Πολιτισμός - Τέχνη
"Θέατρο"

Ευτυχία Πρίντζου· η επιστροφή

Το θεατρικό έργο του Βασίλη Κονταξή Ευτυχία Πρίντζου· η επιστροφή ανεβαίνει στο θέατρο Καμπέρειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Η πόλη στη σκηνή», σε συμπαραγωγή με το ΔΗ.ΠΕΘΕ. Ιωαννίνων. Η πρεμιέρα θα γίνει την Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου (ώρα 21:15). Το έργο, που ανεβαίνει για πρώτη φορά, είναι ένας θεατρικός μονόλογος εμπνευσμένος από τη ζωή της γιαννιώτισσας φιλολόγου Ευτυχίας Πρίντζου, η οποία εκτελέστηκε πριν από 70 χρόνια (το 1948) στο Σταυράκι μαζί με άλλους συμπολίτες της μετά από μία δίκη-παρωδία.

Τη σκηνοθεσία της παράστασης υπογράφει ο συγγραφέας, τη μουσική ο Δημήτρης Υφαντής, τα σκηνικά και τα κοστούμια η Άρτεμις Αγαθοπούλου και τους φωτισμούς ο Πάνος Ευαγγέλου. Ερμηνεύει η ηθοποιός Γιολάντα Καπέρδα. 

Θα δοθούν δέκα συνολικά παραστάσεις, από 28 Σεπτεμβρίου έως και 7 Οκτωβρίου, ώρα 21:15.

Απόσπασμα από το πρόγραμμα της παράστασης

Οι δίκες και οι εκτελέσεις του 1948

Το Καλοκαίρι του 1948 υπήρξε εκείνο του εμφυλιοπολεμικού παροξυσμού στα Γιάννενα και σημαδεύτηκε από τρεις μεγάλες δικαστικές υποθέσεις: τη δίκη της Σοφίας Φαρίδου, της Ευτυχίας Πρίντζου και της δίκης των ιατρών.

Την άνοιξη του 1948 η Ευτυχία Πρίντζου, φιλόλογος, στέλεχος της Εθνικής Αντίστασης, μέλος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ στα Ιωάννινα, συλλαμβάνεται και παραπέμπεται σε δίκη στο Έκτακτο Στρατοδικείο Ιωαννίνων. Μαζί με 114 μέλη και οπαδούς του ΚΚΕ κατηγορήθηκαν  για προσπάθεια βίαιης ανατροπής του καθεστώτος και για στρατολογία ανταρτών. Η δίκη της Σοφίας Φαρίδου, της Ευτυχίας Πρίντζου και οκτώ συγκατηγορουμένων τους ξεκίνησε στα μέσα Ιουνίου 1948. Ο Βασιλικός Επίτροπος στην αγόρευση του ζήτησε τον διαχωρισμό της δίκης της Πρίντζου, την καταδίκη τεσσάρων σε ισόβια και την απαλλαγή των υπολοίπων. Το στρατοδικείο με την απόφασή του στις 16 Ιουνίου διαχώρισε τη δίκη της Πρίντζου και καταδίκασε τους άλλους τέσσερις σε θάνατο. Μια βδομάδα μετά στο Μπιζάνι, η Σοφία Φαρίδου, ο Τάσος Παπαχρηστίδης,ο Γιάννης Γάκης και ο Αλέξανδρος Ντόλφης εκτελέστηκαν.

Στις 8 Ιουλίου 1948, στην αίθουσα τελετών της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας στο κέντρο των Ιωαννίνων, άρχισε η σημαντικότερη -ως τότε- δίκη στην ιστορία της πόλης, που έμεινε γνωστή σαν «υπόθεση Πρίντζου». Συνολικά 115 κατηγορούμενοι παραπέμφθηκαν με την κατηγορία ότι ήταν μέλη και οπαδοί των παράνομων οργανώσεων της Αριστεράς. Αν και τα επιβαρυντικά στοιχεία δεν στοιχειοθετούσαν το βαρύ κατηγορητήριο, μετά από δεκαπέντε μέρες δεκαέξι ακόμη άνθρωποι θα κριθούν ένοχοι και θα τους επιβληθεί η θανατική ποινή. Στις 27 Ιουλίου 1948 στο Σταυράκι Ιωαννίνων εκτελέστηκαν οι Ευτυχία Πρίντζου, Χρήστος Πρέντζας, Απόστολος Μπίτης, Ελπινίκη Μπίτη και Παναγιώτης Μαρνέλης. Οι εκκλήσεις των σωματείων της πόλης, του δικηγορικού συλλόγου και της Μητρόπολης για την αναστολή των εκτελέσεων έπεσαν στο κενό. Στις  9 και 10 Αυγούστου, επίσης στο Σταυράκι, εκτελέστηκαν οι Ιωάννης Ασπρίδης, Ευάγγελος Ευαγγελίδης, Τιμολέων Ζουρνάς, Ιωάννης Καλαντζής,  Κωνσταντίνος Ράπτης, Γεώργιος Στεργίου, Χαρίτων Ευάγγελος, Άγγελος Χατζής, Κωνσταντίνος  Χολέβας, Απόστολος Χόνδρος, και Κωνσταντίνος  Χρόνης. 

Λίγες ημέρες αργότερα μια τρίτη δίκη ήρθε να επιβαρύνει ακόμα περισσότερο το κλίμα.  Επρόκειτο για τη λεγόμενη «δίκη των γιατρών», που ονομάστηκε έτσι εξαιτίας της επαγγελματικής δραστηριότητας των περισσοτέρων κατηγορουμένων. Ένας από τους κατηγορούμενους ήταν ο Ιωάννης Πρίντζος, πατέρας της Ευτυχίας και αρχίατρος του στρατιωτικού νοσοκομείου Ιωαννίνων με σημαντική δράση κατά την περίοδο του ελληνο-ιταλικού πολέμου. Η δίκη αυτή ξεκίνησε στις 17 Αυγούστου με επτά κατηγορουμένους με παρόμοιο κατηγορητήριο όπως και στις προηγούμενες υποθέσεις. Με την απόφαση της 22ας Αυγούστου, τρεις από τους επτά καταδικάστηκαν σε θάνατο και οι άλλοι τέσσερις προσήχθησαν σε έτερη δίκη. Εν τέλει, εξαιτίας της αντίδρασης της κοινής γνώμης από τις προηγούμενες εκτελέσεις, οι θανατικές ποινές δεν θα εκτελεστούν.

Μέσα σε διάστημα λίγων μηνών εξήντα περίπου κάτοικοι της πόλης καταδικάστηκαν σε θάνατο εκ των οποίων εκτελέστηκαν οι 16.

 

Η Ευτυχία Πρίντζου

Ξεχωριστή υπήρξε η περίπτωση της Ευτυχίας Πρίντζου. Κόρη του αρχίατρου Ιωαννίνων Ιωάννη Πρίντζου, γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1915. Μαθήτρια της Ζωσιμαίας Σχολής, αποφοίτησε με άριστα και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στα Γιάννενα διορίστηκε ως φιλόλογος στο Γυμνάσιο Θηλέων. Ως καθηγήτρια ανέλαβε πλούσιο κοινωνικό, παιδαγωγικό και φιλανθρωπικό έργο, ενώ πρωταγωνίστησε στα πρώτα δειλά βήματα που έκαναν οι γυναίκες της πόλης προς την χειραφέτησή τους κατά τον Μεσοπόλεμο.

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος το 1940, προσέφερε τις υπηρεσίες της ως  εθελόντρια νοσοκόμα στο στρατιωτικό νοσοκομείο. Οργανωμένη στο ΚΚΕ και στο ΕΑΜ, ανέπτυξε αντιστασιακή δράση, ενώ το προνόμιο να γνωρίζει γερμανικά της επέτρεψε να συγκεντρώσει πολύτιμες πληροφορίες. Συνελήφθη από τους Ναζί και μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη, με σκοπό να μεταφερθεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου στη Βαυαρία.  Επήλθε όμως η Απελευθέρωση και επέστρεψε στα Γιάννενα. Ωστόσο, δεν κατέστη δυνατή η επιστροφή της στην εργασία της ούτε στη θέση που κατείχε στη Ζωσιμαία Βιβλιοθήκη. Θα αναδειχθεί σε Γραμματέα της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΚΚΕ με αποτέλεσμα να τεθεί σε παρακολούθηση από τις αρχές από το 1946.  

Τον Απρίλιο του 1948 συνελήφθη ως βασική υπεύθυνη σύνταξης και διανομής προπαγανδιστικών φυλλαδίων και προκηρύξεων κατά τη διάρκεια της εθνικής εορτής της 25^ης Μαρτίου. Στο έκτακτο στρατοδικείο που θα την δικάσει και θα την καταδικάσει κράτησε μια περήφανη στάση. Απέναντί της ως μέλος του δικαστηρίου θα σταθεί ο Λοχαγός Στυλιανός Πατακός, ο μελλοντικός πραξικοπηματίας που συνυπέγραψε την καταδίκη της.

Πριν εκτελεστεί η Ευτυχία Πρίντζου δήλωσε: «Εύχομαι να είμαι το τελευταίο θύμα αυτή της αδελφοσφαγής και η αγάπη και η ειρήνη να βασιλέψει στην πατρίδα μας».

 

Λάμπρος Φλιτούρης

Ιστορικός-Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων