αρχική  Γιάννενα  100 Χρόνια Ελεύθερα Γιάννενα Ευεργέτες  γράμματα και τέχνες  Πολιτισμός  σύγχρονα θέματα 
ελεύθερο-Πανεπιστήμιο  Ιχνηλατώντας την Ιστορία φωτογραφίες Γιάννενα-Ήπειρος  νέα  επικοινωνία  νέες καταχωρίσεις 
συνδέσεις VIDEO του site στο YouTube Αφιερώματα παγκόσμια κρίση facebook

  Το ΠΑΡΑΔΟΞΟ

  του μύθου της

 ΒΑΒΕΛ

    Μεταφορά από τα Εβραϊκά : Bavel / Babel / Babal, =  Σύγχυση,

   Bab-ilu = Η Πύλη του Θεού,

    (σε σύγχρονη παράφραση λέμε Βαβυλωνία

μία «πολυεθνική» κοινωνία )

 

                      Τι ήταν ο «Πύργος της Βαβέλ»;

                 Μία βλασφημία ή μία αλληγορία;

 

Α.  Όπως όλοι μαθαίνουμε στα μικρά μας χρόνια –τα χρόνια των παραμυθιών, ο «Πύργος της Βαβέλ» είναι ο μύθος για την τιμωρία της βλασφημίας ενός ξιπασμένου Βασιλιά της Βαβυλωνίας προς τον Θεό. Σύμφωνα με τον μύθο, Εκείνος αντιμετώπισε την ξιπασιά με οργή και για τιμωρία προκάλεσε σύγχυση και ασυνεννοησία. Και που η Εκκλησία Του στην διδασκαλία της, βρήκε βολικό τον συμβολισμό από τον μύθο αυτό της Γένεσης, -για να εμπνέει το δέος στους ανθρώπους για τη δύναμη του Θεού -στους αιώνες, -για να αποδεικνύει τη δύναμή του και για την συνέπεια που επιφυλάσσεται στον άνθρωπο, που διαπράττει το αμάρτημα της ματαιοδοξίας προς τον Θεό. Τον Θεό κάθε θρησκείας…

 

• Ο μύθος της Βαβέλ από τη Γένεση :

Μία φορά στη Βαβυλωνία, ήταν ένας πολύ σπουδαίος βασιλιάς, που ήθελε να κτίσει τον πιο μεγάλο Πύργο στον τότε κόσμο, τόσον ψηλό που να περνάει τα σύννεφα και να φτάνει δίπλα στον Θεό. . ., άρα να γινόταν και αυτός ίσος μαζί Του (Γένεση, 11) .

…Ο καλός Θεός αφού τον άφησε να σηκώσει το οικοδόμημά του αρκετά ψηλά -ανεβάζοντας και την ματαιοδοξία του στα ύψη, αποφάσισε να του δώσει ένα καλό μάθημα –σ’ αυτόν και στον λαό της Βαβυλωνίας, και οι μυριάδες εργάτες του Βασιλιά που εργάζονταν για τον Πύργο –μια μέρα, χάσανε το μυαλό και την λαλιά τους, ο καθένας έκανε ότι ήθελε, επικράτησε πλήρης σύγχυση και ο θεόρατος Πύργος εγκαταλείφθηκε και σιγά – σιγά κατέρρευσε….

 

Ας επιχειρήσουμε όμως ένα άλλο «διάβασμα» του μύθου :

 

Κάποτε ο Βασιλιάς Νιμρόδ, πριν από σχεδόν 5.500 χρόνια, που τον δόξαζε με μεγάλο ενθουσιασμό ο λαός του γιατί ήταν ένας σπουδαίος στρατηλάτης και πολέμαρχος, που εξασφάλιζε πλούτο για την ευημερία του λαού του, -αφού είχε συγκεντρώσει όλα τα πλούτη πέραν της Μεσοποταμίας -από τη Μεσόγειο μέχρι τον Περσικό και από τον Καύκασο μέχρι τον Ινδικό, μετά από δεκάδες νικηφόρους πολέμους που στοίχισαν τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους –αποφάσισε να κτίσει έναν Πύργο ψηλό -ένα ζιγκουράτ, που όμοιό του ούτε είχε γίνει ποτέ, ούτε θα γινόταν άλλο[i]. Τα ίχνη ενός τεράστιου ζιγκουράτ πράγματι βρέθηκαν στη Βαβυλωνία…άρα ο μύθος όπως κάθε μύθος έχει πραγματική αφετηρία. Κάποιοι ερευνητές τοποθετούν τον Πύργο στα βόρεια της Βαβυλωνίας στην αριστερή όχθη του Ευφράτη, στα ερείπια του Tell-Amram κοντά στους κρεμαστούς κήπους. Άλλοι, στα ερείπια της Birs-Nimrud στην Borsippa –στην δεξιά όχθη του Ευφράτη.  Εν πάση περιπτώσει, η θέση της Βαβυλωνίας τοποθετείται ιστορικά περίπου εκεί, που βρίσκεται το σημερινό Ιράκ.

