αρχική  Γιάννενα  100 Χρόνια Ελεύθερα Γιάννενα Ευεργέτες  γράμματα και τέχνες  Πολιτισμός  σύγχρονα θέματα 
ελεύθερο-Πανεπιστήμιο  Ιχνηλατώντας την Ιστορία φωτογραφίες Γιάννενα-Ήπειρος  νέα  επικοινωνία  νέες καταχωρίσεις 
συνδέσεις VIDEO του site στο YouTube Αφιερώματα παγκόσμια κρίση facebook

5 Απρίλη 1944. Οι Πέντε Κρεμασμένοι στα Ιλίσια

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗΣ ΤΩΝ ΠΕΝΤΕ ΚΡΕΜΑΣΜΕΝΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ

Οι Κομματικές Οργανώσεις ΚΚΕ Ζωγράφου και η Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης και Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, παράρτημα Ζωγράφου, σας προσκαλούν στην εκδήλωση τιμής και μνήμης των Πέντε Κρεμασμένων Αγωνιστών και όλων των ηρώων της Εθνικής Αντίστασης στου Ζωγράφου,

την Κυριακή 1 Απρίλη 2018 στις 11:00

στην πλατεία Πέντε Ηρώων, Παπαδιαμαντοπούλου και Ξενίας (ΑΛΕΞ).

Προσυγκέντρωση 10:00 στο μνημείο Ηρώων Ζωγράφου

  

 

Αναδημοσίευση από   imerodromos.gr       

Ξημέρωμα της Τετάρτης 5 του Απρίλη 1944. Οι Γερμανοί και οι ντόπιοι συνεργάτες τους, τα Τάγματα Ευζώνων, στην διασταύρωση της οδού  Παπαδιαμαντοπούλου με την οδό Ξενίας και την οδό Μικράς Ασίας, έξω από τον κινηματογράφο ΑΛΕΞ, απαγχονίζουν πέντε πατριώτες, πέντε κομμουνιστές ΕΛΑΣίτες που είχαν συλλάβει μερικές βδομάδες πριν, σε μπλόκο στο νοσοκομείο Συγγρού, σε αντίποινα για την εκτέλεση ενός αξιωματικού των Ταγμάτων Ασφαλείας, εκεί, στην ίδια θέση, την 25η Μάρτη από έναν ΕΛΑΣίτη. Τους κρέμασαν στις πιπεριές της μικρής πλατείας.

Η διαταγή – ανακοίνωση του Γερμανού αρχηγού των Ες Ες, Βάλτερ Σίμανα ήταν η εξής:

«ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ

του Ανωτάτου Αρχηγού των Ταγμάτων ασφαλείας 
και της Αστυνομίας Ελλάδος

Ως Αντίποινα δια την κατά την 25.3.44 εν Αθήναις (Αμπελόκηποι) κατά του λοχαγού των ευζώνων Κωνσταντίνου Μανωλάκου υπό κομμουνιστών διαπραχθείσαν δολοφονίαν, διέταξα τον απαγχονισμόν εις τον τόπον του εγκλήματος των κάτωθι ιθυνόντων κομμουνιστών:

• Αχιλλ. Πλατυμέση, γεν. 1907, ΚΚΕ αξιωματούχου
• Επαμεινώνδα Βαμπούλη γεν. 1918. ΚΚΕ, ρήτορος και αρχηγού προπαγάνδας.
• Ευαγγέλου Στεργίου, γεν. 1896, ΚΚΕ αξιωματούχου.
• Βλάσση Αποστολάρη, γεν. 1923, ΕΑΜ γραμματέως ομάδος.
• Βασιλείου Μπακοπούλου, γεν 1903, ΕΑΜ, γραμματέως ομάδος.

Αι κατά των ευζώνων γενόμεναι επιθέσεις θα τιμωρούνται εις το μέλλον κατά τον αυτόν τρόπον.

Ο Ανώτατος Αρχηγός των Ταγμάτων Ασφαλείας 
και της Αστυνομίας Ελλάδος».

Σε δυο δέντρα πιο κει, στην ίδια πλατεία, είχαν κρεμάσει δυο άδειες αγχόνες με πινακίδες  πάνω στις οποίες έγραφαν:

«Γεώργιος Σιδέρης – τον περιμένει η κρεμάλα»

«Θανάσης Νικολαΐδης  – τον περιμένει η κρεμάλα»

 

Οι δυο τελευταίοι είχαν καταφέρει να ξεφύγουν από το μπλόκο του νοσοκομείου Συγγρού και έτσι δεν μπόρεσαν να τους πιάσουν. Και οι δυο ήταν μέλη του Γραφείου της ΚΟΒ Καισαριανής.

Για πρώτη φορά στην Αθήνα στήθηκαν κρεμάλες. Οι Γερμανοί και οι ντόπιοι συνεργάτες τους πίστευαν ότι με αυτόν τον τρόπο θα τρομοκρατούσαν τον αθηναϊκό λαό, θα έσπαγαν το αγωνιστικό του φρόνημα.

Δέκα μέρες νωρίτερα, το Σάββατο 25 Μάρτη, συνεργεία  της ΕΠΟΝ κάνουν έρανο στις συνοικίες. Ένα συνεργείο φτάνει στα Ιλίσια, στη διασταύρωση οδού Παπαδιαμαντοπούλου με την οδό Ξενίας και την οδό Μικράς Ασίας. Το συνεργείο το αποτελούν τρείς νεολαίοι ΕΠΟΝίτες, από τα Κουπόνια, και το συνόδευαν διακριτικά δυο ΕΛΑΣίτες.

Ξαφνικά παραβρισκόμενος Αξιωματικός των Ταγμάτων Ασφαλείας, ο λοχαγός Κωνσταντίνος Μανωλάκος, τομεάρχης της Χ Αμπελοκήπων, βγάζει το πιστόλι του και ακινητοποιεί τους τρεις ΕΠΟΝίτες, και αρχίζει να τους ρωτά, ποιοι είναι, τι κάνουν εκεί και τους ζήταγε ταυτότητας. Ο Ταγματασφαλίτης φόραγε πολιτικά και συνοδευόταν από την γυναίκα του και την κόρη του. Για αρκετή ώρα τους σημάδευε, αμήχανα, περιμένοντας την πιθανή εμφάνιση Γερμανών, από την Παπαδιαμαντοπούλου, για να συλλάβουν τους ΕΠΟΝίτες.

Ο ένας ΕΛΑΣίτης που είχε την ευθύνη για την ασφάλεια της ομάδας, ο οποίος παρακολουθούσε την εξέλιξη της κατάστασης από το απέναντι πεζοδρόμιο, αποφασίζει να παρέμβει δυναμικά και πυροβολώντας σκότωσε τον Γερμανό.

Η ομάδα σκόρπισε αμέσως και γύρισε στα Ιλίσια μέσα από το ρέμα στο ύψος της Γέφυρας.

Λυσσαλέα η αντίδραση των Γερμανών και των ντόπιων συνεργατών τους. Οι Γερμανοί προχωρούν σε αντίποινα. Πέντε κομμουνιστές που είχαν συλληφθεί πριν από μερικές εβδομάδες σε μπλόκο, ύστερα από προδοσία κάποιου νοσοκόμου χαφιέ,   στο νοσοκομείο Συγγρού, ως μέλη του κομματικού γραφείου του νοσοκομείου, κρεμάστηκαν την αυγή της 5 Απρίλη 1944, στην ίδια πλατεία.

Στο χώρο του απαγχονισμού, είχε τοποθετηθεί ένας λόχος γερμανοτσολιάδες – φρουροί που δεν επέτρεπαν στον κόσμο να τους ξεκρεμάσει και να τους κηδέψει, μαζί με μια ομάδα τοποθετημένη στο ύψωμα του Αγίου Γερασίμου.

Οι γερμανοτσολιάδες ήταν σκορπισμένοι μπουλούκια – μπουλούκια στα γύρω πεζοδρόμια ενώ οι αξιωματικοί τους, προκλητικά, έπιναν τον καφέ τους σε ένα τραπεζάκι καφενείου, κάτω από τα πτώματα των κρεμασμένων κομμουνιστών.

Κάτοικοι της γειτονιάς και παιδιά από όλη την περιοχή μαζεύονται εκείνο το πρωινό και παρακολουθηθούν το συγκλονιστικό θέαμα. Ο αντιστεκόμενος λαός δεν μπορούσε να αφήσει αναπάντητη τη φρικιαστική πράξη.

Η πρώτη μάχη του ΕΛΑΣ της Αθήνας –
Μάχη για τους πέντε κρεμασμένους

Μετά από έκτακτη σύσκεψη, το 3ο τάγμα του ΕΛΑΣ με τις πολιτικές οργανώσεις του ΚΚΕ Καισαριανής και Κουπονίων, αποφασίζουν να μην αφήσουν αναπάντητη την δολοφονική πρόκληση.

Είκοσι περίπου 20 μαχητές του ΕΛΑΣ και 6 της Εθνικής Πολιτοφυλακής, μαζί με τους γραμματείς των ΚΟΒ Καισαριανής και Κουπονιών και τον καπετάνιο του Συντάγματος Λάμπρο, χωρίζονται σε 4 ομάδες και συμφωνούν να χτυπήσουν και οι τέσσερις στις 12 και 7 λεπτά ακριβώς.

Η ομάδα της Πολιτοφυλακής προωθήθηκε προς το ύψωμα δίπλα στον Αγιο Γεράσιμο στα Κουπόνια για να χτυπήσουν την ομάδα των γερμανοτσολιάδων που βρίσκεται εκεί και να κρατούν ελεύθερο το άλσος των Κουπονιών, απ’ όπου θα υποχωρήσουν μετά το αιφνιδιαστικό χτύπημα, οι ομάδες του ΕΛΑΣ, προς την Καισαριανή. Ατυχώς στις 12 ακριβώς η ομάδα της Πολιτοφυλακής κατά την προώθησή της προς τον Αγιο Γεράσιμο συναντήθηκε, αναπάντεχα, με τρεις χαφιέδες της Ειδικής Ασφάλειας, με πολιτικά. Όταν προσπάθησαν να κάνουν έλεγχο και ζήτησαν ταυτότητες από τους Πολιτοφύλακες, στην άρνησή τους έβγαλαν πιστόλια και άρχισαν να πυροβολούν, Οι πολιτοφύλακες αναγκάστηκαν να ανταποδώσουν τους πυροβολισμούς. Δυο από τους χαφιέδες της Ειδικής Ασφάλειας έπεσαν νεκροί, ο τρίτος κατάφερε και το ’σκασε.

Η σύγκρουση, αναπόφευκτα άρχισε από ανάγκη πλέον 7 λεπτά πιο νωρίς απ’ την καθορισμένη ώρα. Χάθηκε έτσι το στοιχείο του αιφνιδιασμού, αφού οι άλλες ομάδες δεν είχαν προλάβει ακόμα να πάρουν θέση στους γύρω δρόμους.

Παρόλα αυτά οι γερμανοτσολιάδες αιφνιδιάστηκαν, δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι συμβαίνει, αρκετοί πανικοβλήθηκαν και πηδούσαν στο ρέμα του Ιλισσού (σήμερα λεωφόρος Μιχαλακοπούλου), κι από κει βρέθηκαν αλαφιασμένοι στη λεωφόρο Κηφισίας, ως τον Ευαγγελισμό. Οι αξιωματικοί τους με τη μισή δύναμη τσολιάδων ταμπουρώθηκαν και περίμεναν ενισχύσεις.

Αμέσως μετά το αιφνιδιαστικό χτύπημα του ΕΛΑΣ, άρχισαν να καταφθάνουν ενισχύσεις  με αυτοκίνητα γεμάτα  με άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας και Γερμανούς, οι οποίοι ξεκίνησαν σφοδρή αντεπίθεση προς το Αλσος Κουπονίων – του Συγγρού, με κατεύθυνση τη Καισαριανή.

Τα ΕΛΑΣίτικα τμήματα υποχωρούσαν αργά και πειθαρχημένα, ενισχυμένα και με άλλους ΕΛΑΣίτες από την Καισαριανή. Με εύστοχα πυρά παρενοχλούσαν τους επιτιθέμενους και έτσι η επίθεσή τους εξελισσόταν αργά.

Αυτή ήταν και η πρώτη εκ παρατάξεως μάχη του ΕΛΑΣ της Αθήνας, άρχισε στις 12 το μεσημέρι, συνεχίστηκε με επίθεση μιας διμοιρίας Γερμανών και ενός Τάγματος ανδρών των Ταγμάτων Ασφαλείας, οπλισμένων με αραβίδες και πολυβόλα, στις 2 το μεσημέρι στη ρεματιά της Καισαριανής. Το σούρουπο η μάχη έληξε με την αποχώρηση των γερμανοτσολιάδων, οι οποίοι δεν μπόρεσαν να μπουν στην Καισαριανή

«Ο ΕΛΑΣ νίκησε. Οι φονιάδες κατέβασαν ενωρίς το βράδυ τα 5 πτώματα από τις κρεμάλες και τα έθαψαν οι ΕΛΑΣίτες μαζί με τον λαό. Η διαταγή του Σίμαναν να μείνουν επί τρεις μέρες τα πτώματα στην κρεμάλα, για να τρομοκρατηθεί ο λαός, δεν εκτελέστηκε».[1]

 

«Η Εθνική Αντίσταση στην Αδούλωτη Αθήνα», Βασίλη Γ. Μπαρτζιώτα – έκδοση «Σύγχρονη Εποχή» 1984, σελ. 201.