αρχική  Γιάννενα  100 Χρόνια Ελεύθερα Γιάννενα  Ευεργέτες  γράμματα και τέχνες  Πολιτισμός  σύγχρονα θέματα  ελεύθερο-Πανεπιστήμιο 
Ιχνηλατώντας την Ιστορία φωτογραφίες Γιάννενα-Ήπειρος  νέα  επικοινωνία  νέες καταχωρίσεις  συνδέσεις  VIDEO του site στο YouTube 
Αφιερώματα παγκόσμια κρίση facebook

Εκατό Χρόνια Ελεύθερα Γιάννενα (1913-2013)

            

  «Ευρήματα της εκατονταετίας:1913-2013»

ΙΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων 

Μ.Ι. αρ. 397 και αρ. 398

Δύο συνανήκοντα θραύσματα αναθηματικής επιγραφής.

Προέλευση: τοποθεσία «Βορτοπός», Ροδοτόπι Ιωαννίνων.

  

Αμέσως μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου, ιδιαίτερη μέριμνα λήφθηκε για την έναρξη της αρχαιολογικής έρευνας με σκοπό τον εντοπισμό, την περιγραφή και τη διάσωση των αρχαίων και μεσαιωνικών μνημείων στην μέχρι τότε τουρκοκρατούμενη περιοχή. Για το λόγο αυτό, με εντολή της Γενικής Διοικήσεως Ιωαννίνων, ο τότε επιμελητής αρχαιοτήτων Δημήτριος Ευαγγελίδης, Ηπειρώτης στην καταγωγή, αποσπάσθηκε από την Σπάρτη όπου υπηρετούσε, προκειμένου να περιηγηθεί και να «εξετάσει από αρχαιολογικής απόψεως τη ΒΔ Ήπειρο».

Μεταξύ των αρχαιοτήτων που περισυνέλεξε ο Ευαγγελίδης ήδη το 1913 και δημοσίευσε τον επόμενο χρόνο, περιλαμβάνεται μία λίθινη ενεπίγραφη στήλη, η οποία είχε αποκαλυφθεί «πλησίον ερειπίων οικοδομήματος» στην τοποθεσία «Βορτοπός» βορειοδυτικά του χωριού Ροδοτόπι (Ραδοτόβι), στο βορειοδυτικό άκρο της πεδιάδας των Ιωαννίνων.

Η στήλη παραδόθηκε θρυμματισμένη και ο Ευαγγελίδης, στον οποίο είχε δοθεί αντίγραφο του πλήρους κειμένου της τρίστιχης επιγραφής που έφερε, τη μετέγραψε ως εξής:

Ἀγωνοθετοῦντ[ος] / Φορμίσκου τοῦ Φι[λίππου] / Ἀντιγονέος Ἀγεμόν[αι].

Τα δύο σωζόμενα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων θραύσματα της επιγραφής (Α.Μ.Ι. αρ. 397 και 398) επιτρέπουν τη μεταγραφή της ως εξής:

Ἀγ[ωνοθετοῦντος] / Φορ[μίσκου τ]οῦ Φι[λίππου] / Ἀντ[ιγονέ]ος Ἀγεμόν[αι].

Σύμφωνα με το κείμενο της επιγραφής, ο αγωνοθέτης Φορμίσκος από την Αντιγόνεια αφιέρωσε τη λίθινη στήλη στην Ηγεμόνη. Λόγω του επιθέτου Ἀγεμόν[αι], ο Ευαγγελίδης υποστήριξε ότι η στήλη ήταν πιθανότατα αφιερωμένη στην Άρτεμη Ηγεμόνη, ή ενδεχομένως στον Ηρακλή και τον Ερμή, υποθέτοντας ότι το οικοδόμημα στη θέση Βορτοπός, ήταν Γυμνάσιο. Όταν ο ίδιος ως καθηγητής αρχαιολογίας επανήλθε το 1935 δια της «Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας» και ανέσκαψε συστηματικά τα κατάλοιπα του κτηρίου, αποκάλυψε τον περίπτερο ιωνικό ναό που αργότερα αποδόθηκε από τον Σωτήρη Δάκαρη σε λατρεία του Αρείου Διός. Στην Άρτεμη Ηγεμόνη, θεωρεί ότι ήταν πιθανότατα αφιερωμένη η στήλη του Ροδοτοπίου και η ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Χρυσηίς Τζουβάρα-Σούλη.

Μεταξύ των ευρημάτων από τις ανασκαφές του Ευαγγελίδη στο ναό του Ροδοτοπίου, περιλαμβάνονται πήλινα γυναικεία ειδώλια και ένα σύνολο υφαντικών βαρών από αργαλειό, ενώ μεγάλος αριθμός γυναικείων ειδωλίων εντοπίστηκε επίσης σε πρόσφατες έρευνες της ΙΒ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Τα αντικείμενα αυτά θα πρέπει να θεωρηθούν αφιερωματικού χαρακτήρα και μπορούν να συσχετιστούν με την αφιερωμένη στην Άρτεμη Ηγεμόνη επιγραφή αρ. 397-398 του Μουσείου Ιωαννίνων, θέτοντας εν αμφιβόλω την απόδοση του ναού του Ροδοτοπίου σε λατρεία του Αρείου Διός και υποδεικνύοντας τη λατρεία γυναικείας θεότητας εδώ.

Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από τη λατρευόμενη θεότητα, η αναθηματική επιγραφή αρ. 397-398 σε συνδυασμό με τα ευρήματα που ήρθαν στο φως κατά την ανασκαφική έρευνα του μνημείου τις επόμενες δεκαετίες, μαρτυρούν ότι από τον 3^ο αι. π.Χ. και με βεβαιότητα κατά την εποχή του Ηπειρωτικού Κοινού και εξής, η περιοχή του ναού του Ροδοτοπίου αποτέλεσε ένα σημαντικό στην περιοχή της κεντρικής Ηπείρου θρησκευτικό και διοικητικό κέντρο με σημαντικά επιγραφικά ευρήματα.

Δρ. Γεωργία Πλιάκου

            Αρχαιολόγος στην ΙΒ΄ ΕΠΚΑ

ιστότοπος του Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων (www.amio.gr).    

   

Βιβλιογραφία:

Δ. Ευαγγελίδου, Επιγραφαί εξ Ηπείρου, Αρχαιολογική Εφημερίς 1914, 239 αρ.18, 19.

Σ. Δάκαρη, Αρχαιολογικές έρευνες στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, στο: Αφιέρωμα εις μνήμην Χρίστου Σούλη, Αθήνα 1956, 46-80.

Χ. Τζουβάρα-Σούλη, Η λατρεία των γυναικείων θεοτήτων εις την αρχαίαν Ήπειρο, Ιωάννινα 1979, 34-35.

Γ. Πλιάκου, Το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων και η ευρύτερη περιοχή της Μολοσσίας. Αρχαιολογικά κατάλοιπα, οικιστική οργάνωση και οικονομία, (αδημ. διδ. διατριβή Α.Π.Θ.), Θεσσαλονίκη 2007, 91-93, 89-100.

G. Pliakou, Sanctuaires de divinités féminines et culte d’ Artémis en Epire centrale, M. Dufeu-Muller, S. Huysecom-Haxhi et A. Muller, Artémis a Epidamne-Dyrrhachion. Une mise en perspective, Bulletin de Correspondance Hellénique 134 (2010), 414-419.

G. Pliakou, «Εἰώθεισαν οἱ βασιλεῖς ἐν Πασσαρώνι, χωρίῳ τῆς Μολοττίδος». Searching for the seat of Aeacides, στο G. De Sensi Sestito, M. Intrieri (cur.), Sulla rotta per la Sicilia: l’ Epiro, Coricira e l’ Occidente, Pizza 2011, 89-108.