνης, αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο ΔΩΔΩΝΑΙΟΣ ΛΟΓΟΣ, σ'
όλες τις εκδηλώσεις μας κατέχει σημαντική θέση.
Αποτέλεσε την πρώτη του ελληνισμού κοιτίδα, και συντέρια σε αρμονικό
τη σοφία του Πνεύματος με την ανδρεία του σώματος. Κληρονομιά ου
συνεχίστηκε στα δίσεκτα χρόνια της Τουρκοκρατίας, τότε που η Ήπειρος
με επίκεντρο τα Γιάννινα, που όπως επίσης ξέρετε, πολιτογραφήθηκαν
στην παράδοση, ως πρώτα στα γρόσια και στα γράμματα, αποτέλεσε ένα
από τα σπουδαιότερα, αν όχι το σπουδαιότερο πνευματικό κέντρο του
αλύτρωτου Ελληνισμού και συνέβαλλε αποφασιστικά στην πνευματική
καλλιέργεια και στην εθνική αποκατάσταση του λαού μας.
Ένας λαός, όσο υπάρχει, υπάρχει μαζί με την παράδοσή του. Η
πολιτιστική παράδοση βέβαια ενός λαού, ξεκινάει από το παρελθόν και
χωρίς να αποξενώνεται από αυτό, δεν σταματάει στο παρελθόν
χρησιμοποιεί και αξιοποιεί τα πιο ζωντανά στοιχεία της, τα
προσαρμόζει στις απαιτήσεις κάθε εποχής και δημιουργεί έτσι, μια
αδιάκοπη πνευματική κίνηση, και μια προοπτική για το μέλλον.
Πολιτιστική παράδοση, μοιάζει με το δέντρο, που ξεκινάει από τους
καρπούς και καταλήγει πάλι στους καρπούς, αφού περάσει απ' όλες τις
φυτικές μορφές. Όσο πιο βαθειές είναι οι ρίζες αυτού του δέντρου,
τόσο πιο μεγάλη είναι και η δύναμή του και τόσο πιο περισσότερες οι
προοπτικές για την επιβίωση ενός έθνους.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο εμείς με τις εκδηλώσεις μας
δεν αποβλέπουμε απλώς στο να καταναλώσουμε ένα είδος ξενόφερτου
ιδιαίτερα πολιτισμού, αλλά επιδιώκουμε να διατηρήσουμε, να
αξιοποιήσουμε και να καλλιεργήσουμε παραπέρα, την παράδοσή μας και
αυτό είναι όπως αντιλαμβάνεστε, το τόνισε άλλωστε και η πρόεδρος,
ιδιαίτερα απαραίτητο σήμερα, στις μέρες που ζούμε, διότι η χρεοκοπία
για την οποία γίνεται λόγος σήμερα δεν είναι μονάχα οικονομική,
είναι ταυτόχρονα χρεοκοπία θεσμική, πολιτική, αλλά και πνευματική.
Και με τις εκδηλώσεις αυτές, αποσκοπούμε, απλά και μόνο να
βοηθήσουμε το λαό μας, στην ανύψωση της μορφωτικής του στάθμης.
Σας ευχαριστώ».
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο
κ. Κώστας Σουέρεφ,
διευθυντής ΙΒ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων,
μέλος της Εταιρίας Λογοτεχνών, και ένας από τους ομιλητές στο
Συνέδριο του ΔΩΔΩΝΑΙΟΥ ΛΟΓΟΥ:
«Η
Δωδώνη, εμπνέει. Και νιώθω πολύ τυχερός, που ως εκπρόσωπος της
Εφορείας Αρχαιοτήτων του Νομού Ιωαννίνων, βρίσκομαι εδώ και
συμμετέχω σε αυτή την πολύ σημαντική και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και
από άποψη περιεχομένου, οργάνωση. Θα ήθελα να πω, πέρα από το δικό
μου παρών, ότι ο τόπος, ο χώρος Δωδώνη, είναι πράγματι ένα σημείο
αναφοράς, όχι μόνο για τα μνημεία που έγιναν σε μια συγκεκριμένη
στιγμή; και είναι αυτά που εμείς βλέπουμε σήμερα, δηλαδή στις αρχές
του 3ου αιώνα προ Χριστού και μάλιστα αν κρίνουμε από τη
διάρκεια που είχαν στην αρχαιότητα, ουσιαστικά εμείς τα χαιρόμαστε
δύο χιλιετίες μετά, αλλά κυρίως για την ουσία της Δωδώνης, η οποία
μέχρι τον τρίτο αιώνα προ Χριστού, από τα προϊστορικά χρόνια, δηλαδή
κι από τη δεύτερη χιλιετία προ Χριστού, υπήρχε με ανοιχτά υπαίθρια
ιερά. Όλη αυτή η παράδοση για τη μαντική, για τη Διώνη και τον Δία ή
ακόμη και για τις παραδόσεις οι οποίες συνέδεσαν τους μύθους των
Πελασγών με τη Δωδώνη, προέρχονται από έναν χώρο, ο οποίος δεν είχε
τα μνημεία τα οποία εμείς βλέπουμε σήμερα. Τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει, ότι πέρα από τα αρχαιολογικά τεκμήρια, τα όστρακα
κεραμικής, τα κατάλοιπα από χαλκό, είτε ακόμη ειδώλια, είτε ακόμη
κάποια μικρά ευρήματα, τα οποία είναι καθημερινής χρήσης, ή ακόμη
και τα θεμέλια από κάποιες αχυροκαλύβες που προϋπήρχαν, η Δωδώνη ως
τόπος, υπήρξε σημαντικότατη, και, χωρίς μεγάλα μνημεία.
Με
την αφορμή λοιπόν, αυτής της διοργάνωσης, έρχεται η Εφορεία μας, να
συμβάλλει και να υποστηρίζει, μ' ένα θέμα. Και το θέμα εί ναι να
θέσει υπόψη, των όσων ενδιαφερομένων υπάρχουν, αλλά και ακόμη και
όσων για πρώτη φορά θα ακούσουν, να ρίξουν την προσοχή τους, πάνω
στις μολύβδινες, λεγόμενες πινακίδες. Αυτές είναι, απλές, μικρές
πινακίδες, ελάσματα αν θέλετε, όπου έγραφαν οι προσκυνητές ένα
ερώτημα. Και περίμεναν την απάντηση από το Θεό. Και η απάντηση
ερχόταν μέσω των Σελλών ή των Πελληάδων. Είτε προσπαθώντας να
καταλάβουν τι θέλει να πει ο Θεός μέσα από το θρόισμα των φύλλων, τι
το πέταγμα ή το τιτίβισμα από τα περιστέρια, που πολλές φορές
υπήρχαν εκεί, τι θέλουν να πουν. Ή ακόμη κι από τον ήχο και από το
κελάρυσμα του νερού, που έβγαινε στις ρίζες του
δέντρου της βαλανιδιάς.
Αυτή λοιπόν, η περίπτωση των μολύβδινων
ελασμάτων, είναι σε παγκόσμιο επίπεδο, σημαντικότατη. Μπορώ να σας
πω ότι έχουν βρεθεί, γύρω στις τρεις χιλιάδες μολύβδινα ελάσματα. Τα
περισσότερα φυλάσσονται στις συλλογές του Αρχαιολογικού Μουσείου
Ιωαννίνων. Εκτίθενται στην ειδική αίθουσα, που έχει το μουσείο μας
αφιερωμένο στο ιερό της Δωδώνης, ένα μέρος απ' αυτές. Και έχουν
καταγραφεί και μελετηθεί κατά καιρούς, ενώ επίκειται και μια τελική,
ας πούμε δημοσίευση, των περισσοτέρων, από την Αρχαιολογική Εταιρία,
στην Αθήνα.
Και ο Χρηστίδης, ο γλωσσολόγος, ο γνωστός και η
Βουκοτοπούλου, η αείμνηστη αρχαιολόγος, που έχει περάσει από τα
Ιωάννινα και ο Σωτήρης Δάκαρης, έδωσαν μια μεγάλη ώθηση στην έρευνα
και στην μελέτη αυτών των πινακίδων.
Γιατί είναι σημαντικές αυτές οι πινακίδες;
Είναι για τα λίγα λόγια που έχουν γραμμένα, πάνω σ' αυτά τα μικρά
ελάσματα. Αυτά τα λίγα λόγια, μπορούν, καθώς ακόμη και σήμερα να τα
διαβάσουμε, να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα, κοινωνικά. Ποιοι ήταν
οι άνθρωποι που ερχόντουσαν στην Δωδώνη
ως προσκυνητές, να ρωτήσουν. Μήπως ήταν μόνο οι ντόπιοι;
Όχι. Έρχονται από τη Μεγάλη Ελλάδα, έρχονται από τη
Συρρακούσα, έρχονται από τη Σικελία δηλαδή. Έρχονται από την
Ακανανία από την Κέρκυρα. Έρχονται από την Αττική. Ουσιαστικά η
Δωδώνη ήτανε ένα κέντρο. Ήταν το κέντρο, που δεν μάζευε προσκυνητές,
μόνο επειδή ήταν το ιερό, αλλά επειδή ήταν ένα χερσαίο, κομβικό
σημείο. Είχε δηλαδή μία σημασία, πέρα από τη θρησκευτική. Και το
θρησκευτικό κομμάτι ήταν εκείνο που στην ουσία έδινε την επίφαση και
την παρουσία των ανθρώπων εκεί, ως μια τελική αναφορά, στην ύπαρξη
μιας ανώτερης δύναμης, για να εκφραστεί η αρμονία και το δίλημμα
στην επιλογή της ζωής.
Να σας πω ένα παράδειγμα. Αναζητάει ένας
προσκυνητής «Να πάω στη θέση Φάρο;» Φάρο είναι ένα νησάκι στην
Αδριατική. Και τον ρωτάει, γιατί θέλει να βρει καλύτερη ζωή εκεί. Να
φύγει από τον τόπο του και στην ουσία λέει μια ενδόμυχη επιθυμία.
Και η απάντηση του Θεού, που συνήθως δίδεται με βάση το ερώτημα,
είναι Φάρος, που σημαίνει, ναι, να πάει στη Φάρο.
Τι θέλω να πω μ' αυτό; Ότι ο άνθρωπος δεν
επινόησε μόνον τους θεούς του, δεν επινόησε μόνον τον τρόπο με τον
οποίο θα επικοινωνεί με τους θεούς του, αλλά βρήκε και μέσα στις
ερωτήσεις, να δίνει ο ίδιος τις απαντήσεις του. Αυτή η μελέτη, αυτών
των πινακίδων, που αρχίζουν από τον 6ο αιώνα π.Χ., οπότε
η γραφή γίνεται κτήμα των περισσοτέρων. Ακόμη και αν με
ανορθογραφίες, μέχρι και τον τρίτο αιώνα π.Χ. και ακόμη μετά τον
δεύτερο, είναι χαρακτηριστικό υλικό, αρχαιολογικό, ιστορικό και πολύ
σημαντικό σε παγκόσμιο επίπεδο, γιατί μπορεί κανείς να μελετήσει και
την Ελληνική γλώσσα, τις Ελληνικές διαλέκτους και μη σας φανεί
περίεργο, τις διαλέκτους που μιλούσαν οι Ηπειρώτες. Και αν θέλετε,
ποια διάλεκτο χρησιμοποιούσαν οι ίδιοι οι Δωδωναίοι.
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας».
Ώρες λειτουργείας της έκθεσης: πρωϊ: 9 - 1,
απόγευμα: 6 - 8.
Κώστας Σουέρεφ, Διευθυντής της ΙΒ΄ Εφορείας Προϊστορικών
και Κλασσικών Αρχαιοτήτων
Άννα Δερέκα Πρόεδρος της Εταιρίας Λογοτεχνών και
Συγγραφέων Ηπείρου
Σπύρος Εργολάβος μέλος του ΔΣ της Εταιρίας
