ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ

─  ΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΜΑΣ ΘΕΣΕΙΣ  ─

■  Φυσικό περιβάλλον – οικοσυστήματα

Η πόλη μας έχει το σπάνιο πλεονέκτημα να βρίσκεται στο κέντρο ενός λιμναίου και στις παρυφές ορεινών οικοσυστημάτων. Η θέση της αυτή σηματοδοτεί και τις σχετικές αναγκαίες πολιτικές περιβαλλοντικής ισορροπίας, με προεκτάσεις στο  πολιτιστικό και στο παραγωγικό επίπεδο, αλλά και στον ίδιο τον τρόπο ζωής των κατοίκων.

Ταυτόχρονα, τα μικροοικοσυστήματα εντός του αστικού ιστού (δάσος, πάρκα) συμπληρώνουν ένα σπάνιο φυσικό περιβάλλον, πραγματική περιουσία της πόλης.

Η προστασία και η ανάδειξη των οικοσυστημάτων αυτών και ιδιαίτερα της λίμνης Παμβώτιδας, που είναι δεμένη με τα Γιάννενα  με μια σχέση ζωής,  είναι όρος επιβίωσης της ίδιας της πόλης και του Λεκανοπεδίου.

Βασικές αρχές της παρέμβασης στο φυσικό περιβάλλον:

-           Προτεραιότητα έναντι των υπολοίπων πολιτικών, ώστε όλες να εμπεριέχουν και την περιβαλλοντική διάσταση.

-           Κατοχύρωση του δικαιώματος όλων των πολιτών να απολαμβάνουν τα οφέλη και αντίστοιχη υποχρέωση να συμβάλλουν στις υποχρεώσεις, έναντι των οικοσυστημάτων.

-           Ενεργός ρόλος του Δήμου στα τεκταινόμενα σε ολόκληρο το Λεκανοπέδιο ως ευρύτερου ζωτικού του χώρου.

Συγκεκριμένοι στόχοι και μέτρα πολιτικής :

Υδάτινοι πόροι - Λίμνη

·                     Ενθάρρυνση λειτουργίας θεσμών ανοιχτής διαβούλευσης με έμφαση στα περιβαλλοντικά ζητήματα και τη διαχείριση των φυσικών πόρων, όπως «Σχέδια περιφερειακής βιωσιμότητας (agenda 21)», «Κοινοβούλια νερού σε επίπεδο υδρολογικής λεκάνης» κ.α.

·                     Βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων στο Λεκανοπέδιο και εκσυγχρονισμός του αρδευτικού δικτύου.

·                     Αναδιάρθρωση των γεωργικών καλλιεργειών για εξοικονόμηση νερών  και  περιορισμό των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων.

·                 Ολοκλήρωση του δικτύου αποχέτευσης στην πόλη και σε όλους τους οικισμούς στο Λεκανοπέδιο και σύνδεσή τους με το συγκρότημα βιολογικού καθαρισμού για την επεξεργασία των λυμάτων.

·                 Βελτίωση του δικτύου όμβριων υδάτων και δρομολόγηση των απαραίτητων αστικών, πεδινών και ορεινών έργων υδρονομίας για τον έλεγχο και τη συγκράτηση των φερτών στερεών.

·                 Εγκατάσταση δικτύου σταθμών μέτρησης της ποιότητας των υδάτινων απορροών στο λεκανοπέδιου και εφαρμογή προγράμματος παρακολούθησης των υδρολογικών μεταβολών και των φυσικοχημικών και τοξικών παραμέτρων της λίμνης, με δημοσιοποίηση των τιμών όλων των μετρήσεων.

·                 Δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών προστασίας του περιβάλλοντος και της λίμνης, με ουσιαστικό έλεγχο των πηγών ρύπανσης, απομάκρυνση των ρυπογόνων ή επικίνδυνων εγκαταστάσεων, καθαρισμό των στραγγιστικών τάφρων και των ακτών.

·                 Στήριξη και ουσιαστική συνεργασία με το φορέα διαχείρισης της λίμνης και αξιοποίηση της ΔΕΛΙ ως μηχανισμού εφαρμογής συγκεκριμένων και κοινά αποδεκτών μέτρων και πολιτικών στο οικοσύστημα.

·                 Αποκατάσταση του υδατικού ισοζυγίου της λίμνης και εμπλουτισμός της με καθαρά νερά από τις  παραδοσιακές πηγές τροφοδοσίας της στο Μιτσικέλι και συμπληρωματικά - εφόσον κριθεί αναγκαίο και εφόσον  τεκμηριωθεί πλήρως επιστημονικά -  με μεταφορά από άλλη  υδρολογική λεκάνη, για την αντιμετώπιση του ευτροφισμού της και για τη σωτηρία της από τον αργό θάνατο.

Φυσικά τοπία

 

·                     Αποτελεσματική προστασία, ανάδειξη και διαχείριση των ορεινών οικοσυστημάτων και των αστικών και περιαστικών φυσικών χώρων και τοπίων.

·                     Εφαρμογή προγράμματος εκτεταμένων αναδασώσεων στο Μιτσικέλι και στους περιαστικούς λόφους της πόλης (Πεδινή, Σταυράκι, Μάρμαρα, Καστρίτσα κ.α.).

·                     Ανάδειξη και συνετή διαχείριση  του ανατολικού ορεινού τόξου του λεκανοπεδίου και των περιαστικών δασών.

·                     Διαμόρφωση πλαισίου φύλαξης και αξιοποίησης του θεσμοθετημένου αισθητικού δάσους της πόλης και επέκτασή του στο λόφο Πεντέλης κ.α.

 

■  Σχετικές με τη λίμνη προτάσεις από άλλες προγραμματικές ενότητες

·               Ενοποίηση των κοινοχρήστων χώρων του κέντρου – Άνω και κάτω πλατεία, πάρκο Ηρώων, Λιθαρίτσια – και σύνδεσή τους με την παραλίμνια περιοχή μέσω πεζοδρόμησης της οδού Μετσόβου.

·                 Ανάπλαση της παραλίμνιας ζώνης της πόλης, με δημιουργία αστικού και μητροπολιτικού πάρκου, καθώς και οικολογικού πάρκου γύρω από τη λίμνη.

         Πιο συγκεκριμένα:

-        Ανάπτυξη στην περιοχή Λιμνοπούλας - Μάτσικα, σύνθετου αστικού πάρκου αθλητισμού, αναψυχής, τουρισμού, μέσα από ενιαία μελέτη για την οργάνωση της παραλίμνιας ζώνης, ώστε οι κάτοικοι του Μάτσικα να αποκατασταθούν στη συγκεκριμένη περιοχή, χωρίς αρνητικές επιπτώσεις στο παραλίμνιο μέτωπο.

-        Ανάδειξη του αδιαμόρφωτου παραλίμνιου μετώπου της πόλης σε Μητροπολιτικό Πάρκο Πρασίνου και Αναψυχής, με συστηματικό λεπτομερή σχεδιασμό μετά από Αρχιτεκτονικό διαγωνισμό πολεοδομικής οργάνωσης και διαμόρφωσης του τοπίου.

-        Οργάνωση Οικολογικού Πάρκου Παμβώτιδας στις υπόλοιπες παραλίμνιες   

εκτάσεις δημοσίου και δημοτικού ιδιοκτησιακού χαρακτήρα.

·                 Κίνητρα στους λεμβούχους για ανανέωση του στόλου με σύγχρονα και φιλικά σκάφη  και για την οργάνωση συστήματος λιμναίων μεταφορών, για την επίσκεψη ιστορικών και τουριστικών πόλων (Κάστρο, Νησί, Σπήλαιο, Λογγάδες κ.α).

