Εισαγωγή στις σπουδές

του λαϊκού πολιτισμού

Λαογραφίες, λαϊκοί πολιτισμοί, ταυτότητες

 

Σειρά: Επιστημονική Βιβλιοθήκη

Σελ. 424, ISBN: 978-960-218-630-5

 

 

 

Το βιβλίο προτείνει ένα ταξίδι στον λαϊκό πολιτισμό, τη λαογραφία και τις σχέσεις της με άλλους επιστημονικούς κλάδους, παρουσιάζοντας την ιστορική της εξέλιξη τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

 

Ο συγγραφέας κινείται σε τέσσερις βασικούς άξονες:

• Η αναζήτηση του αρχετυπικού μύθου – ο ρόλος του ως αφήγησης που πιστοποιεί την καταγωγή από ένα απώτατο παρελθόν και η συμβολή του στη συγκρότηση των εθνικών κρατών κατά τον 19ο κυρίως αιώνα.  

• Από το υπερεθνικό στο εθνικό και αντιστρόφως – η διαδικασία μετάβασης από την οθωμανική αυτοκρατορία στο εθνικό, τουρκικό κράτος και από τις εθνικές ομάδες σε μια υπερεθνική κρατική οντότητα (Σοβιετική Ένωση).

• Η ελληνικότητα, ο πολιτικός αυταρχισμός και ο Μεσοπόλεμος – η συμβολή του λαϊκού πολιτισμού στην έξοδο από την κρίση των εθνικών κρατών, αλλά και η εκμετάλλευσή του από τα φασιστικά καθεστώτα του Μεσοπολέμου.

• Ο λαϊκός πολιτισμός σε νέους δρόμους κατά τη μεταπολεμική περίοδο – η θεματική, θεωρητική και μεθοδολογική εξέλιξη της λαογραφίας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

 

       Συνεξετάζονται, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, παραδείγματα από την Τουρκία, τις ΗΠΑ, την πρώην Σοβιετική Ένωση, τη Φινλανδία, τη Λατινική Αμερική, προσφέροντας έτσι μια σφαιρική αντίληψη για τις συνθήκες δημιουργίας των σπουδών λαϊκού πολιτισμού, αλλά και τη σχέση τους με το εθνικό κράτος, με τα διάφορα πολιτικά κινήματα, καθώς και με τις συνθήκες που διαμορφώνει η παγκοσμιοποιημένη αγορά.

 

      Στον πυρήνα του βιβλίου βρίσκεται ο αναστοχασμός και η συνειδητή προσπάθεια του συγγραφέα να προσεγγίσει τον λαϊκό πολιτισμό ως ένα σύνθετο φαινόμενο. Η απόσταση από τα γεγονότα αλλά και οι αλλαγές που συντελέστηκαν στην ελληνική κοινωνία κατά τη μεταπολεμική περίοδο διευκολύνουν την αποστασιοποίηση του λαογράφου από το ρόλο του «οιονεί υπερασπιστή» του δικαιώματος του εθνικού κράτους να αποδείξει τους δεσμούς του με την αρχαιότητα και τον επαναπροσδιορισμό της λαογραφίας, χωρίς, ασφαλώς, αυτή να εγκαταλείπει τον πρωταρχικό της χαρακτήρα.

 

 

Ένα βιβλίο που πορεύεται πέρα από στερεότυπα, που δεν εγκλωβίζει τη σκέψη, παρακινώντας τον αναγνώστη να μάθει, να προβληματιστεί και να διαμορφώσει τη δική του άποψη.

 

ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

 

Ο Ευάγγελος Γρ. Αυδίκος σπούδασε στο Κλασικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και εργάστηκε για πολλά χρόνια στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ως φιλόλογος.

Είναι καθηγητής Λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε  περιοδικά, συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων.

Στο συγγραφικό του έργο συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων οι τίτλοι: Η Θράκη και οι άλλοι. Ιχνηλατώντας τα πολιτισμικά όρια και την ιστορική μνήμη (Οδυσσέας 2007), Ήταν μια φορά κι έναν καιρό αλλά μπορεί να γίνει και τώρα. Η εκπαίδευση ως χώρος διαμόρφωσης παραμυθάδων (Ελληνικά Γράμματα 1999), Το παιδί στην παραδοσιακή και τη σύγχρονη κοινωνία (Ελληνικά Γράμματα 1996), Το λαϊκό παραμύθι. Θεωρητικές προσεγγίσεις (Οδυσσέας 1994).

 

ΠΕΡΙΕΧOΜΕΝΑ

 

Εισαγωγή                   

 

Κεφάλαιο Πρώτο: Η αναζήτηση του αρχετυπικού μύθου

1. Η ιστορική πίστωσις

2. Η Γερμανία και το Volkskunde

3. Το παράδειγμα των ΗΠΑ: οι αντιφάσεις στη συγκρότηση ενός νέου κράτους

4. Το νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος: η αναζήτηση του ομφάλιου λώρου και η σκιά του Fallmerayer

        4.1   Το πρόσωπο: Ν. Γ. Πολίτης. Το ταξίδι ενός «τρελοβάπορου» στη σκέψη των επιγόνων του

5. Φινλανδία: οι Βίκινγκς, το έπος Kalevala και η «ιστορική πίστωσις» της εθνογένεσης

6. Από το υπερεθνικό στο εθνικό: η Οθωμανική Αυτοκρατορία και η Τουρκία

7. …και το αντίστροφο: η διαμόρφωση του σοβιετικού πολίτη

 

Κεφάλαιο Δεύτερο: Οι περιπέτειες του Μεσοπολέμου                

1.   Το ιστορικό πλαίσιο

1.1 Το πρόσωπο: Στίλπων Κυριακίδης                      

2.   Πολιτικός αυταρχισμός, λαογραφία και λαϊκός πολιτισμός                    

3.   Από την ελληνικότητα στον Τρίτο Ελληνικό Πολιτισμό του Μεταξά      

3.1 Από το 1897 στο 1936: το όραμα του εκσυγχρονισμού, ο δημοτικισμός και η ελληνικότητα                

4.   Η 4η Αυγούστου και ο Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός    

     

Κεφάλαιο Τρίτο: Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο                      

1.   Ο λαϊκός πολιτισμός σε νέους δρόμους             

2.   Η μεταπολεμική λαογραφία                     

2.1 Από το 1947 ως το 1967

2.2 Η γενιά του 1970

2.3 Η νεότερη γενιά                     

3.   Οι μύθοι και τα θέματα                

4.   Από το λαϊκό (folk)… στο λαϊκό (popular): η λαογραφία στο σταυροδρόμι μιας νέας εποχής

4.1 Προτάσεις κατηγοριοποίησης

4.2 Οι έλληνες λαογράφοι και ο λαϊκός (popular) πολιτισμός                 

5.   Οι προοπτικές της λαογραφίας    

     

Επιλεγόμενα               

Βιβλιογραφία              

Γενικό ευρετήριο