Πολιτισμός

μουσική

Κουβεντιάζοντας με τη Μαργαρίτα Θεοδωράκη

 Επιμέλεια συνέντευξης: Διονύσης Μαλαπέτσας

     

     

Κυρία Θεοδωράκη σας καλωσορίζω στο Παλκοσένικο, είναι μεγάλη χαρά και τιμή για εμάς το να σας έχουμε μαζί μας σήμερα και να συζητάμε με αφορμή τη μεγάλη συναυλία που θα πραγματοποιηθεί στο Θέατρο Βράχων στις 2 Σεπτεμβρίου, με τίτλο «Απ’ τον Μίκη Θεοδωράκη, στον Απόστολο Καλδάρα».

Η συναυλία αυτή είναι αφιερωμένη στο έργο δύο σπουδαίων Ελλήνων συνθετών, οι οποίοι όμως δεν έτυχε ποτέ να συνεργαστούν εν ζωή. Θέλετε να μας πείτε πώς γεννήθηκε η ιδέα για μια τέτοια καλλιτεχνική συνάντηση;

Η ιδέα ξεκίνησε από μια επιθυμία του Γιώργου Ανδρέου, συνθέτη και φίλου μου, που μου το πρότεινε επειδή είχαμε δοκιμάσει ξανά στο παρελθόν να κάνουμε αφιέρωμα σε δύο συνθέτες, το είχαμε κάνει για τον Μίκη και τον Τσιτσάνη, σε μια παράσταση με τίτλο «από τον Βασίλη Τσιτσάνη στο Μίκη Θεοδωράκη», πριν χρόνια στο Ηρώδειο και είχε μεγάλη επιτυχία. Έτσι, ο Ανδρέου μου είπε, γιατί να μην κάνουμε μια παράσταση και για τον Καλδάρα, μιας που είναι συνθέτες της ίδιας ακριβώς εποχής. Αυτό ήταν για μένα μια πρόκληση και είπα βεβαίως να το δοκιμάσω. Άκουσα πάρα πολλά τραγούδια του Καλδάρα, που βέβαια μου ήταν όλα πολύ γνωστά, αλλά έπρεπε να κάνω ένα ρεπερτόριο από πολλές εποχές και έτσι καταλήξαμε σε 30 τραγούδια, 15 του πατέρα μου και 15 του Απόστολου Καλδάρα. Και μάλιστα η πρώτη παράσταση δόθηκε χθες στη Νάουσα, καθώς ο Κωνσταντίνος Καλδάρας μένει εκεί, και μάλιστα σημείωσε πολύ μεγάλη επιτυχία. Στη συνέχεια θα πάμε στο Βύρωνα, την επόμενη Τρίτη στις 2 του Σεπτέμβρη, που είναι και η επέτειος από την ημέρα θανάτου του πατέρα μου και μετά θα πάμε στις 20 Σεπτέμβρη στο Κεφαλόβρυσο Τρικάλων. Και μάλιστα να σου πω πως ο Δήμος Βύρωνα μας ζήτησε να κάνουμε μια συναυλία την ημέρα της επετείου του και επειδή εμείς εκείνες τις μέρες ετοιμάζαμε αυτή τη συναυλία για τον Καλδάρα, τους το προτείναμε και τους άρεσε πάρα πολύ. Αυτή είναι η ιστορία της παραγωγής αυτής.

 

Εκτός από σπουδαίοι καλλιτέχνες και δημιουργοί, ο Θεοδωράκης και ο Καλδάρας ήταν ενταγμένοι στο λαϊκό κίνημα, έγραψαν μουσικές για το λαό, για τους αγώνες, για τη ζωή του, για τις πίκρες και τις χαρές του. Εσείς έχετε ζήσει τα έργα του πατέρα σας εν τη γενέσει. Πώς αντιλαμβάνεστε τις ομοιότητες και τις διαφορές των δύο;

Κοίταξε, και οι δύο έγραψαν λαϊκά τραγούδια, τόσο ο ένας όσο και άλλος, όλα πολύ γνωστά και πιστεύω πως θα είναι μια βραδιά απολαυστική. Ειδικά όμως για τον πατέρα μου, ήταν ο πρωτεργάτης του πολιτικού τραγουδιού, δηλαδή μιλάμε για τραγούδια αντίστασης και τραγούδια του αγώνα, διότι ήταν ένας αγωνιστής από την εποχή του εμφυλίου, έφηβος ακόμη, αλλά και μετέπειτα αγωνιστής στην εποχή της Χούντας και τότε ήταν πολύ δημιουργικός και έγραψε πάρα πολλά τραγούδια αντίστασης. Ο Καλδάρας ήταν κι αυτός αριστερός, όμως είναι πιο πολύ συνθέτης ερωτικών τραγουδιών, εκτός βέβαια από το πολύ σημαντικό του, τη «Μικρά Ασία», ένα έργο που μιλάει για τον ξεριζωμό και για τη μικρασιατική καταστροφή. Βέβαια ήταν και αυτός ένας πολιτικά συνειδητοποιημένος άνθρωπος. Ο πατέρας μου όμως είχε κάτι παραπάνω, λόγω της ζωής του, λόγω του ότι συμμετείχε σε πάρα πολλούς αγώνες. Είχε πολύ ενεργή δράση. Είναι όμως και οι δύο συνθέτες της αριστεράς, αυτό είναι ξεκάθαρο.

Ποιος είναι ο δικός σας ρόλος στη μεγάλη αυτή συναυλία, τόσο στην όλη διοργάνωση και προετοιμασία, όσο και επί σκηνής;

 Εγώ έχω την καλλιτεχνική διεύθυνση της συναυλίας, την οργάνωσα πλήρως από την αρχή, έφτιαξα το πρόγραμμα, επέλεξα τους καλλιτέχνες, διάλεξα τα τραγούδια που θα ακουστούν συνδυάζοντας εκείνα του Μίκη με εκείνα του Καλδάρα και από εκεί και πέρα στις ίδιες τις συναυλίες θα βγω απλώς να απευθύνω έναν χαιρετισμό, τίποτα παραπάνω. Και βέβαια έχω και την καλλιτεχνική διεύθυνση της Λαϊκής Ορχήστρας «Μίκης Θεοδωράκης», με την οποία κάνουμε πολλές συναυλίες ανά την Ελλάδα.

Στη συναυλία θα βρεθούν επί σκηνής και οι δύο από τους τέσσερις γιους σας και εγγονούς του Μίκη Θεοδωράκη, ο Άγγελος και ο Στέφανος, μουσικοί και οι δύο. Εσείς, ως μητέρα τους, πώς αισθάνεστε γι’ αυτό;

Ναι, ο ένας είναι ο δευτερότοκος μου, ο Άγγελος, ο οποίος είναι συνθέτης, τραγουδοποιός, γράφει μουσική ακολουθώντας τα βήματα του παππού του και γράφει και ποιήματα. Είναι πολύ σοβαρός γενικά. Έχει βγάλει κι έναν δίσκο. Βέβαια, όπως καταλαβαίνεις είναι πάρα πολύ δύσκολο το να μπορέσει να βγει μπροστά. Ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος και βέβαια είναι πάρα πολύ δύσκολο να ξεχωρίσεις, όταν είσαι παιδί ή και εγγονός κάποιου τόσο σπουδαίου και διασήμου, ειδικά στον ίδιο χώρο. Ο κόσμος δύσκολα σε αναγνωρίζει. Τραγουδάει μαζί μας μόνιμαμε την ορχήστρα. Έχω όμως και τον τρίτο μου γιο, τον Στέφανο, που είναι μουσικός και παίζει κρουστά στην ορχήστρα, είναι ο δέκατος μουσικός της και είναι μαζί μας από δεκατεσσάρων ετών, από τότε που είχαμε πάει στη Νότιο Αμερική, το 2006.  Και είναι κι αυτός σπουδαγμένος, με διπλώματα, πτυχία κλπ. Οι δύο στους τέσσερις είναι μουσικοί και παίζουν στην ορχήστρα.

 

 

Εσείς σαφώς φαντάζομαι πως τους καμαρώνετε, ως μητέρα, βέβαια. Πώς το βιώνετε όλο αυτό, το έργο του πατέρα σας να παίζεται στη σκηνή και οι δυο γιοι σας να είναι μέρος της συναυλίας. Είναι φαντάζομαι κάτι ξεχωριστό έτσι;

Σίγουρα είναι κάτι ξεχωριστό, απλώς εγώ τώρα πια το έχω συνηθίσει. Εμείς πλέον το έχουμε και λίγο σαν τάμα το να συνεχίζουμε να παρουσιάζουμε το έργο του μπαμπά και να το προωθούμε συνέχεια. Αλλά φέτος αυτό που συμβαίνει είναι κάτι το καταπληκτικό, σκέψου ότι εμείς είμαστε σταγόνα στο ωκεανό μπροστά στις εκδηλώσεις που γίνονται αφιερωμένες στον μπαμπά, για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του. Κάθε μέρα παρουσιάζονται δύο-τρεις συναυλίες από επώνυμους καλλιτέχνες όπως είναι η Μποφίλιου, η Φαραντούρη, ο Λέκκας, ο Μακεδόνας κλπ. Όλοι οι τραγουδιστές κάνουν ένα αφιέρωμα στο Θεοδωράκη. Αλλά και τοπικά και πιο άσημοι καλλιτέχνες. Οι πάντες. Επειδή κάνω την αποδελτίωση και τα βλέπω, έχω πάθει σοκ. Από το Γενάρη ξεκίνησαν, αλλά ειδικά τώρα Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο γίνεται χαμός. Και χορωδίες, και σχολεία, να δεις πόσα σχολεία που τελείωναν τον Ιούνιο και για το τέλος, για την ημέρα της γιορτής ας πούμε, είχαν αφιέρωμα στο Θεοδωράκη. Ακόμα και τα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά. Όλοι φέτος κάνουν αφιερώματα στο Θεοδωράκη. Έκλειναν τη σχολική χρονιά με αφιέρωμα στο έργο του. Είναι φοβερό αυτό, είναι πραγματικά υπέροχο. Και όλο αυτό  γίνεται αυθόρμητα και δείχνει πόση αγάπη τελικά έχει ο κόσμος στον πατέρα μου. Και συνεχίζουν… Τώρα ας πούμε έρχονται τα μπαλέτα του Μπεζάρ στο Ηρώδειο, στις 18 Σεπτέμβρη, με έργα που έγραψε τότε που είχε συνεργαστεί ο μπαμπάς με τον Μπεζάρ. Όλοι προσπαθούν φέτος να παρουσιάσουν Θεοδωράκη, για να αποδείξουν την αγάπη τους σε αυτόν, αυτό μου λένε και αυτό είναι για μένα το πιο σπουδαίο, τίποτα άλλο.

Και πρέπει να σου πω πως υπάρχει δυστυχώς μια σύγκριση με τον Χατζιδάκι. Δεν ξέρω το λόγο, αλλά νομίζω πως υπάρχει και μια λογοκρισία για τον Χατζιδάκι. Δυστυχώς πάντως δεν ασχολήθηκαν με τον Χατζιδάκι. Δυστυχώς! Γιατί είναι και εκείνου τα 100 χρόνια από τη γέννησή του, με τρεις μήνες διαφορά, Οκτώβριο ο Χατζιδάκις και Ιούλιο ο πατέρας μου. Και πρέπει να σου πω πως οι δυο τους ήταν και πολύ καλοί φίλοι, από την εφηβεία τους ήδη ήταν φίλοι, από τότε που μπήκαν στην ΕΠΟΝ. Και παρέμειναν για πάντα φίλοι, μέχρι το τέλος του Μάνου. Πάντα ήταν κοντά και μιλούσαν συχνά, ήταν πραγματικά πολύ κοντά, κάτι που δεν το ήξερε ο κόσμος. Και δυστυχώς αυτό μου έχει κάνει εντύπωση.

Η διαφορά όμως είναι πως ο Θεοδωράκης δεν ήταν μόνο μουσικός. Ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος αγωνίστηκε σκληρά και αυτό ο κόσμος το ήξερε και του το αναγνωρίζει. Πραγματικά αγωνίστηκε σκληρά για την Ελλάδα και πήγε φυλακή και εξορίστηκε και βασανίστηκε. Γιατί δεν το έβαλε ποτέ κάτω. Πάλευε για την ελευθερία, για τη δημοκρατία. Είχε δημιουργήσει τη νεολαία Λαμπράκη, τη δεκαετία του ’60, μετά τον εμφύλιο, που υπήρχε μεγάλη τρομοκρατία και οι πόλεις, ιδιαίτερα στην επαρχία, ήταν στρατοκρατούμενες και ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα. Και εκεί ο μπαμπάς πήγαινε και εγκαινίαζε άπειρες λέσχες Λαμπράκηδων. Αυτοί του ’60, που είναι τώρα παππούδες και γονείς σας, είναι οι τότε δεκαπεντάρηδες και εικοσάρηδες, που μετά τον εμφύλιο φαντάσου πόσο τρόμο και πόσο φόβο είχανε, στη Δράμα, στην Καβάλα, στις Σέρρες, στην Καρδίτσα, στην Κοζάνη. Πήγαινε ο πατέρας μου λοιπόν να εγκαινιάσει τα γραφεία των Λαμπράκηδων και τον περίμεναν έξω από την πόλη οι αστυνομικοί και δεν τον άφηναν να μπει μέσα. Και γιατί το έκανε αυτό ο μπαμπάς; Για να καλυτερεύσει το πνευματικό επίπεδο της νεολαίας, βέβαια, τα έκανε αυτά, δεν τα έκανε για να δημιουργήσει έναν στρατό κομμουνιστικό. Και αυτό βέβαια ο κόσμος δεν το ξεχνάει!

 

Έχουν αλλάξει όμως αρκετά τα χρόνια και ήθελα να σας ρωτήσω, οι νέες γενιές, τα παιδιά, οι μετά το 2000 γεννημένοι άνθρωποι μπορούν πια να αντιληφθούν την αξία και το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γράφτηκαν αυτά τα τραγούδια και δημιουργήθηκε το έργο του Μίκη;

Υπάρχουν σίγουρα κάποια παιδιά που αναρωτιούνται για τη ζωή και ψάχνονται, αλλά η μεγαλύτερη πλειοψηφία ζει σαν έναν κόσμο άλλο, που εμείς τουλάχιστον, που όταν ήμασταν έφηβοι τα είχαμε ζήσει όλα αυτά, δεν μπορούμε να τον καταλάβουμε. Έχουν μια ευκολία, ζούνε τελείως άκοπα, εντελώς διαφορετικά και είναι πολύ τυχεροί, ειδικά τα παιδιά του 2000, όχι μόνο εσύ που είσαι παιδί μου, αυτοί από το 2000 και μετά, ζούν σε έναν άλλο κόσμο, ο οποίος κόσμος είναι στραμμένος τελείως προς την τεχνολογία, τελείως προς τη δύση, τελείως προς τους Αμερικανούς. Τα όποια πρότυπά τους είναι από εκεί και το είδος της μουσικής τους, της τέχνης τους, οι τρόποι τους και όλα. Τώρα ας πούμε, θα παρακολουθήσουν ότι βρουν για παράδειγμα στο Netflix, μόνοι τους στο σπίτι τους. Εμείς πηγαίναμε στα σινεμά και τα σινεμά δεν ήτανε μόνο πολύ ωραία, ήτανε πιο ωραία που ήταν ομαδικά. Έβλεπες μια ταινία ομαδικά, κοινωνικά, τώρα τη βλέπουνε μόνοι τους, ατομικά, μέσα στο tablet ή το πολύ-πολύ στην τηλεόραση. Κάνουν μεγάλη διαφορά όλα αυτά. Έχει αλλάξει τελείως ο τρόπος ζωής και ο γενικότερα ο τρόπος προσέγγισης της τέχνης. Δεν μπορώ να την καταλάβω. Βλέπω όμως και χαίρομαι που κάποιοι συνεχίζουν τις συναυλίες, χαίρομαι που συνεχίζουν τις θεατρικές παραστάσεις. Πηγαίνει όμως η νεολαία σε αυτά ή θα συνεχίσει να πηγαίνει; Δεν ξέρω, να σου πω την αλήθεια. Γιατί είναι όλοι πολύ χωμένοι μέσα στο tablet και στο κινητό. Είναι πολύ ατομική πλέον η ζωή του καθενός. Είναι τρομερό, δηλαδή ως και οι σχέσεις τους και οι παρέες τους είναι έτσι. Να φανταστείς πάνε μαζί στις καφετέριες και κάθονται και δε μιλούν μεταξύ τους, αλλά μιλάνε μέσω του κινητού που έχουν μπροστά τους. Αυτό πια είναι ακατανόητο! Το κινητό είναι πια όλη τους η παρέα. Οπότε τώρα τι να σου πω και τι να αναλύσουμε; Πρέπει να περάσει αρκετός καιρός για να δούμε που θα καταλήξει όλο αυτό.

Και δεν έχουν ιδέα, για να γυρίσω στην ερώτησή σου, για τίποτα από όλα αυτά, δεν καταλαβαίνουν τι σημαίνει φασισμός, τι σημαίνει περιορισμός, τι σημαίνει λογοκρισία. Για αυτούς υπάρχει δεδομένη μια τεράστια ευκολία και δεν καταλαβαίνουν ότι πραγματικά υπάρχει μια δημοκρατία εδώ και υπάρχει μια ελευθερία. Και πρέπει να γίνουν πιο πειθαρχημένοι, για να μη φτάνουμε στην ασυδοσία που βλέπουμε τώρα, για παράδειγμα το περίφημο ‘μπούλινγκ’, αυτά δεν υπήρχαν τα παλιά τα χρόνια, ειδικά σε τέτοιο βαθμό. Το να δέρνονται όλη μέρα στα σχολεία, στους δρόμους και με τέτοια ευκολία τώρα πια να βγάζουν σουγιάδες και μαχαίρια, αγόρια και κορίτσια, αυτά δεν υπήρχαν ή οι συμμορίες  ανηλίκων; Μιλάω και ίσως να ακούγομαι σαν μια μεγάλη γριά γυναίκα πια. Αλλά δυστυχώς ξέρω πως αυτή είναι η πραγματικότητα. Δηλαδή, εμείς το ’74, μετά τη χούντα, θεωρώ ότι ήμασταν πολύ πιο επαναστατημένα και συνειδητοποιημένα παιδιά. Γινόταν κάτι κάπου στον κόσμο και αμέσως βγαίναμε έξω στους δρόμους για διαδήλωση. Γι’ αυτό που γίνεται δηλαδή τώρα, τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη, θα έπρεπε να είναι κάθε μέρα έξω εκατό και διακόσιες χιλιάδες κόσμου στους δρόμους και να διαδηλώνουν ασταμάτητα, οι νέοι, όχι οι γέροι και οι μεγάλοι άνθρωποι, η νεολαία βγαίνει στους δρόμους να διαδηλώσει, οι εικοσάρηδες, οι τριαντάρηδες, δε θα βγουν οι εβδομηντάρηδες και οι ογδοντάρηδες στους δρόμους κάθε μέρα, δε μπορούν. Και όμως δε βγαίνουν και δεν τους απασχολεί κιόλας. Υπάρχει δυστυχώς μεγάλη αδιαφορία για όλα. 

 

Μιας που μου είπατε για την Παλαιστίνη, πριν λίγο καιρό, απασχόλησε έντονα την κοινή γνώμη το αν θα πρέπει ή όχι οι καλλιτέχνες να κάνουν εμφανίσεις στο Ισραήλ, την ώρα που συντελούνται όλα αυτά στην Παλαιστίνη. Την ίδια ώρα, ο Μίκης Θεοδωράκης είχε συνθέσει τον εθνικό ύμνο της, για όταν αυτή καταφέρει να αναγνωριστεί ως κράτος. Εσάς, ποιες είναι οι σκέψεις σας για όλα αυτά που συμβαίνουν εκεί.

    

    

Θα σου στείλω ένα κείμενο που διάβασε ο Άγγελος στη συναυλία μας στις Πρέσπες στις 23 Αυγούστου (παρατίθεται αυτούσιο παρακάτω), για αυτό που συμβαίνει. Ο Άγγελος είναι πολύ πιο ενεργός από μένα. Είχε βγει και στο τέλος στο Καλλιμάρμαρο και είχε φωνάξει «Ζήτω το Ανεξάρτητο Κράτος της Παλαιστίνης!». Και τραγουδάει αυτό το τραγούδι, που έγραψε τη μουσική ο Μίκης, το «Ήταν κάποτε δύο φίλοι», το οποίο θα γίνει ο ύμνος της Παλαιστίνης.

«Στέλνουμε μήνυμα στήριξης του Παλαιστινιακού λαού. Μήνυμα κατά της φασιστικής ηγεσίας του Ισραήλ. Μιας ανάλγητης πολεμικής μηχανής. Καταδικάζουμε τους αδίστακτους κανίβαλους που πληγώνουν την συνείδηση όλων των ανθρώπων του πλανήτη. Σκοτώνουν το δίκαιο, την αγάπη και αφανίζουν τις ανθρώπινες αξίες, διαπράττοντας αυτή την κτηνωδία. Στερούν την ελευθερία δολοφονώντας φανερά, με τη στήριξη των Η.Π.Α. έναν ολόκληρο λαό. Αρκεί να αναλογιστούμε ανθρώπινα τι συμβαίνει. Πρέπει όλοι να πάρουνε θέση πλέον. Συμπάσχουμε και στηρίζουμε τον λαό που υποφέρει ή παίρνουμε το μέρος του τρομοκράτη της ειρήνης, που ακούει στο όνομα Ισραήλ. Δεν υπάρχει άλλη λύση. Το να προστατέψουμε έναν λαό από τον αφανισμό είναι ανθρώπινο, πέρα από τις πολιτικές πεποιθήσεις του καθενός. Είναι θέμα βαθιά πολιτικό αλλά κυρίως και προπάντων ανθρώπινο. Και πρέπει να σώσουμε τον Παλαιστινιακό λαό, όχι μόνο για αυτούς, αλλά και για εμάς. Γιατί όπως είπε κάποτε ο παππούς μου για το βασανισμό του στην Μακρόνησο, δεν βασανίζομαι για τους συντρόφους μου μόνο. Βασανίζομαι κυρίως για να μην υπάρχουν βασανιστές. Αυτό είναι εάν μήνυμα που το στέλνω μαζί με τη σύντροφο της ζωής μου Στεφανία και τα παιδιά μας Δημήτρη και Μιλτιάδη. Έτσι οφείλουν να κάνουν όλες οι ελληνικές οικογένειες, όλοι μαζί πρέπει να δώσουμε το σύνθημα για λευτεριά στην Παλαιστίνη. Και ένα τελευταίο σχόλιο: Όσον αφορά στην Εθνική μας ομάδα μπάσκετ, το πραγματικό μετάλλιο θα ήταν να αρνηθεί να είναι μέλος ενός θεσμού μαζί με την ομάδα του Ισραήλ. Να αντιδράσει μαζί μας. Το τραγούδι του παππού μου που θα ακούσετε, θα είναι ο ύμνος της Παλαιστίνης όταν θα γίνει ανεξάρτητο κράτος, ύστερα από ψηφοφορία της Βουλής της Παλαιστίνης, επί Αραφάτ.» | Άγγελος Θεοδωράκης-Παπαγγελίδης

Εμείς σαφώς τασσόμαστε υπέρ του Παλαιστινιακού λαού και επειδή έχω φίλους Παλαιστίνιους, χθες συγκεκριμένα έγραψα στο φίλο μου τον Ισμάτ ότι ντρέπομαι που υπάρχω, που είμαι εγώ εδώ και μπορεί να λέω ότι είναι ντροπή κλπ., αλλά στην πραγματικότητα δεν κάνουμε τίποτα. Ειλικρινά δεν κάνουμε τίποτα και ντρέπομαι που δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Και ως κράτος εννοώ, βλέπεις συνέχεια η ελληνική συνεργασία με το Ισραήλ πως είναι πάρα πολύ στενή και πάντα με τη δικαιολογία ότι είναι “σύμμαχοί” μας, σε σχέση με τους Τούρκους. Αλλά εγώ πιστεύω ότι κάποια στιγμή πάλι θα τα βρουν μεταξύ τους, γιατί παλιότερα ο πιο στενός σύμμαχος της Τουρκίας ήταν για πολλά χρόνια το Ισραήλ, λοιπόν θα τα ξαναβρούν, δεν υπάρχει περίπτωση. Έχουν το πρόβλημα με τη Συρία, με το Λίβανο, με όλα αυτά που έχουν, αλλά θα τα βρουν αργά ή γρήγορα και τότε θα μείνουμε εμείς πάλι στον αέρα. Γιατί εμείς δήθεν γι’ αυτό κρατάμε αυτή τη στάση προς το Ισραήλ. Γιατί θα μας προστατεύσει… Τι να μας προστατεύσει, ούτε που τους νοιάζει καθόλου. Θα μας προστατεύσει για το Καστελόριζο ή για τα νησιά του Αιγαίου; Όπως μας προστάτευσαν στην Κύπρο; Είναι φοβερή η υποκρισία αυτής της κυβέρνησης σε σχέση με την Παλαιστίνη. Εδώ βγήκανε τόσες χώρες της δύσης, τόσες συντηρητικές χώρες και είπανε αναγνωρίζουμε το κράτος της Παλαιστίνης και εμάς ακόμα δεν τολμούν να το σκεφτούν. Γιατί όλο αυτό που συμβαίνει εκεί είναι πραγματικά τραγικό. Δηλαδή μιλάμε για γενοκτονία με μεθόδευση. Μεθοδεύουν μια γενοκτονία καθημερινά. Εχθές σκοτώθηκαν εξήντα. Προχθές σκοτώθηκαν άλλοι εβδομήντα. Κάθε μέρα, το έχουν βάλει στόχο και τον εκτελούν βήμα-βήμα. Εγώ παλιά είχα πολλές σχέσεις με το Ισραήλ, και εγώ και ο πατέρας μου θέλαμε πάντα να έχουμε μια καλή σχέση, ειδικά όταν άρχισαν τότε οι συζητήσεις και υποτίθεται πως κάπως θα γινόταν το ανεξάρτητο κράτος της Παλαιστίνης. Είχαμε πάει μάλιστα πολλές φορές στο Ισραήλ. Τώρα δε θέλω ούτε να τους ξέρω, ούτε να τους ακούω. Και αν το πεις αυτό σου λένε πως είσαι φασίστας, πως είσαι ρατσιστής, πως είσαι χιτλερικός, πως είσαι αντισημίτης και δεν ξέρω και εγώ τι άλλο…

Πριν λίγα χρόνια κυκλοφόρησε το βιβλίο σας με τίτλο «Αναμνήσεις ενός κοριτσιού». Πείτε μου ποια ανάγκη σας οδήγησε στη συγγραφή του βιβλίου αυτού και τι θα διαβάσει κάποιος μέσα;

Κοίταξε, ξεκίνησε διαβάζοντας και βλέποντας φωτογραφίες του πατέρα μου. Μάλιστα η πρώτη ήταν μια φωτογραφία μας στη Μόσχα τον Αύγουστο του 1970, τότε που τον πατέρα μου τον είχαν βγάλει από τις φυλακές του Ωρωπού και τον φυγάδευσαν και μαζί το σκάσαμε και εμείς, η οικογένειά του. Είναι μυθιστόρημα ολόκληρο αυτό, μια ολόκληρη ιστορία το πώς φύγαμε. Και τέλος πάντων βρεθήκαμε τον Αύγουστο του 1970 να φτάνουμε στη Μόσχα. Υπάρχει λοιπόν μια ωραία φωτογραφία που είναι πίσω μας το Κρεμλίνο και ο Άγιος Βασίλειος και είμαστε ο μπαμπάς, η μαμά, ο Γιώργος και εγώ. Από εκεί ξεκίνησα να γράφω τη λεζάντα της φωτογραφίας και από τη λεζάντα έγραψα τρεις σελίδες. Το έστειλα στον πατέρα μου, ενθουσιάστηκε που έγραψα ας πούμε την ιστορία μας για τη Μόσχα και μετά μου λέει συνέχισε! Άλλη φωτογραφία στη Ζάτουνα, που ήταν εξορία ο μπαμπάς και μας είχε πάρει και εμάς. Και φωτογραφία στη φωτογραφία, έγραψα πολλά κείμενα, τα οποία τα συνέδεσα σε ένα βιβλίο, που μιλάει ουσιαστικά για την παιδική μου ηλικία. Μ’ αρέσει να γράφω, μ’ αρέσει να διαβάζω, οπότε έτσι έγινε. Και μετά ήρθε ο Νίκος Καρατζάς, ο εκδότης του Ιανού και μου πρότεινε να τα εκδώσουν. Όλοι οι άνθρωποι της γης είχαν πάντα την ανάγκη να γράφουν… Έτσι έγραψα κι εγώ στο τέλος, είχα κάτι εσώψυχα και τα έβαλα και αυτά μέσα, έγραψα για τον παππού μου, έγραψα για μια συνάντηση που είχα με τον βασιλιά Κωνσταντίνο, έχει δηλαδή και χιούμορ μέσα το βιβλίο, έβαλα και κάτι ποιήματα, έβαλα και πολλές φωτογραφίες και βγήκε ένα ωραίο και συμπαθητικό βιβλίο, που είναι μικρό και ευκολοδιάβαστο.

(*Το βιβλίο της Μαργαρίτας Θεοδωράκη με τίτλο οι  «Αναμνήσεις ενός κοριτσιού» εκδόθηκε το 2020 και  κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιανός)

    

   

Όταν είσαι η κόρη του Μίκη Θεοδωράκη, αναγκαστικά σε ρωτούν συνεχώς για εκείνον. Αν κάποιος θέλει να γνωρίσει τη Μαργαρίτα, τι πρέπει να ξέρει για εσάς, τι θα του λέγατε για εκείνη;

Είμαι απλώς ένας άνθρωπος σαν όλους τους ανθρώπους. Δεν είμαι τίποτα το εξαιρετικό. Μεγάλωσα κι εγώ, μεγάλωσαν και οι τέσσερις γιοι μου. Και μεταξύ μας τώρα, αν είσαι γονιός το μόνο που σε νοιάζει πραγματικά είναι τα παιδιά σου, να είναι καλά και να ζουν καλά. Και εγώ ως μάνα έχω αυτή την αγωνία. Πέραν όμως από τα παιδιά μου, εδώ και 15 χρόνια, είμαι ταμένη και στα ζώα. Δηλαδή αν ρωτάς ποια είναι η Μαργαρίτα, η Μαργαρίτα είναι μια φιλόζωη η οποία τρέχει έχοντας στο αυτοκίνητο ξηρές τροφές, νερό και λεκάνες και όπου βρει σκυλιά και γατιά τα ταΐζει, σε όλη την Ελλάδα, όπου βρεθεί και όπου σταθεί. Το ξέρει πια όλος ο κόσμος. Αφού να φανταστείς, τώρα που πήγαμε στις Πρέσπες και στη Νάουσα, μετά το φαγητό με ξέρουν όλοι και μου μαζεύουν ότι μένει ψωμί, κρέας, πατάτες και λοιπά, τα παίρνω σε σακούλες και όπου βρούμε μετά αδέσποτα σταματάμε και τα ταΐζω. Και φροντίζω 22 σκυλιά και 45 γάτες στο σπίτι μου, όλα αδέσποτα, παρατημένα στα σκουπίδια τα περισσότερα. Και τώρα έχουν γίνει όλα μεγάλα και τα έχω μαζί μου, συντροφιά. Τώρα πριν λίγες μέρες βρήκα άλλα δύο γατιά. Αυτή είναι η ζωή μου, τα παιδιά μου, τα εγγόνια μου, τα ζωάκια μου και οι συναυλίες για το έργο του μπαμπά. Και θέλω να πω πως θαυμάζω ειλικρινά έναν άνθρωπο, τον Τάκη Προεστάκη στην Ιεράπετρα, που φροντίζει πάνω από 650 σκυλιά και 150 γάτες και είναι ταμένος και αυτός στα ζώα, ειλικρινά τον θαυμάζω πολύ γιατί είναι πολύ σπουδαίος.

Είναι πραγματικά αδιανόητο, σε αυτή την κοινωνία, τη δική μας, της ευκολίας, της σπατάλης και της υπερκατανάλωσης, είναι ντροπή το να βλέπεις ζωντανά να πεινάνε και να πεθαίνουν στους δρόμους. Να μου πεις βλέπεις και τους Παλαιστίνιους, μα μιλάω για εδώ που ζούμε εμείς. Είναι ντροπή να βλέπεις τα ζωντανά να υποφέρουν, να τα κλωτσάνε, να τα βασανίζουν, να αρρωσταίνουν, να πεθαίνουν της πείνας και να διψάνε. Είναι απαράδεκτο, ο καθένας μπορεί να βάλει ένα μπολάκι νερό, μπορεί να βάλει ένα μπολάκι ξηρά τροφή, που δεν του στοιχίζει τίποτα, έξω από το σπίτι του. Να βοηθήσει όπως μπορεί. Εγώ έχω επηρεάσει πολλούς, έστω λίγο-λίγο, ένα πετραδάκι. Όλοι πρέπει κάτι να κάνουμε.

Ο πατέρας μου ήταν και αυτός φιλόζωος, είχε και εκείνος 15 γάτες και 10 σκυλιά μέσα σ’ ένα διαμέρισμα με τρία δωμάτια, έτσι πέθανε ο μπαμπάς, τα οποία μετά ζωάκια τα ανέλαβε η γραμματέας του, η κυρία Ρένα Παρμενίδου. Είμαστε παθιασμένοι με τα ζώα. Και μιας που μιλάμε γι’ αυτό, την Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου στις 21.00 στη Γλυφάδα, θα κάνουμε μια συναυλία με την Ορχήστρα και με πολλούς γνωστούς καλλιτέχνες, σε συνεργασία με την Πανελλαδική Φιλοζωική και Περιβαλλοντική Ομοσπονδία, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του μπαμπά, για τα αδέσποτα ζωάκια με τίτλο «Να γίνουμε η φωνή τους», με σκοπό την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κόσμου, γιατί δυστυχώς στην Ελλάδα γίνεται ένας χαμός, υπάρχει πλήρης αδιαφορία για τα αδέσποτα, πλήρης αδιαφορία του κόσμου, του κράτους και των δήμων. Και πήγαμε στη Γλυφάδα γιατί είναι πραγματικά το πρότυπο του δήμου στο ζήτημα αυτό, ο μόνος ειλικρινής δήμος, που πραγματικά ασχολείται με τα ζωντανά.

Διαβάστε περισσότερα για την εκδήλωση εδώ

      

      

Κυρία Μαργαρίτα Θεοδωράκη σας ευχαριστούμε πολύ για την όμορφη κουβέντα μας, ήταν μεγάλη τιμή και χαρά για εμάς να σας φιλοξενήσουμε σήμερα στο Παλκοσένικο και να συζητήσουμε μαζί σας με αφορμή τη συναυλία «Από τον Μίκη Θεοδωράκη στον Απόστολο Καλδάρα» που θα λάβει χώρα τόσο στο Βύρωνα, στο Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη», στις 2 του Σεπτέμβρη, όσο και στο Κεφαλόβρυσο Τρικάλων, στις 20 του Σεπτέμβρη. Σας ευχόμαστε ολόψυχα υγεία και ευτυχία και θα χαρούμε να τα πούμε ξανά στο μέλλον, με αφορμή κάποια άλλη εκδήλωση της «Λαϊκής Ορχήστρας Μίκης Θεοδωράκης». 

Δείτε εδώ περισσότερες πληροφορίες για τη συναυλία «Από τον Μίκη Θεοδωράκη στον Απόστολο Καλδάρα» εδώ

  

Οι επόμενοι σταθμοί της «Λαϊκής Ορχήστρας Μίκης Θεοδωράκης»

 

• Τρίτη 26 Αυγούστου – Νάουσα Από τον Μίκη Θεοδωράκη στον Απόστολο Καλδάρα 2025 «Αφιερωματικό έτος Μίκη Θεοδωράκη» με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του Βασίλης Λέκκας, Σοφία Παπάζογλου, Παναγιώτης Πετράκης, Άγγελος Θεοδωράκης

• Σάββατο 30 Αυγούστου – Ζάκυνθος Ναοί στο σχήμα τ’ ουρανού Αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη και στον Δημήτρη Λάγιο Λιποτάκτες Βασίλης Λέκκας, Παναγιώτης Πετράκης, Υακίνθη Λάγιου, Άγγελος Θεοδωράκης

• Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου – Χορτιάτης στην επέτειο μνήμης του Ολοκαυτώματος Τραγούδια του Αγώνα του Μίκη Θεοδωράκη Κώστας Μακεδόνας, Παναγιώτης Πετράκης, Σαββέρια Μαργιολά, Άγγελος Θεοδωράκης.

• Τρίτη 2 Σεπτεμβρίου – Βύρωνας Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη» Από τον Μίκη Θεοδωράκη στον Απόστολο Καλδάρα Βασίλης Λέκκας, Στέλιος Διονυσίου, Σοφία Παπάζογλου, Παναγιώτης Πετράκης, Άγγελος Θεοδωράκης και οι Τεκετζήδες

• Τετάρτη 3 Σεπτεμβρίου – Περιστέρι «Αφιερωματικό έτος Μίκη Θεοδωράκη» με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του Ξαναδιαβάζοντας τον Μίκη «Λιποτάκτες» Παναγιώτης Πετράκης, Άγγελος Θεοδωράκης, Σαββέρια Μαργιολά

• Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου – Αρχαία Κόρινθος Τρεις Ποιητές-Αγωνιστές της Ελευθερίας μέσα από τη Μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. Γιάννης Ρίτσος, Τάσος Λειβαδίτης και Μανόλης Αναγνωστάκης Κώστας Μακεδόνας, Ρίτα Αντωνοπούλου, Παναγιώτης Πετράκης, Άγγελος Θεοδωράκης

• Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου – Νέα Σμύρνη Τα τραγούδια της Νέας Σμύρνης 2025 «Αφιερωματικό έτος Μίκη Θεοδωράκη» με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του Κώστας Μακεδόνας, Χρήστος Θηβαίος, Ρίτα Αντωνοπούλου, Παναγιώτης Πετράκης, Παύλος Καρποδίνης, Άγγελος Θεοδωράκης

• Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου – Helexpo Θεσσαλονίκη 2025 «Αφιερωματικό έτος Μίκη Θεοδωράκη» με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του. Δημήτρης Μπάσης, Ρίτα Αντωνοπούλου, Σοφία Παπάζογλου, Άγγελος Θεοδωράκης

• Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου – Γλυφάδα με την Πανελλαδική Φιλοζωική και Περιβαλλοντική Ομοσπονδία / ΠΦΠΟ Συναυλία για τα ανυπεράσπιστα ζωάκια «Να γίνουμε η φωνή τους!» Γιάννης Ζουγανέλης, Κώστας Τουρνάς, Γεράσιμος Ανδρεάτος, Μπέσσυ Αργυράκη, Άγγελος Θεοδωράκης, Κίτρινα Ποδήλατα, Σωτήρης Χατζάκης, Γεωργία Ζώη, Ελένη Φιλίνη, Μαριάννα Τουμασάτου, Κατερίνα Τσάβαλου, Άννα Αδριανού, Τζόυς Ευείδη

• Παρασκευή 12 Σεπτεμβρίου – Νίσυρος 2025 «Αφιερωματικό έτος Μίκη Θεοδωράκη» με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του. Γεράσιμος Ανδρεάτος, Σοφία Παπάζογλου, Άγγελος Θεοδωράκης

• Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου – Ασπρόπυργος 2025 «Αφιερωματικό έτος Μίκη Θεοδωράκη» με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του. Παντελής Θαλασσινός, Σοφία Παπάζογλου, Παναγιώτης Πετράκης, Άγγελος Θεοδωράκης

• Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου – Φράγμα Θέρμης 2025 «Αφιερωματικό έτος Μίκη Θεοδωράκη» με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του. Κώστας Μακεδόνας, Παναγιώτης Πετράκης, Σαββέρια Μαργιολά, Άγγελος Θεοδωράκης

• Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου – Γιαννιτσά 2025 «Αφιερωματικό έτος Μίκη Θεοδωράκη» με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του Δημήτρης Μπάσης, Σαββέρια Μαργιολά, Άγγελος Θεοδωράκης

• Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου -Βόλος Προφεστιβαλικές εκδηλώσεις της ΚΝΕ 2025 «Αφιερωματικό έτος Μίκη Θεοδωράκη» με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του Παναγιώτης Πετράκης, Σοφία Παπάζογλου, Σαββέρια Μαργιολά, Άγγελος Θεοδωράκης

• Σάββατο 20 Σεπτεμβρίου – Κεφαλόβρυσο Τρικάλων Από τον Μίκη Θεοδωράκη στον Απόστολο Καλδάρα Παναγιώτης Πετράκης, Γιάννης Διονυσίου, Σοφία Παπάζογλου, Άγγελος Θεοδωράκης

• Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου – Δήμος Φυλής 2025 Αφιερωματικό έτος Μίκη Θεοδωράκη με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του Γιώργος Μαργαρίτης, Παναγιώτης Πετράκης, Άγγελος Θεοδωράκης

• Τετάρτη 1 Οκτωβρίου – Πάτρα 2025 Αφιερωματικό έτος Μίκη Θεοδωράκη με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του Τρεις Ποιητές Αγωνιστές της Ελευθερίας μέσα από τη Μουσική του Μίκη Θεοδωράκη Γιάννης Ρίτσος, Τάσος Λειβαδίτης και Μανόλης Αναγνωστάκης Δημήτρης Μπάσης, Ρίτα Αντωνοπούλου, Παναγιώτης Πετράκης, Άγγελος Θεοδωράκης

• Σάββατο 4 Οκτωβρίου – Θέατρο Δόρα Στράτου «Χορεύοντας με τον Μίκη!» Παναγιώτης Πετράκης, Σοφία Παπάζογλου, Άγγελος Θεοδωράκης Χορευτικό συγκρότημα της Δόρας Στράτου

• Κυριακή 19 Οκτωβρίου – Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στη γιορτή της Ελληνικής Αστυνομίας για την Ημέρα της Αστυνομίας 2025 Αφιερωματικό έτος Μίκη Θεοδωράκη με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του. Δημήτρης Μπάσης, Σοφία Παπάζογλου, Παναγιώτης Πετράκης, Άγγελος Θεοδωράκης,

• Τρίτη 2 Δεκεμβρίου – Μέγαρο Μουσικής Αθηνών «Τρεις Ποιητές-Αγωνιστές της Ελευθερίας μέσα από τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη Γιάννης Ρίτσος, Τάσος Λειβαδίτη και Μανόλης Αναγνωστάκης» Κώστας Μακεδόνας, Ρίτα Αντωνοπούλου, Παναγιώτης Πετράκης, Άγγελος Θεοδωράκης