·               Ενίσχυση του τουρισμού με ανάδειξη και προβολή παραδοσιακών οικισμών (ιστορικό κέντρο, κάστρο, νησί, Γερακάρι παμβώτιδας),   στοιχείων της πολυπολιτισμικής συνύπαρξης στην πόλη (εβραϊκά, μουσουλμανικά), αρχαιολογικών και ιστορικών τόπων (Καστρίτσα, οχυρά Μπιζανίου, μοναστήρια),  περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (λίμνη, σπήλαιο Περάματος, ορεινή ζώνη), με καθιέρωση εναλλακτικών μορφών (ιατρικός, συνεδριακός, οικολογικός, αθλητικός, θρησκευτικός), με δημιουργία δημοτικών σταθμών υποδοχής οχημάτων (campers) περιηγητικού τουρισμού κ.α.

·               Συνδιαμόρφωση επιχειρησιακού σχεδίου τουριστικής προβολής του φυσικού και πολιτισμικού μας πλούτου και δημιουργία  Κέντρων ενημέρωσης στους άξονες της  Εγνατίας και της Ιόνιας οδού

-  ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ  -

 

Το «Διαχειριστικό Σχέδο Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων», που εκπονήθηκε για τον αντίστοιχο φορέα το 2004, είναι ένα αξιόλογο και χρήσιμο διαχειριστικό εργαλείο για την κατανόηση, την προστασία την αποκατάσταση και την ανάδειξη του οικοσυστήματος.

Ο Δήμος Ιωαννιτών, μετά από πολλά χρόνια παντελούς απουσίας και προκλητικής αδιαφορίας, σε στενή πλέον συνεργασία με το φορέα, το Πανεπιστήμιο, τις οικολογικές οργανώσεις και τα επιστημονικά επιμελητήρια, θα αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την επικαιροποίηση του σχεδίου  και για την προγραμματισμένη εφαρμογή των διαχειριστικών επιλογών.

Επισημαίνουμε, παρακάτω, στόχους, διαχειριστικές επιλογές και μέτρα του σχεδίου, τα οποία μεθοδικά και με επιμονή πρέπει να δρομολογηθούν.  

■   Κύριοι στόχοι του διαχειριστικού σχεδίου

      - Aνάδειξη της ιδιαίτερης Βιολογικής, Εκπαιδευτικής και Επιστημονικής αξίας της λίμνης Παμβώτιδας, σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο καθώς και της αναγκαιότητας διατήρησης της υψηλής ποιότητας των υπόλοιπων αξιών της, με έμφαση στις οικονομικές δραστηριότητες που πιθανά τις υποβαθμίζουν και με προτεραιότητα σε ομάδες άμεσα εμπλεκόμενες σε διαχειριστικές επεμβάσεις, καθώς και στους κύριους χρήστες των υγροτοπικών πόρων.

- Ανάπτυξη του αισθήματος σεβασμού και της ανάγκης προστασίας του λιμναίου οικοσυστήματος σαν ζωτικής σημασίας για τους πολίτες του λεκανοπεδίου με την ανάδειξη του προστατευταίου αντικειμένου που θα επιφέρει θετικά αποτελέσματα στην διατήρηση του υγροτόπου και θα περιορίσει ή θα αμβλύνει δραστηριότητες που λειτουργούν σαν απειλές για την λίμνη.

Στόχοι και διαχειριστικές επιλογές

Πανίδα

- Στόχοι

§   Εξασφάλιση της διατήρησης των πληθυσμών των υπαρχόντων ειδών.

§   Εξασφάλιση της καταλληλότητας των θέσεων αναπαραγωγής.

§   Ευαισθητοποίηση κοινού για την οικολογική τους σημασία.

- Διαχειριστικές επιλογές

§   Λεπτομερής καταγραφή της πανίδας της περιοχής και εκτίμηση των πληθυσμιακών μεγεθών τους.

§   Απογραφή και προστασία των καταφυγίων και γενικά των χώρων φιλοξενίας αμφιβίων, ερπετών, θηλαστικών  και χαρτογράφηση όλων των επιφανειακών νερών (ρέματα και υδατοσυλλογές).

§   Εκπόνηση ειδικής μελέτης που αφού διερευνήσει τη σκοπιμότητα, θα καθορίσει τον τρόπο, το είδος και τον αριθμό των ιχθυδίων των ειδών ψαριών με τα οποία θα γίνονται από εδώ και πέρα εμπλουτισμοί  στη λίμνη. Η μελέτη θα πρέπει να λάβει υπόψη τις ακόλουθες τρεις παραμέτρους: α) τη διατήρηση βιώσιμων πληθυσμών των ενδημικών, αυτόχθονων και προστατευόμενων (επιλεγμένων) ειδών ψαριών στη λίμνη (τσίμα, μαρίτσi, ντάσκα, λουρογωβιός, λουροβελονίτσα), β) την εξασφάλιση ικανής ποσότητας αλιευμάτων σε ετήσια βάση χωρίς τον κίνδυνο να επέλθει κατάρρευση των ιχθυοαποθεμάτων ή διατάραξη της ισορροπίας των πληθυσμών άλλων ειδών, γ) τον πολλαπλό ρόλο των ειδών με τα οποία γίνεται ο εμπλουτισμός (π.χ. συνδυασμός αφαίρεσης υδροφυτικής βλάστησης και αλιείας) σε συνδυασμό με την μη βλαπτική επίδραση σε πληθυσμούς άλλων ειδών (π.χ. τροφικός ανταγωνισμός χορτοφάγου κυπρίνου και της σπάνιας και προστατευόμενης βαλτόπαπιας).

§   Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για την οικολογική σημασία και την ανάγκη διατήρησης των αυτόχθονων και επιλεγμένων ειδών πανίδας.

§   Δημιουργία διαδρομών σε κατάλληλα ενδιαιτήματα όπου με την τοποθέτηση κατάλληλων πινακίδων θα ενημερώνεται ο επισκέπτης για την παρουσία και την οικολογική αξία των διαφόρων ειδών πανίδας.

§   Λειτουργία ενός μόνιμου επιστημονικού προγράμματος βιοπαρακολούθησης παραμέτρων που σχετίζονται με τη ρύπανση, την ποιότητα νερού και την βιοποικιλότητα της λίμνης για τη σωστή διαχείριση και αναθεώρηση των διαχειριστικών μέτρων προς τη σωστή κατεύθυνση

Αποκατάσταση υδατικού ισοζυγίου λίμνης

Η αποκατάσταση του υδατικού ισοζυγίου της λίμνης, ώστε αφ' ενός να γίνεται ορθολογική χρήση νερού και αφετέρου να αποκατασταθεί η ροή και ο εμπλουτισμός της λίμνης με καθαρό νερό από τις πηγές είναι καθοριστικής σημασίας. Αποτελεί πρωταρχική προτεραιότητα για τη βελτίωση της ποιότητας του νερού της λίμνης, μαζί με τη μείωση του ρυπαντικού φορτίου που δέχεται η λίμνη.

Μέτρα

§   Αποκατάσταση συστήματος πηγών  - καταβοθρών. Όλες οι πηγές πρέπει να επαναλειτουργήσουν και να εισρέουν μόνιμα τα καθαρά νερά του Μιτσικελίου στη λίμνη με φυσική ροή. Οι καταβόθρες πρέπει άμεσα να επαναλειτουργήσουν, απομακρύνοντας το ρυπασμένο νερό και αποκαθιστώντας το υδρολογικό σύστημα που πάντα υπήρχε στη λίμνη.

§   Τμήση του αναχώματος στο Βόρειο τμήμα της λίμνης, έπειτα από ειδική μελέτη, τουλάχιστον τμηματικά, με στόχο τη φυσική επαναλειτουργία των πηγών και την αποκατάσταση των υγρολίβαδων στην περιοχή Αμφιθέας - Περάματος. Τμήση του αναχώματος στο Νότιο τμήμα της λίμνης, εκτός ζωνών οικιστικού ελέγχου, τουλάχιστον τμηματικά με στόχο την αποκατάσταση των υγρών παραλίμνιων ενδιαιτημάτων. Αποκατάσταση των ρηχών εκτάσεων και των παροδικά πλημμυρισμένων υγρών λιβαδικών εκτάσεων.

§   Επανασύσταση Λαψίστας και δημιουργία συστήματος τεχνητών λιμνών. Η δράση αυτή θα πρέπει να γίνει ύστερα από ειδική μελέτη τόσο στην περιοχή της Λαψίστας, όσο και στην περιοχή της Λαγκάτσας. Αποτέλεσμα θα είναι η συγκράτηση των φερτών υλικών στη Λαγκάτσας και κυρίως η αύξηση του διαθέσιμου νερού προς άρδευση με ταυτόχρονη αποσύνδεση της λίμνης από το ρόλο της υδατοδεξαμενής. Η τμηματική επαναδημιουργία της Λαψίστας θα ήταν πολύ ευεργετική δράση για την προστασία της βιοποικιλότητας του λεκανοπεδίου. Στόχος είναι η επανασύσταση λίμνης ή συστήματος λιμνών στην περιοχή της Λαψίστας, ώστε να αυξηθεί η δυνατότητα άρδευσης από αυτό το σύστημα λιμνών και να αποσυνδεθεί σταδιακά η λίμνη Παμβώτιδα από τη χρήση της ως αποταμιευτήρας νερού.

§   Ορθολογική χρήση θυροφράγματος.  Δεδομένης της σταδιακής απεξάρτησης της λίμνης από την αρδευτική της χρήση, το θυρόφραγμα δεν έχει λόγο ύπαρξης. Η λειτουργία του θυροφράγματος έως τότε θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε (α) να επιτρέπει τη φυσική λειτουργία των πηγών, (β) να συμβάλλει στη μείωση του χρόνου ανανέωσης του νερού της λίμνης σε χρονικές περιόδους που διασφαλίζονται οι συνθήκες για μη δραματική μείωση του συνολικού όγκου νερού και (γ) να μην αυξομειώνει τη στάθμη της λίμνης υπέρμετρα καταστρέφοντας τη φωλεοποίηση και τους πληθυσμούς των πουλιών. Η στάθμη της λίμνης δεν θα πρέπει να υπερβαίνει ποτέ το ύψος του υδατοφράχτη.

§   Σύστημα άρδευσης χωρίς απώλειες. Οι σημερινές απώλειες του αρδευτικού συστήματος είναι τεράστιες, αγνώστου μεγέθους. Απαιτείται αναλυτική έκθεση από την αρμόδια υπηρεσία - ΓΟΕΒ για το ποσοστό απώλειας νερού από τη λίμνη προς τις καλλιέργειες και εκσυγχρονισμός του συστήματος άρδευσης σε σύστημα μηδενικών απωλειών (π.χ ψηφιακό σύστημα ελέγχου και άρδευση με σταγόνα).

§   Σύστημα ύδρευσης χωρίς απώλειες. Οι σημερινές απώλειες του υδρευτικού συστήματος είναι άγνωστες. Απαιτείται αναλυτική έκθεση από την αρμόδια υπηρεσία - ΔΕΥΑΙ για τα ποσοστό απώλειας νερού από τις πηγές στους αγωγούς του δικτύου και συνεπαγόμενη αντικατάσταση των παλαιών αγωγών ύδρευσης από νέους και η αριστοποίηση του σημερινού συστήματος ύδρευσης σε σύστημα μηδενικών απωλειών.

§   Επαναπροσδιορισμός του είδους των καλλιεργειών στο λεκανοπέδιο με βάση τις υδατικές τους απαιτήσεις, χωρίς να πλήττεται το αγροτικό εισόδημα. Απαιτείται αναλυτική έκθεση από τις αρμόδιες υπηρεσίες (Υπ. Γεωργίας) για το είδος και την έκταση των καλλιεργειών του λεκανοπεδίου και για τις απαιτούμενες ποσότητες νερού για άρδευση. Απαιτείται γενικός σχεδιασμός αγροτικής ανάπτυξης και αειφορικής χρήσης νερού.

 Αποκατάσταση καλής ποιότητας νερού

- Γενικά

§   Φύλαξη περιμετρικά της λίμνης από τους φύλακες του Φ.Δ. Συνεργασία με Δασαρχείο, αστυνομία, περιβαλλοντικές οργανώσεις και συλλόγους. Οργάνωση εθελοντικών ομάδων φύλαξης και πάταξης της παρανομίας.

§   Πρόγραμμα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Σε αγρότες για τη χρήση φυτοφαρμάκων, σε πολίτες και σχολεία για τη μείωση της αστικής ρύπανσης, σε κτηνοτροφικούς συνεταιρισμούς.

- Αστική ρύπανση

§   Εντοπισμός παράνομων αποχετευτικών αγωγών και σύνδεση με το κεντρικό δίκτυο με έξοδα των ιδιοκτητών τους - δικαστική επίλυση του προβλήματος με κινητοποίηση των εισαγγελικών αρχών.  Επίλυση προβλήματος παράνομης διάθεσης υγρών αποβλήτων.

§   Έκθεση και διερεύνηση της σωστής λειτουργίας του αποχετευτικού συστήματος και του συστήματος όμβριων υδάτων από τη ΔΕΥΑΙ. Σε περίπτωση προβληματικής λειτουργίας, αντιμετώπιση των προβλημάτων και αποκατάσταση δικτύου χωρίς απώλειες. Επίλυση προβλήματος κακής λειτουργίας αποχετευτικού δικτύου και ευκαιριακής διάθεσης υγρών αποβλήτων στη λίμνη.

§   Σύνδεση όλων των νοικοκυριών (100%) των Ιωαννίνων και των παραλίμνιων δήμων με τη μονάδα βιολογικού καθαρισμού.

§   Διερεύνηση της ρύπανσης από τα πλωτά μέσα (δίχρονοι κινητήρες, αλλαγή λαδιών, βαφές και συντηρήσεις). Δημιουργία ειδικής μονάδας συντήρησης και αλλαγής λαδιών εκτός λίμνης. Υιοθέτηση κινητήρων μη ρυπογόνων τόσο χημικά, όσο και θερμικά ή ηχορρυπαντικά. Προώθηση παραδοσιακών σκαφών. Η νηολόγηση των βαρκών, ώστε να υπάρχει αρχείο με τις βάρκες και τους ιδιοκτήτες τους, και ευδιάκριτη πινακίδα του αριθμού κυκλοφορίας τους, ώστε να διευκολυνθεί η διαχείριση της ρύπανσης από τα πλωτά.

§   Θετική για τη λίμνη θα ήταν η προώθηση της ποδηλατοδρόμησης της πόλης των Ιωαννίνων και μείωσης του κυκλοφοριακού προβλήματος με δημιουργία περιφερειακών δημοτικών χώρων στάθμευσης στις εισόδους της πόλης. Προώθηση της πεζοδρόμησης και της ποδηλατοδρόμησης. Μη ασφαλτόστρωση αναχώματος περιμετρικά της λίμνης και περαιτέρω χρήσης του από αυτοκίνητα.

§   Διερεύνηση χρήσης και διάθεσης τοξικών ουσιών από (α) φωτογραφεία, (β) μηχανουργεία, (γ) ψεκασμούς κολονών ΔΕΗ με αντιπυρικές ουσίες, (δ) ψεκασμούς για τα κουνούπια ή παρεμφερείς δυνάμενες μονάδες ρύπανσης σε όλο το λεκανοπέδιο και λήψη ειδικών μέτρων διαχείρισης αποβλήτων.

§   Διερεύνηση χρήσης απορρυπαντικών και ουσιών καθαρισμού, προώθηση των οικολογικών προϊόντων βιοαποσύνθεσης, ιδιαίτερα στους χώρους άμεσης διάθεσης των αποβλήτων στη λίμνη. 

§   Αναχαίτιση οποιασδήποτε μορφής ρίψης απορριμμάτων, μικρού ή μεγάλου όγκου εντός της λεκάνης απορροής της λίμνης Παμβώτιδας, διότι όλα διατίθενται στην ίδια τη λίμνη εν τέλει. Προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και δράσεις ευαισθητοποίησης.

§   Διερεύνηση του θέματος λειτουργίας βενζινάδικων πλησίον της λίμνης και μέτρα για τη ρύπανση από πετρέλαιο.

§   Διερεύνηση του θέματος ρύπανσης από το ναυταθλητικό όμιλο με απευθείας ρύπανση της λίμνης από υγρά απόβλητα. Μέτρα απαγόρευσης και προστασίας.

§   Πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα σχολεία για τη χρήση μη μηχανοκίνητων μέσων, για τη μη ρύπανση και προστασία της λίμνης. Δράσεις δημοσιότητας του προβλήματος.

- Κτηνοτροφική ρύπανση

§   Οριστική παύση της πρόχειρης ταφής των κτηνοτροφικών υπολειμμάτων και των παράνομων αποθέσεων κτηνοτροφικών υπολειμμάτων περιμετρικά της λίμνης και στην τάφρο της Λαψίστας  - φύλαξη και καταγγελία στη δικαιοσύνη με ανάλογο πρόστιμο. 

§   Εφαρμογή του νόμου και αποτελεσματική αξιοποίηση των κονδυλίων της Ε.Ε. για τη  λειτουργία μονάδων αποτέφρωσης των πτηνοτροφικών υπολειμμάτων.

§   Νέα σωστή χωροθέτηση κτηνοτροφικών μονάδων εκτός της ζώνης οικοανάπτυξης.

§   Προστασία των πηγών της Κρύας, απομάκρυνση κτηνοτροφικών μονάδων και διασφάλιση καλής ποιότητας νερού για την υγεία των πολιτών του λεκανοπεδίου.

§   Εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος για την ορθολογική χρήση ρυπογόνων ουσιών (φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων) ανά στρέμμα και ανά καλλιέργεια υπό την επίβλεψη γεωπόνου (μελέτη, εφαρμογή, παρακολούθηση - έλεγχος αγοράς).

§   Επιδότηση βιολογικών καλλιεργειών στις παραλίμνιες εκτάσεις, και προώθηση της διάθεσης πιστοποιημένων βιολογικών προϊόντων με το σήμα του Φ.Δ.

§   Υπό την προϋπόθεση της διακοπής της ρύπανσης η απομάκρυνση της ρυπασμένης λάσπης από τον πυθμένα έχει σημαντικό επικουρικό ρόλο. Ο πυθμένας της λίμνης σήμερα είναι νεκρός και έχουν αποτεθεί διάφορα είδη σκουπιδιών, μηχανημάτων και μπαζών. Καλή χρήση του ειδικού μηχανήματος του Δήμου Ιωαννιτών που απομακρύνει τη λάσπη, υπό επιστημονική επίβλεψη και αναρρόφηση λάσπης στα βαθιά της σημεία, όπως το "12", και η  "τροχωτός". Εκεί συγκεντρώνεται η λάσπη από τα φυσικά ρεύματα της λίμνης. Η διάνοιξη βαθιάς κοιλότητας  μπροστά από το θυρόφραγμα και  η τακτική αναρρόφηση λάσπης.

 Άλλες προτάσεις και μέτρα

Οι παραπάνω λύσεις, με πρώτη προτεραιότητα την επαναλειτουργία των πηγών, την εκμηδένιση της αστικής ρύπανσης, και το ξεμπάζωμα των υγρών λιβαδιών είναι τα βασικά άμεσα μέτρα για τη σωτηρία της λίμνης. Επιπλέον, προτείνονται κι άλλα μέτρα προς την κατεύθυνση της αειφορικής διαχείρισης: 

§   Η δημιουργία προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα σχολεία της περιοχής για την αρτιότερη γνώση της λίμνης.

§   Η διάχυση της γνώσης και η ευαισθητοποίηση των κατοίκων για τα προβλήματα και τις λύσεις στην Παμβώτιδα (ντοκιμαντέρ).

§   Προώθηση και επαναφορά παραδοσιακών επαγγελμάτων της λίμνης (ψαράδες, καλαθοπλαίχτες) και προώθηση πιστοποιημένων τουριστικών προϊόντων.

§   Προώθηση οικοτουρισμού, εάν και εφόσον αποκατασταθεί η λίμνη σε πιο φυσική κατάσταση (νέες λιμναίες εκτάσεις και ενδιαιτήματα παρόχθιας βλάστησης,  ποιότητα νερού, οριοθέτηση στο φυσικό της ανάγλυφο κτλ), έπειτα από ειδική μελέτη φέρουσας ικανότητας και χωροθέτησης οικοτουριστικών δραστηριοτήτων.  

§   Η διατήρηση των φυτοφραχτών στο αγροτικό περιβάλλον.

§   Η προώθηση των βιολογικών καλλιεργειών με μη χρήση φυτοφαρμάκων.

§   Η επανεξέταση του τύπου των καλλιεργειών.  Καλλιέργειες όπως οι ορυζώνες χρειάζονται μεγάλες ποσότητες νερού, αλλά επαναφέρουν τμηματικά τις ρηχές εκτάσεις και είναι ευεργετικές για όλα τα είδη πανίδας.

§   Χωροταξικός σχεδιασμός του αστικού ιστού. Εξάπλωση της πόλης και προγραμματισμός σύνδεσης με το αποχετευτικό δίκτυο.

§   Χωροταξικός σχεδιασμός για κτηνοτροφικές - πτηνοτροφικές μονάδες.  Οι μονάδες αυτές θα πρέπει μακροπρόθεσμα να απομακρυνθούν από τη Λίμνη και να αναδιοργανωθούν σε ειδικό χώρο.

Προτάσεις  έργων & ενεργειών

Από τους προτεινόμενους πίνακες έργων και ενεργειών του διαχειριστικού σχεδίου επισημαίνουμε σε τίτλους τα παρακάτω, τα οποία πρέπει να δρομολογηθούν κατά προτεραιότητα:

 

1. Εντοπισμός-σήμανση συστάδων  υγροτοπικών και υδρόβιων τύπων οικοτόπων για την παρακολούθηση με μόνιμες δειγματοληπτικές επιφάνειες.

 

                   2.  Χαρτογράφηση σε μεγάλη κλίμακα (1: 5000) τύπων οικοτόπων, ειδών-δεικτών, και   χρήσεων γης.

 

3. Διαχείριση Λυμάτων του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων.

 

   4.    Συστηματική Παρακολούθηση φυσικοχημικών, βιολογικών, οικολογικών  παραμέτρων(σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2000/60) και παρακολούθηση της μεταβολής του βάθους της λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων.

 

   5   Εκτίμηση – προσδιορισμός φέρουσας ικανότητας τουριστικής ανάπτυξης περιοχής  λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων.

 

6. Διερεύνηση της ρύπανσης από πλωτά μέσα – Φέρουσα ικανότητα της λίμνης σε πλωτά μέσα – Προδιαγραφές των  πλωτών μέσων σε σχέση με τις υφιστάμενες περιβαλλοντικές παραμέτρους.

 

- ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΜΕΣΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ -

 

 Σε στενή συνεργασία με το φορέα διαχείρισης της Λίμνης:

 

       1.     Προώθηση της εκπόνησης των ενταγμένων στο ΕΣΠΑ μελετών:

 

α. Αποκατάσταση οικοσυστήματος, επανασύνδεση πηγών στην περιοχή  

    Αμφιθέας. (Προϋπολογισμού 95.000 €)

β. Διαμόρφωση οικολογικού πάρκου στην περιοχή Κατσικά.  

    (Προϋπολογισμού 250.000€)

 

2.  Επαναλειτουργία των τηλεμετρικών σταθμών στη Λίμνη και εφαρμογή  προγράμματος συστηματικής παρακολούθησης και εκτίμησης της ρύπανσης.

 

                                                 Ιωάννινα Σεπτέμβρης 2011

                                                    Γιώργος Παπαδιώτης