«Αν διψάσεις εγώ θα σου γίνω νερό»

Ο ποιητής Δημήτρης Παπαδίτσας (1922-1987)

Εισαγωγή – ανθολόγηση Τάσος Πορφύρης

ΙΔΡΥΜΑ ΤΑΚΗΣ ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

 

Βιογραφικό Σημείωμα

Δ.Π. ΠΑΠΑΔΙΤΣΑΣ (1922-1987)

Ο Δημήτρης Παπαδίτσας γεννήθηκε στη Σάμο. Ο πατέρας του ήταν στρατιωτικός. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου το 1958 ανακηρύχτηκε διδάκτορας. Τις σπουδές του συνέχισε στο Μόναχο, όπου ειδικεύτηκε στην ορθοπεδική. Εργάστηκε ως γιατρός σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Το 1976 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και εργάστηκε σε ίδρυμα Αναπήρων. Υπήρξε συνιδρυτής του περιοδικού Πρώτη Ύλη (1958-1959) μαζί με τον Ε.Χ. Γονατά και συνεργάστηκε με τα λογοτεχνικά περιοδικά Νεανική Φωνή, Νέα Εστία, Ο Στόχος, Ευθύνη κ.α. Την πρώτη του επίσημη εμφάνιση στο χώρο της λογοτεχνίας πραγματοποίησε το 1943 με την ποιητική συλλογή Το φρέαρ με τις φόρμιγγες. Στα πρώτα του ποιητικά βήματα ο Παπαδίτσας προσπάθησε να εκφράσει την αγωνία του για μια αναμόρφωση του κόσμου, μέσα αντισυμβατικές γλωσσικές και θεματικές επιλογές και με επιρροές από το ρεύμα του υπερρεαλισμού και την αρχαιοελληνική προσωκρατική φιλοσοφία. Στην πορεία του προς την ωριμότητα οδηγήθηκε προς μια απόπειρα γεφύρωσης του χάσματος ανάμεσα στην γήινη πραγματικότητα και το ποιητικό σύμπαν, μέσω ενός ενορατικού λόγου και με επιρροές από το ρομαντισμό του Holderlin. Από τις ποιητικές συλλογές του αναφέρουμε τη συγκεντρωτική έκδοση Ποίηση Ι (Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης 1963), τον Δυοειδή λόγο (Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης 1980) και την Ασώματη (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών 1983) Εκτός από την ποίηση ασχολήθηκε με τη λογοτεχνική μετάφραση, σε συνεργασία με τη συγγραφέα Ελένη Λαδιά. Ποιήματά του μεταφράστηκαν στα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, φλαμανδικά, ουγγρικά, πολωνικά και ρώσικα.

1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Δημήτρη Παπαδίτσα βλ. Αργυρίου Αλεξ., «Δημήτρης Παπαδίτσας», Η ελληνική ποίηση· Η πρώτη μεταπολεμική γενιά, σ.104-105. Αθήνα, Σοκόλης, 1982, Γεράνης Στέλιος, «Παπαδίτσας Δ.», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας11. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και Ζήρας Αλεξ., «Παπαδίτσας Δημήτρης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό8. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988.

 

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Αργυρίου Αλεξ., «Δημήτρης Παπαδίτσας», Η ελληνική ποίηση· Η πρώτη μεταπολεμική γενιά, σ.104-105. Αθήνα, Σοκόλης, 1982.

• Αργυρίου Αλεξ., «Δ.Π.Παπαδίτσα: Ποίηση, 1· Από τον υπερρεαλισμό στην πραγματολογία», Εποχές2, 6/1963 (τώρα και στον τόμο Διαδοχικές αναγνώσεις Ελλήνων υπερρεαλιστών, σ.199-203. Αθήνα, Γνώση, 1983).

•  Αργυρίου Αλεξ., «Η ποίηση του Δ.Π. Παπαδίτσα», Ο Ταχυδρόμος, 1/5/1965 (τώρα και στον τόμο Διαδοχικές αναγνώσεις Ελλήνων υπερρεαλιστών, σ.205-213. Αθήνα, Γνώση, 1983).

•  Γουλιάμος Κώστας, «Η δικαίωση του φυσικού κόσμου μέσ’ από τα πρόσωπα», Διαβάζω49, 1/1982, σ.75-77.

•  Ζήρας Αλεξ., «Παπαδίτσας Δημήτρης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό8. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988.

•  Θέμελης Γιώργος, «Δ.Π.Παπαδίτσας», Η νεώτερη ποίησή μας, σ.221-230. Αθήνα, Φέξης, 1963.

•  Καραντώνης Ανδρέας, «Δ.Π.Παπαδίτσα: Ποίηση Ι», Νέα Εστία77, ετ.ΛΘ΄, 1η/2/1965, αρ.902, σ.201-203.

•  Καραντώνης Ανδρέας, «Δ.Π. Παπαδίτσας», Η ποίησή μας μετά τον Σεφέρη, σ.263-274. Αθήνα, Δωδώνη, 1976.

•  Προσωπικό (Με την Ποίηση του Παπαδίτσα). Αθήνα, Δωδώνη, 1976 (και έκδοση β΄συμπληρωμένη, Αθήνα, Γνώση, 1981).

•  Καρβέλης Τάκης, «Η ποιητική γραφή ενός μεταφυσικού υπερρεαλιστή» (κριτική για την Εναντιοδρομία), Διαβάζω11, 3-4/1978, σ.73-75.

•  Κόρσος Δημ., «Σχόλιο στην ποίηση του Παπαδίτσα», Δάφνες και τιμές· Μαζί με άλλα κριτικά κείμενα, σ.218-224. Αθήνα, Οι εκδόσεις των φίλων, 1989.

•  Κούρτοβικ Δημοσθένης, «Δ[ημήτρης] Π. Παπαδίτσας», Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς· Ένας κριτικός οδηγός, σ.173-174. Αθήνα, Πατάκης, 1995.

•  Λαδιά Ελένη, Ποιητές και αρχαία Ελλάδα (Σικελιανός, Σεφέρης, Παπαδίτσας). 1983.

•  Λαδιά Ελένη, Ο αγαπημένος του Όντος. 1984.

•  Λαδιά Ελένη, «Η αυτοαναίρεση, βασική έννοια στην ποίηση του Δ.Π.Παπαδίτσα», Η λέξη18, 10/1982, σ.606-609.

•  Λεβέντης Νίκος, Κριτική για τη συλλογή Ως δι’ εσόπτρου, Πλανόδιον14, 6/1991, σ.112-115. Ποιήματα. Αθήνα, 1951.

•  Πρατικάκης Μανόλης, «Ο ποιητής Δ.Π.Παπαδίτσας», Η λέξη65, 6/1987, σ.524-527.

•  «Σε β΄ πρόσωπο · μια συνομιλία του Δ.Π.Παπαδίτσα με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο», Η λέξη18, 10/1982, σ.661-665.

•  Τρουπάκη Μαρία, «Δημήτρης Παπαδίτσας: Η ποίησή μου είναι ένα ελεύθερο πέταγμα…» (συνέντευξη του ποιητή), Διαβάζω133, 18/12/1985, σ.138-144.

Αφιερώματα περιοδικών

• Σαμιακή Επιθεώρηση22-23, 1979.

•  Τετράδια ευθύνης28. Αθήνα, 1988 (με τίτλο Πολυφωνία για τον Δ.Π.Παπαδίτσα).

•  Νέα Εστία121, ετ.ΞΑ΄, 15/5/1987, αρ.1437.

  

Εργογραφία

(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)

Ι.Ποίηση

• Το φρέαρ με τις φόρμιγγες. Αθήνα, 1943.

•  Εντός παρενθέσεως Ι. 1945.

•  Εντός παρενθέσεως ΙΙ. 1949.

•  Η περιπέτεια · Σχέδιο για ελεύθερη σύνθεση. 1951.

•  Η περιπέτεια. 1953.

•  Το παράθυρο. 1955.

•  Νυχτερινά. Αθήνα, 1956.

•  Ουσίες. Αθήνα, 1959.

•  Ουσίες Β΄. Αθήνα, Πρώτη Ύλη, 1961.

•  Ποίηση 1. Αθήνα, Πρώτη Ύλη, 1963.

•  Εν Πάτμω. Αθήνα, Πρώτη Ύλη, 1964.

•  Εν Πάτμω και δύο ερμηνείες. Αθήνα, Πρώτη Ύλη, 1966.

•  Όπως ο Ενδυμίων· Ποιήματα. Αθήνα, Πρώτη Ύλη, 1970.

•  Διάρκεια και ενδεκάτη παραλλαγή. Αθήνα, Οι εκδόσεις των Φίλων, 1972.

•  Ποίηση 2. Αθήνα, Οι εκδόσεις των Φίλων, 1974.

•  Εναντιοδρομία. Αθήνα, Οι εκδόσεις των Φίλων, 1977.

•  Δυοειδής λόγος. Αθήνα, Οι εκδόσεις των Φίλων, 1980.

•  Η Ασώματη. Αθήνα, Γνώση, 1983.

•  Το προεόρτιον. Αθήνα, Στιγμή, 1986.

•  Ποίηση. Αθήνα, Αστρολάβος/Ευθύνη, 1997.

ΙΙ. Δοκίμιο

• Ως δι’ εσόπτρου· Σκέψεις και αποσπάσματα – σχεδιάσματα - απαντήσεις. Αθήνα, Imago/Στοχασμός, 1983.

ΙΙΙ. Μετάφραση

• Γκολλ Ιβάν, Traumkraut. 1959.

•  Ορφικοί ύμνοι. 1984.

•  Ομηρικοί ύμνοι.1985.

Περισσότερα για τον Τάσο Πορφύρη