Κάπου εκεί λοιπόν, έβαλε ο βασιλιάς Νιμρόδ να χτίσουν τον τεράστιο Πύργο -μέχρι τον ουρανό, αντάξιο του πλούτου και της δόξας του –μπορεί και για να γινόταν έτσι, ίσος με τον Θεό.

 

Σταδιακά για τις ανάγκες του μυθικού Πύργου - ζιγκουράτ, σκλάβωσε 312 πόλεις και χωριά σε άλλα 18 βασίλεια, -και μάζεψε 2,5 εκατομμύρια σκλάβους στη δούλε-ψή του από 70 εθνότητες, που μιλούσαν 112 διαφορετικές γλώσσες. Συγκέντρωσε 4.623 αρχιτέκτονες, σοφούς, γεωμέτρες, γιατρούς, διερμηνείς, μαθηματικούς και αρχιτεχνίτες από κάθε γειτονική χώρα, αδειάζοντας έτσι τις αυλές των άλλων βασιλιάδων, πανεπιστημίων, σχολών, βιβλιοθηκών και σχολείων – και έχοντας γεμάτα τα θησαυροφυλάκια του με τεράστιες ποσότητες πολύτιμων μετάλλων και λίθων από τις κατακτήσεις και τις λεηλασίες του, -δημιούργησε και έναν πανίσχυρο στρατό μισθοφόρων για να τηρεί την τάξη και την ασφάλεια του Βασιλείου του και του μεγαλόπνοου έργου του και …ξεκίνησε την κατασκευή του ζιγκουράτ.

 

Αρχικά υπήρχαν όλα όσα χρειάζονταν σε αφθονία : εργασία, πηγές υλικών, όραμα…

 

Γύρω από τη χώρα του όλα τα άλλα βασίλεια κατέρρεαν. Οι άνθρωποι άρχισαν πλέον να έρχονται μόνοι τους από πολύ μακριά στη δούλεψη στον βασιλιά Νιμρόδ, γύρευαν μόνοι τους να γίνουν σκλάβοι, γιατί μόνο στη Βαβυλωνία υπήρχε δουλειά και τροφή.

Ο περιούσιος λαός της Βαβυλωνίας ζούσε αμέριμνος και σπάταλος, -δεν εργαζόταν για τον Πύργο, απολάμβανε τα αγαθά των κατακτήσεων του Βασιλιά του περιμένοντας να φτάσει ο Νιμρόδ το Θεό. Κάθε μέρα μέγα πλήθος γέμιζε τους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας, γλεντώντας και καταναλώνοντας άπειρα αγαθά, προς τιμήν του λαμπρού βασιλιά και του πύργου.

Όμως…

-οι τεράστιες ποσότητες υλικών που απαιτούνταν για την πρόοδο του έργου εξαφάνισαν σιγά-σιγά τα δάση στα γύρω εκατοντάδες χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα -εξάντλησαν τα διαθέσιμα ορυκτά σε δεκάδες ορυχεία μαρμάρου, πέτρας, πηλού, σιδήρου, -αλλά δεν υπήρχε και ντόπιος άνθρωπος να δουλέψει πλέον εκεί. Στέρεψαν τα 4 ποτάμια από τις πηγές του Ευφράτη και του Τίγρη, σε απόσταση 5.000 χιλιομέτρων, γιατί το νερό χρειαζόταν για τις ανάγκες του έργου και την τροφοδοσία των σκλάβων. Έτσι σταδιακά άλλαξε και το κλίμα στη Μεσοποταμία και έγινε τροπικό, αφανίστηκε η συγκομιδή σε εκατομμύρια εκτάρια καλλιεργημένης γης και εξαφανίστηκαν τα ενδημικά είδη πανίδας στην περιοχή του Βασιλείου της Βαβυλωνίας, αφού καταναλώνονταν για τη διατροφή των εκατομμυρίων σκλάβων και του περιούσιου λαού της. Σύντομα, ο Νιμρόδ χρειάστηκε να κάνει συνεχώς νέους πολέμους, όλο και πιο μακριά στον τότε γνωστό κόσμο, για να αντικαθιστά τους σκλάβους που εντωμεταξύ πέθαιναν κατά χιλιάδες από τις απάνθρωπες συνθήκες ζωής και εργασίας, -και για να βρίσκει νέες πλουτοπαραγωγικές πηγές. Ήδη όμως οι μισές ποσότητες των πρώτων υλών που συγκέντρωνε ο στρατός του Βασιλιά, χρησιμοποιούνταν για την επισκευή όσων είχαν γίνει στο πέρασμα του χρόνου.

Γύρω από το τεράστιο εργοτάξιο και έξω από τα τείχη της αμέριμνης μεγάπολης της Βαβυλωνίας δημιουργήθηκε μία άλλη τεράστια πολιτεία, μία παραγκούπολη –αυτή των σκλάβων, όπου επικρατούσε αθλιότητα, τρόμος και έρεβος και καταδυνάστευση –και πιο γύρω μία έρημος που όλο και άπλωνε και άπλωνε -και μετά ξαφνικά… όλο το κατασκεύασμα εγκαταλείφθηκε και  κατέρρευσε – του φύγανε, ή του πέθαναν κάποια μέρα από δηλητηρίαση, όλοι οι μεταφραστές –διερμηνείς των 70 εθνοτήτων !! -(είναι και αυτό μια απλοϊκή και βολική εξήγηση…)

Πολύ αργότερα πήρε την ονομασία του ο Πύργος, -από τον μύθο : Βαβέλ (Babal), που στα εβραϊκά σημαίνει σύγχυση.

 

Πολύ αληθοφανή όλα αυτά!

 

• Η αλληγορία : το παράδοξο της Βαβέλ…ένα διαφορετικό κοίταγμα

Η πολύ-πολιτισμική και πολυεθνική κοινωνία που είχε δημιουργηθεί κάτω από όρους ανάγκης και επιβολής -κατέρρευσε, οι σκλάβοι εξαφανίστηκαν ή αφανίστηκαν και κανένας δεν μίλησε γι ‘αυτούς ξανά, οι μισθοφόροι όταν σταμάτησαν να πληρώ-νονται διαλύθηκαν και αυτοί, η ευημερία του λαού τελικά εξανεμίστηκε γιατί δεν είχε πλέον άλλον λαό να εκμεταλλευτεί για να την συντηρήσει, οι πλουτοπαραγωγικές πηγές στέρεψαν από τη σπατάλη -δεν είχε μείνει τίποτα άλλο να κατακτηθεί και να καταναλωθεί στον τότε κόσμο, -τον Θεό δεν τον φθάσανε τελικά …. και μαύρο σκοτάδι απλώθηκε στην Ιστορία για πολλά - πολλά χρόνια…

 

Β.  Μήπως ο μύθος του Πύργου της Βαβέλ είναι λοιπόν μία εξαίρετη αλληγορία για την ανάγκη αρμονικής συμβίωσης του ανθρώπου με τον άνθρωπο, του ανθρώπου με τη φύση;; -πόσο κοντά είναι αυτό το παράδοξο στην αρχαία Ελληνική σοφή ρήση -«παν μέτρον άνθρωπος», -πόσο αντίθετο ή μήπως ευθέως ανάλογο της σύγχρονης έννοιας της «βιωσιμότητας» είναι το «παράδοξο της κατάρρευσης της Βαβυλνίας»;; -πόσο ανάλογες ιστορικά της σημερινής «παγκοσμιοποίησης» ήταν οι τότε συνθήκες, που ένα βασίλειο κατακτούσε όλους τους άλλους λαούς για την ευημερία και τη ματαιοδοξία του;;

 

Άραγε, το μέλλον ήταν και τότε ;;

 

(για την «αλληγορία»,- Β. Κουτσάκος, αρχιτέκτονας- πολεοδόμος – 15.11.2001,

για τον μύθο… – Γένεση ΙΙ)

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2001

 

Μία διάλεξη, σε ένα κοινό απλών ανθρώπων, -για να εξηγηθεί η έννοια της βιωσιμότητας[1]

 

Σαν επίλογος…

 

Το Παράδοξο της ΒΑΒΕΛ…

 

…Συνηθίζουμε να λέμε : «Γίναμε μία σύγχρονη Βαβέλ…»

-άραγε, εννοούμε το ίδιο ιστορικό ανάλογο σήμερα, -ανάλογο με τον μύθο της Γένεσης ;;

…και χρησιμοποιούμε συχνά την έκφραση : «Αυτό είναι, ή θα είναι βιώσιμο…»

-άραγε, με ποιους όρους ιστορικότητας προσεγγίζουμε την έννοια αυτή -εννοούμε θα «επιβιώσει», -θα «μεγαλώσει», -θα «αποδώσει» ;;

…Την τελευταία δεκαετία λέμε όλο και πιο συχνά : «Ζούμε σε μία εποχή παγκοσμιοποίησης…»

-άραγε, αυτό το φαινόμενο είναι πρωτόγνωρο στην κοινωνία των ανθρώπων; -και αν ναι,  τι ακριβώς είναι αυτό που υπάρχει σήμερα σαν κυρίαρχο κοινωνικό σύστημα;

-αν δεν είναι πρωτόγνωρο το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης, -αν η PAX Assyriana, η PAX Romana, και η κάθε ΡΑΧ που δημιουργήθηκε στην ιστορία της κοινωνίας των ανθρώπων -που άνθισαν και πέθαναν (των Μακεδόνων, των Χαν, των Φαραώ, του Μίνωα, των Βυζαντινών,

των Ενετών, των Βρετανών κλπ.)-, , -έχουν το ιστορικό ανάλογό τους όπως η σημερινή ΡΑΧ Americana –και τι υπήρξε μετά από εκείνες τις ΡΑΧ στην Ιστορία ;;

 

-Μήπως αυτές οι τρεις έννοιες (Βαβέλ, βιωσιμότητα, παγκοσμιοποίηση) - συνδέονται με κάποια ανάλογα ιστορικά χαρακτηριστικά ;;o:p>

-Μήπως πράγματι η «ιστορία» επαναλαμβάνεται –όχι ως φάρσα, αλλά σαν τραγωδία;;