Aναδρομική
έκθεση του Βασίλη Σταύρου στα Γιάννενα
Από τα εγκαίνια της έκθεσης στις 12 οκτ 2009
Η ομιλία- παρουσίαση του έργου
από τον Θάνο
Χρήστου *
Κυρίες και κύριοι, παλαιοί γνώριμοι οι
περισσότεροι, νομίζω, για ν` αρχίσω ας το πω έτσι με μια ασυνήθιστη
εισαγωγή, ότι το έργο του Βασίλη Σταύρου ταιριάζει απόλυτα με τις
ημέρες. με την πράσινη ανάπτυξη, με την καινούργια κυβέρνηση, (χωρίς
να θέλω να τον ταυτίσω με οτιδήποτε), θα έλεγα ότι ήρθε ακριβώς την
κατάλληλη στιγμή. Ίσως θα ήταν χρήσιμο να στείλει και μια πρόσκληση
στην καινούργια υπουργό περιβάλλοντος για να δει μερικά απ` αυτά που
πρέπει να προσέξει στο σχεδιασμό της. Αυτό μην το λάβετε υπ` όψιν
σ` αυτά που έχω
να σας πω για το έργο του Βασίλη του Σταύρου.
Με τον Βασίλη .Σταύρου γνωριστήκαμε
σχετικά πρόσφατα, πριν δυο χρόνια
με την ευκαιρία μιας έκθεσης στην Άρτα
και εκεί είχα την δυνατότητα να κάνω μια πρώτη γνωριμία με το
έργο του, μια πρώτη παρουσίαση του έργου. Τότε από αυτήν την πρώτη
φορά διέκρινα στο έργο του μερικά χαρακτηριστικά, τα οποία μπορούν
να μας δώσουν έστω ακροθιγώς,
μερικά από τα βασικά του ενδιαφέροντα. Να πούμε πρώτα απ` όλα
ότι θα χωρίσουμε αυτήν την παρουσίαση σε τρία κυρίαρχα μέρη.
Το ένα είναι το τεχνικό μέρος,
κι εδώ δεν θα σταθώ πολύ γιατί η τεχνική χωρίς περιεχόμενο δεν λέει
τίποτα. Ένας καλός τεχνίτης αν δεν ξέρει να βγάλει τις μορφές του,
ν` αποδώσει το περιεχόμενο, ν` ανοίξει καινούριους δρόμους,
ουσιαστικά μένει κενό γράμμα. Πρέπει όμως να πούμε ότι ο Βασίλης
Σταύρου έχει μια μοναδική ικανότητα. Να προχωράει στις
τεχνικές του, να αναζητάει καινούργια πράγματα, να προσπαθεί την
τεχνική να την κάνει μέσο για να εκφράσει
το περιεχόμενο του έργου του. Κι απ` τη στιγμή που η τεχνική
δεν είναι αυτοσκοπός, τον βοηθάει να εκφράσει πολύ σημαντικά
πράγματα μέσα από το έργο του.
Το δεύτερο μεγάλο κομμάτι στο οποίο θα
σταθώ λίγο περισσότερο είναι η θεματογραφία. Μια
θεματογραφία η οποία μπορεί να δείχνει κυρίως στα πιο πρόσφατα έργα
του ότι περιορίζεται πολύ στην φύση αλλά υποκρύπτει πίσω της πάντα
τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος ο οποίος σε παλαιότερες δημιουργίες του, τη
10ετία ήδη του 70 του 80, είναι παρών, εννοώ ως μορφή και
εξακολουθεί να είναι παρών και όταν φτάνουμε στα έργα του όπου δεν
εικονίζεται καν. Ο άνθρωπος είναι παντού. Πίσω απ` την καταστροφή
της φύσης, πίσω από την βλάστηση της φύσης, πίσω αν θέλετε απ`
οποιοδήποτε αντικείμενο που εικονίζεται στην ζωγραφική επιφάνεια
Ένα τρίτο χαρακτηριστικό, και θα
επανέλθουμε και στ` άλλα δυο σε λίγο χωρίς να θέλω να σας κουράσω
και ν` απεραντολογίσω, το τρίτο χαρακτηριστικό έχει σχέση με τα
στυλιστικά του ενδιαφέροντα, ή αν θέλετε με τις
μετατοπίσεις που διακρίνει κανείς από περίοδο σε περίοδο. Θα
μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι ο Σταύρου
κάνει μερικά άλματα τα οποία τον βοηθούν όμως με απόλυτο
τρόπο να προχωρήσει παραπέρα. Κάνει άλματα από τον ρεαλισμό των
πρώτων χρόνων στην ενσωμάτωση τύπων της ευρωπαϊκής ζωγραφικής των
αρχών του αιώνα. Ίσως προσέξατε αυτά τα έργα
με τα φωβιστικά περισσότερο χρώματα, τις μεγάλες χρωματικές
επιφάνειες και τα αφαιρετικά στοιχεία που του δίνουν τη δυνατότητα
να ψάξει αν θέλετε και πεδία της σύγχρονης τέχνης αλλά πολύ
περισσότερο να ψάξει μέσα στον ίδιο του τον εαυτό. Αυτό όμως που τον
χαρακτηρίζει κυρίως είναι μια συνεχής παλινδρόμηση. Από το ρεαλισμό
σε πιο αφαιρετικές τάσεις, πάλι πίσω, ξανά στην αφαίρεση, ακόμα και
στην τελευταία του σειρά, ή στην προτελευταία του καλύτερα το
«βλέμμα του ζώου»,έχουμε τέτοια χαρακτηριστικά έργα όπου ο
καλλιτέχνης προχωρεί προς την αφαίρεση. Αλλά επαναλαμβάνω το κύριο
χαρακτηριστικό που πρέπει να παρακολουθήσει ο θεατής είναι ότι ο
καλλιτέχνης δεν επιστρέφει στο ρεαλισμό ως μια οπισθοδρόμηση. Εγώ θα
έλεγα ότι επιστρέφει για ν` αποκτήσει μια καινούρια κινητήρια δύναμη
που θα του επιτρέψει να προχωρήσει πάλι μπροστά.
Ούτως ή άλλως η ζωγραφική του Βασίλη
Σταύρου είναι μια ζωγραφική
που έχει τις βιωματικές εμπειρίες. Ηπειρώτης ο ίδιος, από μια
περιοχή που χαρακτηρίζεται απ` την ομορφιά της, περνάει μέσα στη
ζωγραφική του ειδικά από ένα σημείο κι ύστερα όλα αυτά τα θέματα με
ένα πολύ χαρακτηριστικό
τρόπο. Και πρέπει να πούμε ότι ενώ επιφανειακά ένας αμύητος θεατής
μπορεί να μείνει μόνο στην απλή ρεαλιστική περιγραφή, ουσιαστικά
ταυτόχρονα ο Σταύρου θέτει και μερικά ερωτήματα τα οποία καλείται να
τα απαντήσει ο ίδιος ο θεατής. Δεν είναι δηλαδή μια απλή περιγραφική
ζωγραφική που έχει σαν στόχο να αναπαραστήσει
την πραγματικότητα, είναι πολύ περισσότερο μια ζωγραφική
προβληματισμών χωρίς να δίνει ο ίδιος όμως τις απαντήσεις. Μια
ζωγραφική που καλεί τον θεατή να μπει μέσα στη ζωγραφική επιφάνεια
και να προσπαθήσει να διερευνήσει ο ίδιος τον χαρακτήρα της. Αν
επιστρέψουμε λοιπόν σ` αυτά τα τρία συστατικά κομμάτια
που έδωσα και πριν, δηλ. στην θεματογραφία του, στα
στυλιστικά του μέσα και
στην τεχνική πληρότητα,
ουσιαστικά έχουμε τις τρεις παραμέτρους ενός έργου που
χαρακτηρίζεται για την πληρότητά του, για την εκφραστική του δύναμη
και ένα έργο που και υπόσχεται και άλλα για το μέλλον, αλλά κυρίως
ένα έργο που καλεί τον θεατή να γίνει κοινωνός του παρεχομένου του.
Και με αυτά τα λόγια νομίζω ότι μπορώ
να σας απαλλάξω από την φλυαρία μου και να σας πω ότι πολλά
περισσότερα θα έχετε την ευκαιρία να δείτε μπροστά στα ίδια τα έργα.
Σας ευχαριστώ.
*Ο Θάνος Χρήστου είναι καθηγητής
της ιστορίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων