Συνέντευξη

Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, Ακαδημαϊκός, Καθηγητής Φιλοσοφίας…

Αναφέρεται στην πυρηνική ενέργεια, την κρίση αξιών, τα ΜΜΕ, το επώνυμο των παιδιών…..

Της δημοσιογράφου Βένης Παπαδημητρίου     

 

…. Η εποχή μας, ιδίως από τα τέλη του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου, δείχνει μια έλλειψη σωφροσύνης. Βέβαια, ο 20^ος αιώνας και στο πρώτο ήμισυ του, είναι ένας αιώνας απάνθρωπος, οι δε ιστορικοί, θα ωρύονται όταν θα διαβάζουν αυτά τα γεγονότα που συνιστούνε, τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και τον δεύτερο-σημειώνει ο καθηγητής, ενώ αναφέρεται στην ατομική βόμβα:

Το πρώτο ήμισυ του παγκόσμιου πολέμου

 . «… Το 45 κατασκευάστηκε η ατομική βόμβα. Και η ειρωνεία της ιστορίας είναι, ότι την κατασκεύασε ένας φιλάνθρωπος και ηθικότατος  άνθρωπος, ο Ρούσβετ, αλλά όχι για να τη ρίξει, να καταστρέψει. Την κατασκεύασε, επειδή είχε την υποψία, βάσιμα, ότι στη Γερμανία ετοιμάζουν την ατομική βόμβα και ότι ο αδίστακτος Χίτλερ εσκέφθηκε ότι μπορεί να τη ρίξει, για να τον εξαναγκάσουν να μην την ρίξει , πρέπει να την έχουμε εδώ την βόμβα.

Οι όχι με κύρος διάδοχοί του, έκαναν το έγκλημα και έριξαν την βόμβα. Έκτοτε, προσπάθησαν και τα άλλα κράτη να αποκτήσουν αυτό το δικαίωμα, και τώρα ζούμε υπό την αίρεση ότι δεν θα βρεθεί ένας τρελός να αρχίσει πόλεμο με πυρηνικές βόμβες»………

Ο Φιλόσοφος, αναφέρεται στην πυρηνική ενέργεια, θέμα επίκαιρο σήμερα, πόυ ζούμε τον εφιάλτη της πυρηνικών εκρήξεων, μετά το σεισμό στην Ιαπωνία… .

 

«Επιστεύθη γενικώς ότι η πυρηνική ενέργεια, θα μπορούσε να βοηθήσει στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, φθηνής.  Και δεν σκέφθηκαν τις παρασυνέπειες. Δηλαδή τον κίνδυνο που συνεπάγεται από αυτήν. Πριν γίνει το Τσέρνομπιλ.,  έγραψα: « Όχι στην πυρηνική ενέργεια, είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας»… Τότε, με κατηγορούσαν ως αντιδραστικόν, όταν έγινε το Τσερνομπίλ επαληθεύθηκα δυστυχώς…   Όταν πήρε φωτιά στη Γερμανία, ένα πυρηνικό εργοστάσιο,  είχα πει ότι «όσα μέτρα ασφαλείας και αν παίρνουν οι ειδικοί, είναι ανθρώπινα, να υπάρξουν λάθη, ή να υπάρξουν και πράξεις κακίας του αντιπάλου». Δηλαδή, ο αντίπαλος να πυροδοτήσει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις…

 

…Ένα ελάττωμα της ανθρωπότητας είναι ότι επίστευσε και πιστεύει στην πυρηνική ενέργεια.. Όχι όλοι, αλλά οι περισσότεροι που πιστεύουν σε αυτή

Αυτά είναι παγκόσμια θέματα, τα οποία ούτε η Ελλάς μπορεί να τα ελέγξει. Και όσοι ευσυνείδητοι διανοούμενοι ενδέχεται να διατυπώνουν απόψεις, δεν εισακούγονται» είναι το παράπονο του διακεκριμένου φιλόσοφου.

 

 

Ο όρκος.

 

«Ο όρκος είναι ντροπή για την ανθρωπότητα, είναι επιστροφή στη μαγική νοοτροπία» αναφέρει ο κ. Δεσποτόπουλος και εξηγεί: « Παλαιότερα, αυτός που ορκίζονταν, νόμιζε ότι δεσμεύεται από μαγικές δυνάμεις. Έπειτα εξευγενίστηκε κι έγινε ο λεγόμενος «θρησκευτικός όρκος».. Στην ελληνική αρχαιότητα, ήδη, αλλά και από τότε, οι φιλοσοφημένοι άνθρωποι αντιδρούσαν. Έλεγαν για παράδειγμα,  ότι ένας, ονόματι Κλεινιας, με πυθαγόρεια μόρφωση, επροτίμησε να χάσει δίκην . τριών ταλάντων, μεγάλου ποσού, παρά να ορκιστεί. Διότι θεωρούσε ότι ο όρκος είναι ανάξιος ανθρώπου λογικευμένου και μειωτικός της αξιοπρέπειας, κυρίως ο όρκος του μάρτυρος.

‘Οταν το δικαστήριο –είναι σαν να λέει και λέει- στον μάρτυρα, ευυπόληπτο άνθρωπο που έρχεται να βοηθήσει τη Δικαιοσύνη,» δεν σε πιστεύω ως ειλικρινή και για να σε αναγκάσω να πεις την αλήθεια, επισείω τον όρκο που συνδυάζεται με φόβο θεώθεν τιμωρία». . Αυτό σε μια δημοκρατική πολιτεία, είναι ένα είδος  βασανιστηρίου ψυχής, όπως έχει πει κάποιος . Έτη χειρότερον….

 Χρησιμοποιείται στην Ελλάδα το Ευαγγέλιο ως όργανο ορκωμοσίας. Με τον τρόπο αυτό,  γίνεται και βεβήλωση του Ευαγγελίου και είναι και απάτη.  Διότι ο όρκος, υποτίθεται εκεί, επικαλούμαι ότι ο Χριστός, ο Θεός οι Άγιοι, θα είναι μάρτυρες, αλλά ο Χριστός, ρητά, απαγορεύει τον όρκο στο Ευαγγέλιο… «<ουκ επιορκίσεις. Θα προδώσεις τω Κυρίω επί τω όρκο σου…. Το δε περισσώ εκ του πονηρού εστίν». Δηλαδή ο όρκος είναι αμαρτία για τον Χριστιανό.

Ο Πατριάρχης Άνθιμος, το 1837 όταν οι περισσότεροι Έλληνες ήταν υπό τουρκικήν εξουσίαν,  γράφει:; «<Η Εκκλησία υμών, απαγορεύει τον όρκον. Εάν όμως κάποιος, πιεζόμενος αφορήτως υπό της κρατικής εξουσίας, και ορκισθεί, θα δεηθώμεν εις την ευσπλαχνίαν του κυρίου, να τον συγχωρήσει»

Κατόπιν αυτού, το ελληνικό κράτος,  με κυρίαρχο θρησκεία την Χριστιανική <ορθοδοξία και επιβάλλει όρκο, αποτελεί ασυνέπειαν και γελοιοποιητική του κράτους..  Μισοέγιναν κάποιες βελτιώσεις, αλλά δεν ήταν ουσιαστικές..», σημειώνει ο κ. Δεσποτόπουλος

 

 

Τα επώνυμα των γυναικών και των παιδιών μετά τον γάμο..

 

.

«…Ενοχλεί, αυτό που ονόμασα «επωνυμικό χαμαιλεοντισμό» των γυναικών. Ότι δηλαδή με το γάμο αλλάζουν επώνυμο ,με το διαζύγιο αλλάζουν επώνυμο κ. λ. π.  Ότι είναι μειωτικό για μία προσωπικότητα και μειωτικό συγχύσεως στην κοινωνία. Και επέμεινα ότι δεν πρέπει να αλλάζει επώνυμο η γυναίκα, όπως δεν αλλάζει ο άνδρας.  Για λόγους ισότητας. Το 82 που έγινε η αναθεώρηση του συντάγματος, η επιτροπή τότε δέχθηκε την πρότασή μου, και έκτοτε, νομικώς, η γυναίκα κρατάει το επώνυμό της.

 Αλλά, τότε, ανακύπτει ένα ζήτημα, που δεν υπήρχε πριν που είχαν το ίδιο επώνυμο και οι δύο σύζυγοι. Δεν υπήρχε πρόβλημα τι θα γίνουν τα τέκνα, τι επώνυμο θα έχουν τα τέκνα. Αυτό, δε, να παίρνει το όνομα του συζύγου, ήταν συνεπές, με ορισμένη αξιολογία της κοινωνίας, για τη θέση της γυναικός.

Ο Φίτλε, φιλόσοφος γερμανός, στις αρχές του 19^ου αιώνα, γράφει. «Η γυναίκα με το γάμο, απορροφάται στην προσωπικότητα του ανδρός.  Συνεπώς, εφεξής, η ευτυχία της και η αξιοπρέπειά της είναι συναρτημένη με την αξιοπρέπεια και την ευτυχία του συζύγου τους. Εξ ου και συμβολικώς ,αποβάλλει το πατρικός της επώνυμο και λαμβάνει το επώνυμο του συζύγου». Σήμερα κανείς δεν μπορεί να υποστηρίζει αυτά τα πράγματα και έφτασε αυτή η επιτροπή και ορθώς είπε ότι η γυναίκα κρατάει το επώνυμο της  όπως και ο άνδρας.

 

 

Δυαδικό επώνυμο..

 

Τι γίνεται με τα παιδιά; Και τότε έπραξε μια ανοησία. Είπε οι γονείς οι μέλλοντες γονείς, και σύζυγοι, πριν το γάμο, προβαίνουν σε δήλωση ενώπιον του συμβολαιογράφου, εκλογής ότι το παιδί θα φέρει του πατέρα ή της μητέρας το επώνυμο.  Δηλαδή βάζουν τις δύο οικογένειες να συγκρουστούν ηθικά μεταξύ τους, διότι όταν εκλέξεις σημαίνει ότι περιφρονείς την άλλη οικογένεια. Δεύτερον λες τη μισή αλήθεια, διότι ο παιδί, ανήκει και στους δύο γονείς. Προσωπικά, είχα  προβλέψει εξ αρχής να πούμε επιτέλους την αλήθεια. Ότι το παιδί είναι και της μητέρας και του πατέρα. Στο αγόρι να υπάρχει πρώτα το όνομα του πατέρα και δεύτερο της μητέρας. Στο κορίτσι, πρώτα της μητέρας και δεύτερο του πατέρα. Δυαδικό επώνυμο. Οπότε λέμε την αλήθεια, ότι το παιδί ανήκει και στους δύο γονείς και αποφεύγουμε συγχύσεις λόγω επωνυμίας.

Τώρα το παιδί τι θα γίνει στην επόμενη γενιά; Απλώς, μόνο το πρώτο, το δυαδικό επώνυμο θα μεταφέρεται, διότι θα είναι το πρώτο από τον ένα γονέα, το πρώτο από τον άλλο γονέα, εφόσον και οι δύο γονείς θα έχουν δυαδικό επώνυμο. Το αποτέλεσμα, εφόσον υπάρχει αδιάψευστη αρρενογονία, έχουμε τη συνέχιση του αρχικού πατρικού επωνύμου. Εφόσον υπάρξει αδιάψευστη θηλυγονία του μητρικού επωνύμου συνέχεια. Άριστο σύστημα. Είναι το καλύτερο στον κόσμο, και, είναι το μόνο σύμφωνο με το Σύνταγμα.

 

 Ο κ. Δεσποτόπουλο θα συναντηθεί με συγκεκριμένη  πρόταση με τον αρμόδιο υπουργό Δικαιοσύνης

 

 

Όσοι δεν τολμούν, η δεν σκέπτονται, είναι  συνηθισμένοι στη ρουτίνα….

 

Δυστυχώς αυτά ισχύουν ακόμα και έχω καταθέσει αυτή την πρόταση σε δυο υπουργούς, οι οποίοι ενθουσιάστηκαν, αλλά είχαν την αφέλεια να αναθέσουν στην υπηρεσία και έτσι τελματώθηκε το ζήτημα. Διότι όσοι δεν τολμούν, η δεν σκέπτονται, είναι  συνηθισμένοι στη ρουτίνα. Μόλις βρω καιρό, θα πάω να δω τον σημερινό υπουργό Δικαιοσύνης μήπως αυτός είναι πιο γενναίος και να έχει και φιλοδοξία, να συνδυαστεί το όνομά του με μία μεταρρύθμιση σπουδαία, που θα εξασφαλίζει την Ελλάδα, προβάδισμα ηθικό σε όλο τον κόσμο.

Διότι μερικοί μου έλεγαν:  Το εφαρμόζει κανένα άλλο κράτος;»… Πρέπει δηλαδή να πιθηκίζουμε, Να περιμένουμε τους άλλους; Να ακολουθούμε πάντα τους άλλους;…», Σοβαρή επισήμανση του Καθηγητή…   

 

 

 Κρίση αξιών στην εποχή μας..

 

«…. Η έκφραση αξιών, είναι βαρυσήμαντη. Ο άνθρωπος, διαφέρει από τα ζώα, ότι δεν οδηγείται αποκλειστικά από το ένστικτο. Αυτό όμως είναι και μια ορφάνεια. Διότι το ένστικτο είναι καθοδήγηση για την σύγκριση της ζωής και μάλιστα για τη συντήρηση  του είδους.  Ο άνθρωπος αποκτά ελευθερία, διότι δεν έχει την δυναστική επιβολή του ενστίκτου στη συμπεριφορά του. Είναι δυνατόν να πει όχι στις παρορμήσεις του ενστίκτου. Πρέπει ο άνθρωπος, την ελευθερία του, να επινοήσει το πρακτέον,  να διαγνώσει το δυνατόν. Διότι πρακτέον με δυνατόν είναι παραλογισμός. Και μεταξύ των πολλών ενδεχομένως πρακτέων, πρακτών, δυνατών να επινοήσει, το αξιότερον.  Η σύγχρονη φιλοσοφία δέχεται ότι κάθε φορά υπάρχει κάτι που είναι το ορθόν, και που αξίζει να το ενστερνιστεί ο άνθρωπος και λέμε ότι έτσι, άχρωμα και άχωρα υπάρχει αξία.

 

 Του ανθρώπου το θαυμάσιο ιδίωμα είναι, να μπορεί να συλλάβει αυτό που είναι δυνατόν και αυτό που είναι ορθόν.  ‘Όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν την  ίδια δυνατότητα για να συλλάβουν το ορθό. Ο Ησίοδος έλεγε «ούτος μεν πανάρειστος, ως αυτός πάντα νοήσει».  … «Άριστος όλως διόλου είναι αυτός, που ο ίδιος συλλαμβάνει το ορθόν, καλός όμως και εκείνος που πείθεται σε εκείνον που λέει το σωστό.

 Ο άνθρωπος μες την κοινωνία, επειδή άνθρωπος σημαίνει χειραφέτηση από το ένστικτο, αλλά και ορφάνια σχετικά με το ζώο, ως προς τον τρόπο που θα βιώσει  ,οδηγείται, από όσα μέσα στην κοινωνία. Αυτό που έλεγε ο Ησίοδος, ότι οι εμπνευσμένοι άνθρωποι συλλαμβάνουν, έχει αποθησαυριστή ως καθοδηγητικό για τον άνθρωπο και συνηθίζουμε να λέμε, αξίες. Αυτά καθ εαυτά υπάρχουν. Δηλαδή και εάν δεν είναι ο άνθρωπος, αλλά, που μες στην κοινωνία έχουν συλληφθεί από ανθρώπους και έχουν ενσαρκωθεί σε ορισμένους θεσμούς, σε ορισμένες παραδόσεις…»

 

 Το σύστημα αξιών δεν έχει ισορροπήσει..  Πολιτική και θρησκεία δεν πείθουν..

 

…Η εποχή μας υπερτερεί με κάποιους νομικούς και οικονομικούς θεσμούς  από άλλες εποχές αλλά και υστερεί, διότι  η τεχνική που έχει προοδεύσει έχει δώσει γιγάντιες ικανότητες στον άνθρωπο, αλλά οι οποίες έχουν και παρασυνέπειε,  πάρα πολύ σπουδαίες, είτε προς το καλό, είτε προς το κακό. Και  η αξιολογία της εποχής, δηλαδή το σύστημα αξιών, δεν έχει ισορροπήσει αυτές τις γιγάντιες δυνατότητες. Και γι αυτό σήμερα κι η πολιτική δεν επαρκεί να αντιμετωπίσει τα πρωτόφαντα γιγάντια προβλήματα της ανθρωπότητας, καθώς μεταξύ άλλων δεν έχει παγκόσμια έκταση. Ενώ πολλά προβλήματα μόνο με αποφάσεις παγκοσμίου κύρους μπορούν να λυθούν.

Αλλά, και διότι η άλλωτε δογματική ηθική που είχε και την επικύρωση της θρησκείας, προσδιόριζε τους ανθρώπους και τους παρεμπόδιζε για ηθικές παρεκτροπές, σήμερα δεν έχει τόση επιρροή παρά την προσπάθεια της Παιδείας, η οποία δεν είναι πάντοτε η καλύτερη δυνατή, όπως έχει οργανωθεί στα σχολεία. Η κατάστασις στην εποχή μας, δείχνει τους ανθρώπους, πολλούς ανθρώπους,να τείνουν προς την εξωτερικά φαινόμενη αξία, όπως είναι η οικονομική δύναμη. Διότι οικονομική δύναμη σημαίνει, ικανότητα να αξιοποιήσει κανείς πολλά αγαθά της κοινωνίας. Και δεν έχει κατασταθεί η πολιτική να ελέγχει την οικονομία όπως έπρεπε. Το δόγμα της ελευθερίας, των συναλλαγών, της ελευθερίας της οικονομικής δραστηριότητας, έχει τα καλά του, αλλά, όπως έχει καταλήξει να σημαίνει επιρροή των γιγάντιων συμφερόντων, ώστε ορθές αποφάσεις να μπορεί να ληφθούν γιατί προσκρούουν σε γιγάντια συμφέροντα. Αυτή η απεριόριστη ελευθερία  έχει χάσει την ελευθερία της!  Θα έπρεπε η πολιτική να επανεύρει την ηθική ρίζα της και την ηθική σύστασής της, ώστε να επιβάλλει μόνον αυτό που μπορεί τον άνθρωπο να τον υπηρετήσει,  τον κάθε άνθρωπο και να τον οδηγήσει προς τον καλύτερο εαυτό του. Διότι ο άνθρωπος από τη μια είναι αυτό το θαυμάσιο ον που μεγαλουργεί, από την άλλη, έχει αρχήθεν επινοηθεί, ένα υποκείμενο, ενδεχομένως κακουργίας. Και η Παιδεία προσπαθεί  την κακουργίαν να την αποσείσει και να καταστεί τον άνθρωπο ικανό μόνο για πράξεις ηθικά θετικές, δηλαδή που να συμβάλλουν στη ζωή του ανθρώπου και στην καλύτερη ζωή του»…

 

Τα ΜΜΕ… . 

 

«…Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, πρέπει ορθότερα να λεχθούνε «Μέσα Αθρόας Τηλεπικοινωνίας», που έχουν μεγάλη ευθύνη για τη διάπλαση των συνειδήσεων των ανθρώπων. Αυτό που έλεγε ο Ησίοδος ότι οι άνθρωποι πρέπει να ακούνε τα σωστά, ισχύει και σήμερα.  Αλλά εκείνος που λέει τα πολλά, και όχι τα σωστά, είναι συνήθως ο διαμορφωτής των εκπομπών της τηλεοράσεως και του τηλεφώνου. Και δεν έχει, όσο πρέπει, την προβληματική, τη συνυφασμένη με τα Μέσα Αθρόας Τηλεπικοινωνίας. Αυτά επηρεάζονται  από το δόγμα της ελευθερίας της εκφράσεως, της ελευθερίας εννοούμενης ανέλεγκτης δυνατότητας να εκφράσει κανείς ότι σκέπτεται. Ενώ η ελευθερία στην ηθική έννοια σημαίνει, απαγκίστρωση από τη δυναστεία του ενστίκτου και ικανότητα για σύλληψη του ωραίου, του ηθικού, του δημιουργικού ευδαιμονίας των ανθρώπων….

.Η ελευθερία όπως νοείται σήμερα, εννοούν σήμερα, είναι ανέλεγκτη έκφραση όσων κάποιος σκέπτεται είτε είναι σωστά, είτε δεν είναι σωστά. Μάλιστα, το κακό με τα μέσα αυτά είναι ότι απευθύνονται εξίσου σε μεγάλους και σε μικρούς σε μορφωμένους και σε αμόρφωτους, σε ευαίσθητους και σε άλλους ικανούς να δεχθούν οτιδήποτε και έτσι, το αποτέλεσμά της, κινδυνεύει να είναι πολλαπλό. Σε άλλους να βλάπτει και σε άλλους να ωφελεί και επαναλαμβάνω δεν κατόρθωσε να λυθεί το πρόβλημα, πως αυτά τα εξαίρετα μέσα επικοινωνίας, θα καταστούν πηγή υψηλής παιδείας της ανθρωπότητας και όχι όργανα οιωνοί ψυχαγωγίας και απλώς πληροφορήσεως με συνέπειες, αμφιβόλου αξίας, ανάλογα με τον συντάκτη της εκπομπής και τον αποδέκτη της εκπομπής.

Εκείνο που αξίζει να πούμε ακόμα είναι το πρόβλημα της πολιτικής με την έκφραση της δημοκρατίας, κι αυτό δεν έχει όλο δι όλου λυθεί, διότι τα μέσα τηλεπικοινωνίας, καταργούν μια βασική αρχή της δημοκρατίας. Την λεγόμενη ικανότητα όλων , την λεγόμενη ισηγορία, έλεγαν οι αρχαίοι. Αυτός που μιλάει από την τηλεόραση έχει φωνή εμβέλειας τεράστια. Ο άλλος, ο πολίτης, ο κοινός έχει εμβέλεια όσο η φωνή του βγαίνει. Και στην αρχαιότητα που δεν υπήρχαν αυτά τα μέσα, η ισηγορία ίσχυε. Σήμερα δεν ισχύει, όπως δεν ισχύουν πολλά και αξιόλογα», καταλήγει ο κ. Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος..

 

       Μια συμβουλή για τους νέους να διαβάζουν αρχαίους και ιδιαίτερα Πλάτωνα και Αριστοτέλη. Εάν διαβάσουν και Θουκυδίδη, θα καταρτιστούν ως προς την πρακτική της πολιτικής, αλλά ως προς τη γενικότερη σχέση με τη ζωή Πλάτων και Αριστοτέλης.

Ακούω ότι πάνε να βάλουν από την πρώτη δημοτικού ξένη γλώσσα. Μέγα λάθος.  Διότι η γλώσσα δεν είναι κάτι εξωτερικό μέσο επικοινωνίας,   η γλώσσα είναι το αίμα της ψυχής. Με μια γλώσσα ενιαία πρέπει να διαπλαστεί ο ψυχισμός του ανθρώπου κι έτσι ώστε τα 10 χρόνια του , δεν πρέπει παρά  μόνο τη μητρική γλώσσα να μαθαίνει για να αποκτήσει ακέραια σχέση με τον κόσμο. Από κει και πέρα είναι ώριμος να δεχθεί και μια δεύτερη γλώσσα. Αλλιώτικα, δημιουργείται αντί διγλωσσίας όπως νομίζουν, διζγλωσία.  Δυστυχώς, αγνοούνται αυτά τα στοιχειώδη για την αξία της γλώσσας, από τους ειδικούς που επηρεάζουν την παιδεία.

 

Υπάρχουν πηγές προτύπων για τους νέους;

<Η κυριότερη πηγή είναι τα Μέσα Αθρόας Τηλεπικοινωνίας, τα οποία  είναι ασυνάρτητα. λένε και ωραία πράγματα, άλλα και όχι. Το σχολείο προσπαθεί να επιτελέσει ότι μπορεί έστω και αν δε ν είναι τέλειο. Άλλα πρότυπα στη σημερινή κοινωνία, που υπάρχει ο συνωστισμός παραστάσεων για τον νέο άνθρωπο, καλός είναι ο αθλητισμός για τους νέους για να διαμορφώσει ισχυρή θεληματικότητα και να ενισχύει την σωματικήν ρώμην….  

<Η ηθική διδασκαλία πρέπει περισσότερο να ενισχυθεί στα σχολεία. Από εκεί και πέρα ευχές μόνο μπορώ να διατυπώσω να μπορέσει η ανθρωπότης να δαμάσει τα γιγάντια προβλήματα που ευρίσκονται σήμερα ενώπιόν της και ενδέχεται με την ορθή λύση να εξαρτηθεί η ευδαιμονία της ανθρωπότητας ή το ολίσθημά της προς την κατάπτωση την ηθική και προς την βιολογική καταστροφή, εφόσον έχουμε πυρηνική ενέργεια και άλλα; Ας ελπίσουμε ότι θα συντρέξει η πρωτοβουλία άξιων ανθρώπων…