Ένας Κύπριος λόγιος στο Βουκουρέστι

Επαμεινώνδας Ι. Φραγκούδης
(1829-1897)

Μας πληροφορεί η Elena Lazar    
Διευθύντρια του εκδοτικού Οίκου ΟΜΟΝΟΙΑ     

Δίγλωσση έκδοση

Εισαγωγική μελέτη Θεοδόσης Πυλαρινός

Επιμέλεια και χρονολόγιο Ελένα Λάζαρ

Μετάφραση Μιχάι Τσιπάου

   Στη σειρά «Βιβλιοθήκη Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» των Εκδόσεων ΟΜΟΝΟΙΑ κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες ένα βιβλίο που έχει πολλά δεδομένα για να θεωρηθεί εκδοτικό γεγονός. Η έκδοση, δίγλωσση, είναι αφιερωμένη στην πολύπλευρη προσωπικότητα του διακεκριμένου Κυπρίου λογίου, καθηγητή, ρήτορα, συγγραφέα και ζωγράφου Επαμεινώνδα Φραγκούδη που τιμήθηκε πριν από 122 χρόνια από τον βασιλιά Κάρολο Α’ της Ρουμανίας για την ανεκτίμητή του συμβολή στον τομέα της εκπαίδευσης. Ο Επαμεινώνδας Φραγκούδης (Λεμεσός, 1829 – Βουκουρέστι, 1897) έζησε στο Βουκουρέστι 37 χρόνια, όπου διακρίθηκε ως ένας από τους πιο λαμπρούς εκπροσώπους της ελληνικής κοινότητας της ρουμανικής πρωτεύουσας.

 

   Ο τόμος περιλαμβάνει όλα τα έργα (6) του Επαμ. Ι Φραγκούδη που εκδόθηκαν στο Βουκουρέστι (σε δυσεύρετα έντυπα), δύο ανέκδοτα κείμενα, καθώς και τη μελέτη της Rita Dobroiu με θέμα το ανέκδοτο ποίημα (σώζεται σε χειρόγραφο) που αφιέρωσε ο Φραγκούδης στον ηγεμόνα Αλέξανδρο Ι. Κούζα.

   Στην εμπεριστατωμένη εισαγωγική μελέτη του (που περιλαμβάνεται στα ελληνικά και στα ρουμανικά), με τίτλο «Επαμεινώνδας Ι. Φραγκούδης -Ένας επιφανής εκπρόσωπος της ελληνορουμανικής λογιοσύνης», ο καθηγητής Θεοδόσης Πυλαρινός εξετάζει προσεχτικά τα κείμενα του Φραγκούδη, «κείμενα που τα διαπερνά αναμφισβήτητη ελληνικότητα. Εμπνευσμένα στη ρουμανική γη, είτε επ’ ευκαιρία γεγονότων που αφορούν και στους δύο λαούς, είτε από πρόσωπα στενά συνδεόμενα με τη Ρουμανία, ανήκουν και στους Έλληνες και στους Ρουμάνους. Ο Επαμ. Φραγκούδης στέκεται ανάμεσά τους ως χρυσός συνδετικός κρίκος, αποτελώντας πρότυπο Έλληνα με διαπολιτισμική νοοτροπία και πυλώνες αναφοράς του την Κύπρο, την Κέρκυρα, την Αθήνα, το Βουκουρέστι». Τα κείμενα αυτά υπηρετούν διπλό στόχο: «την τόνωση του ελληνικού φρονήματος αφενός και την προσεγγιστική επιθυμία προς τους Ρουμάνους εκ μέρους του συντάκτη τους, αφετέρου».

   Ο Πανηγυρικός των υπέρ πίστεως και πατρίδος αγωνισαμένων, «το βασικότερο από τα επανεκδιδόμενα κείμενα του Φραγκούδη», λόγος που εκδόθηκε μόνον στα ελληνικά (τα άλλα κείμενα είναι δίγλωσσα, ο μεταφραστής τους στα ρουμανικά όντας ο ίδιος ο συγγραφέας) μεταφράστηκε στα ρουμανικά από τον νεοελληνιστή και ερευνητή Μιχάι Τσιπάου.

   Το χρονολόγιο προσφέρει πλούσια, μερικά άγνωστα μέχρι τώρα στοιχεία για τη ζωή και τη σταδιοδρομία του πρώτου καθηγητή ελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Βουκουρεστίου, ο οποίος έγινε και κοσμήτορας της Σχολής Γραμμάτων. Συγκινητικές είναι οι αναμνήσεις των Ρουμάνων καθηγητών (ανάμεσά τους ο σπουδαίος ιστορικός και επιστήμονας Νικόλαος Γιόργα) για τον Κύπριο συνάδελφό τους αλλά και των μαθητών του. Στα σημειώματα μπορεί να βρει κανείς φιλολογικά και ιστορικά στοιχεία για κάθε κείμενο

   Στη βιβλιογραφία αναφέρονται έργα και μελέτες για τον Φραγκούδη, στα ελληνικά αλλά σε άλλες γλώσσες (κυρίως στα ρουμανικά). Οι 16 σελίδες με έγχρωμες εικόνες περιλαμβάνουν τα εξώφυλλα των πρώτων εκδόσεων, απηχήσεις στις ελληνικές εφημερίδες του Βουκουρεστίου, προσωπικότητες που γνώρισε, καθώς και, σε «πρεμιέρα», φακσιμίλ από το ανέκδοτο ποίημα του με εικονογραφήσεις του ιδίου.

   Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυκλοφορία της έκδοσης συμπίπτει με τον εορτασμό των 150 χρονών από την ίδρυση του Πανεπιστημίου του Βουκουρεστίου. «Η επιλογή του Επαμεινώνδα Ι. Φραγκούδη, εν είδει συμμετοχής στον εορτασμό», συνιστά, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Πυλαρινός, «ένα άτυπο φιλολογικό μνημόσυνο για τη σημαντική αυτή μορφή των ελληνικών και ρουμανικών γραμμάτων».

  Ελένα Λάζαρ

   Η ΟΜΟΝΟΙΑ, που ιδρύθηκε στο Βουκουρέστι πριν από 23 χρόνια, είναι ο μοναδικός εκδοτικός οίκος ο αποκλειστικός σκοπός του οποίου είναι η προβολή του ελληνικού πολιτισμού στη φιλελληνική Ρουμανία. Οι δύο κύριες κατευθύνσεις της εκδοτικής δραστηριότητας, από το 1991 μέχρι σήμερα, είναι, πρώτον, η παρουσίαση, σε μετάφραση, των πιο σημαντικών επιτευγμάτων των Ελληνικών Γραμμάτων και του ελληνικού πνεύματος και παράλληλα, η έκδοση βιβλίων, Ρουμάνων, Ελλήνων και ξένων ειδικών, που αφορούν στην έρευνα του Ελληνισμού της Ρουμανίας και των ελληνορουμανικών σχέσεων. Από το 1999 η «ΟΜΟΝΟΙΑ» προχώρησε στην παρουσίαση μιας σειράς βιβλίων με το γενικό τίτλο «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ», προσφέροντας στους Ρουμάνους αναγνώστες τα αριστουργήματα της Ελλάδος και της Κύπρου όχι μόνον στον τομέα της λογοτεχνίας, αλλά και στον τομέα της ιστορίας, της φιλοσοφίας, των καλών τεχνών κτλ. Από τις 135 μέχρι τώρα εκδόσεις, περίπου 50 τίτλοι είναι μεταφράσεις σημαντικών έργων νεοελληνικής λογοτεχνίας, που αποτελούν τα δύο τρίτα από το σύνολο των μεταφράσεων ελληνικών έργων που έγιναν στη Ρουμανία τα τελευταία 25 χρόνια.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη.