Χριστόφορος Μηλιώνης
Άφησε το αποτύπωμά του στα ελληνικά γράμματα
Της Γεωργίας Λαδογιάννη Καθηγήτριας Νεοελληνικής
Λογοτεχνίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Χριστόφορος Μηλιώνης
Μία μεγάλη απώλεια για τα ελληνικά γράμματα, αλλά
και για την πολιτισμική ταυτότητα της Ηπείρου, αποτελεί ο θάνατος του
συγγραφέα Χριστόφορου Μηλιώνη, ο οποίος «έφυγε» σε ηλικία 85 ετών.
Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους
πεζογράφους της μεταπολεμικής γενιάς, που διακρίθηκε ιδιαίτερα στο
διήγημα, γνωρίζοντας την ευρύτερη αναγνώριση του έργου του και
ανανεώνοντας σταθερά το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού.
Τα διηγήματά του είναι γεμάτα από αγάπη για τον
άνθρωπο που αγωνίζεται για να ζήσει, από την αγάπη για τον τόπο που
πλήττεται κι αυτός ενίοτε από τα ανθρώπινα δεινά. Αυτοβιογραφικός και
κυρίως αυθεντικός, μετατρέπει τη μνήμη, προσωπική και συλλογική, σε
απολαυστικό λογοτεχνικό κείμενο, εκφραστικό, λιτό, δυνατό που βάζει με
άνεση τον αναγνώστη στον κόσμο του και την ιδιαίτερη γλώσσα του,
προσφέροντας μοναδικές αναγνωστικές εμπειρίες.
Η Ήπειρος ειδικά αναδεικνύεται μέσα από τα βιβλία
του, τα οποία διαμορφώνουν εν τέλει μια λογοτεχνική ταυτότητά της,
αφήνοντας κι ένα μοναδικό αποτύπωμα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η
απώλεια του Νίκου Χουλιαρά πέρυσι και τώρα του Χριστόφορου Μηλιώνη
αφήνουν ένα κενό στην ίδια την ταυτότητα του τόπου μας, το οποίο ευτυχώς
αναπληρώνεται από τη λογοτεχνική τους κληρονομιά για τις επόμενες
γενιές.
Ο Χριστόφορος Μηλιώνης γεννήθηκε στο Περιστέρι
Πωγωνίου, όπου και τέλειωσε το δημοτικό σχολείο. Η οικογένειά του
μετακινήθηκε τόσο κατά την Κατοχή λόγω των επιθέσεων των Γερμανών όσο
και κατά τον εμφύλιο, οπότε το Γυμνάσιο το τελείωσε στην Πωγωνιανή
(1942-1947) για να ακολουθήσουν οι σπουδές στη Ζωσιμαία Σχολή
(1947-1950).
Σπούδασε στο Τμήμα κλασικής φιλολογίας του
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1950-1955) και εργάστηκε ως καθηγητής αρχικά
σε σχολεία της Ηπείρου και στη συνέχεια στο Γυμνάσιο Αμμοχώστου στην
Κύπρο (1960-1964), ενώ από το 1977 ως το 1980 υπήρξε γυμνασιάρχης σε
σχολεία των νομών Αγρινίου, Βοιωτίας, Σαλαμίνας και Αττικής. Διετέλεσε
επίσης Σχολικός Σύμβουλος Δυτικής Αττικής.
Συμμετείχε στην έκδοση των περιοδικών Ενδοχώρα
και Δοκιμασία που έβγαιναν στα Γιάννενα και συνεργάστηκε με περιοδικά
όπως Η λέξη, Αντί, Νέα Πορεία, Κυπριακά Χρονικά, Το δέντρο, Χάρτης,
Γράμματα και τέχνες, καθώς επίσης με τη Φιλολογική Καθημερινή που
επιμελήθηκε ο Αλέξανδρος Κοτζιάς ενώ δημοσίευε και χρονογραφήματα στα
Νέα κ.α. Ασχολήθηκε επίσης με μεταφράσεις από τα αρχαία ελληνικά και τα
λατινικά, ενώ υπήρξε μέλος της συντακτικής ομάδας των Κειμένων
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για τους μαθητές του Γυμνασίου και Λυκείου.
Τιμήθηκε με το πρώτο κρατικό βραβείο διηγήματος
(1986 για τη συλλογή Καλαμάς και Αχέροντας) και διετέλεσε ιδρυτικό μέλος
της Εταιρείας Συγγραφέων και του Διοικητικού Συμβουλίου της. Έργα του
μεταφράστηκαν στα ρωσικά, τα γερμανικά, τα ιταλικά, τα γαλλικά, τα
ουγγρικά και τα ολλανδικά.
Την πρώτη του εμφάνιση στο χώρο της λογοτεχνίας
είχε το 1954 με τη δημοσίευση του διηγήματός του Το δίκανο στο περιοδικό
Ηπειρωτική Εστία. Ακολούθησαν συλλογές διηγημάτων και μυθιστορήματα,
μεταξύ των οποίων και τα: Παραφωνία (1961), Το πουκάμισο του Κένταυρου
(1971), Ακροκεραύνια (1976), Τα διηγήματα της Δοκιμασίας (1978), Καλαμάς
κι Αχέροντας (1985), Χειριστής ανελκυστήρος (1993), Το μικρό είναι
όμορφο (1997), Τα φαντάσματα του Γιορκ (1999), Μια χαμένη γεύση (1999),
Η φωτογένεια (2002), Το μοτέλ. Κομμωτής κομητών (2005) , Δυτική συνοικία
(1980), Ο Σιλβέστρος (1987),
κα.
Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (1986),
το Βραβείο του περιοδικού Διαβάζω (2000) και το Βραβείο Ουράνη της
Ακαδημίας Αθηνών (2005).
Ο Ηπειρώτης Χριστόφορος Μηλιώνης
Υπήρξε ο πεζογράφος που συνέχισε την μεγάλη
παράδοση που είχε ξεκινήσει με τον Δημήτρη Χατζή: των λογοτεχνών που
διαμορφώνουν μεταπολεμικά την φυσιογνωμία της νεοελληνικής πεζογραφίας.
Ειδικά για την πόλη των Ιωαννίνων είναι ο διανοούμενος που έδωσε στο
παρόν, μαζί με τους υπόλοιπους (Γιάννη Δάλλα, Κίμωνα Τζάλλα, Φρίξο
Τζιόβα) στην παρέα της Ενδοχώρας, ενός περιοδικού αναφοράς για τον
λογοτεχνικό μας –και όχι μόνον- πολιτισμό της δεκαετίας του 1960.
Εξάλλου στην πόλη των Ιωαννίων είναι αφιερωμένη και η ανθολογία
του Γιάννενα. Μια πόλη στη
λογοτεχνία (2001), όπου συγκεντρώνονται σημαντικές λογοτεχνικές
αφηγήσεις σχετικά με την πόλη.
Τα βιβλία του έκαναν γνωστή την Ήπειρο σχεδόν σε
όλο τον κόσμο· διηγήματα από το βιβλίο –αλλά και όλο το βιβλίο- Καλαμάς
κι Αχέροντας έχουν μεταφραστεί σε πάρα πολλές γλώσσες.
Σημαντική και αξιομνημόνευτη ήταν η εργασία του
στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η δική του πρωτοβουλία έχει καταγραφεί με
την εισαγωγή εξαιρετικά σημαντικών λογοτεχνικών έργων, έργων της πιο
πρόσφατης συγγραφικής παραγωγής και μελετών για αισθητικά ζητήματα από
την ιστορία της λογοτεχνίας.
Ο Χριστόφορος Μηλιώνης
βραβεύτηκε επανειλημμένως για την λογοτεχνική του εργασία. Ανάμεσα στα
βραβεία είναι η απονομή του Α΄ Κρατικού Βραβείου διηγήματος (1986) για
το βιβλίο του Καλαμάς κι Αχέροντας και το βραβείο Κώστα και Ελένης
Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (2005) για το βιβλίο του
Το Μοτέλ-Κομμωτής κομητών.
ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΑΔΟΓΙΑΝΝΗ