Τρεις ιστορίες για το Λαύριο
Του Κώστα Καζαμιάκη
Ο Κώστας Καζαμιάκης είναι Αρχιτέκτων, Ιστορικός
Τέχνης
Υπηρέτησε στην Ακρόπολη
για 40 περίπου χρόνια
3 παράξενες, μικρές, συμβολικές, αλλά και διδακτικές ιστορίες για
το Λαύριο.
Αρχαίο θέατρο Θορικού (Λαύριο)
Κάτοψη
Πρώτη ιστορία: 5ος
αι π.Χ.
Εκεί κοντά στο Λαύριο, στο Θορικό,
υπάρχει ένα αρχαίο θέατρο του 5ου αι π.Χ., που δεν είναι σαν τα άλλα
ελληνικά θέατρα.Έχει κοίλο, για να κάθονται οι θεατές, που δεν είναι ένα
ομόκεντρο της ορχήστρας κυκλικό πρανές, όπως σ` όλα τα αρχαία θέατρα,
αλλά ακανόνιστο ελλειψοειδές. Ακόμη η ορχήστρα του δεν είναι κυκλική, ή
τμήμα κύκλου, αλλά μοιάζει με τραπέζιο. Πολύ πρωτότυπη και παράξενη
διάταξη, έξω από τους κανόνες. Όμως το θέατρο κατασκευάστηκε,
λειτούργησε επί αιώνες και το θαυμάζουν όλοι μέχρι και σήμερα.
ΚΑΠΟΙΟΙ ΤΟΛΜΗΣΑΝ ΕΚΕΙ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ
ΛΑΥΡΙΟ και δόμησαν
ένα παράξενο αλλά υπέροχο θέατρο. Ναι, στην αρχαία Ελλάδα τολμούσαν.
Εγκατέλειψαν, εδώ στο Λαύριο, το πομπώδες, μνημειώδες ύφος και
προσαρμόστηκαν στις ανάγκες τις εδαφικές, τις κοινωνικές, τις
οικονομικές, τις πολιτικές.
Δεύτερη ιστορία. 480
π.Χ.
Αισχύλου, Πέρσες, 240 και 244. Η βασίλισσα Άτοσσα, μητέρα του Ξέρξη ζητά από τον Χορό πληροφορίες
για τους Αθηναίους. Ρωτά αν είναι πλούσιοι.
ΧΟΡΟΣ: Αργύρου πηγή τις αυτοίς
έστι, θησαυρός χθονός.(Έχουν βρει μια πηγή ασημιού, ένα θησαυρό στα
σωθικά της γης.) Εκεί στο Λαύριο.
Μετά η βασίλισσα ρωτά πάλι τον Χορό
αν οι Αθηναίοι είναι δούλοι ή υπήκοοι κάποιων.
ΧΟΡΟΣ: Ούτινος δούλοι κέκληνται
φωτός ουδ` υπήκοοι. (Δεν είναι δούλοι ούτε υπήκοοι κανενός.- είναι
ελεύθεροι άνθρωποι)
Λίγο μετά ο Αγγελιαφόρος λέει στη
βασίλισσα:
Όλος ο στρατός μας χάθηκε. Και το ημερολόγιο έλεγε 480 π.Χ.
ΚΑΠΟΙΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΛΜΗΣΑΝ
ΚΑΙ ΠΕΤΥΧΑΝ ΤΟ ΑΚΑΤΟΡΘΩΤΟ. ΤΟ 480 π.Χ. ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΝΙΚΗΣΑΝ ΤΗΝ
ΥΠΕΡΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ.
Αυτή η χρονολογία, το 480 π.
Χ. είναι η αρχή της λεγόμενης κλασικής εποχής. Η αρχή της Δημοκρατίας,
της Δικαιοσύνης, της μεγάλης Αρχιτεκτονικής, γλυπτικής, ζωγραφικής,
αγγειογραφίας, η αρχή του Θεάτρου, της Φιλοσοφίας, των Επιστημών... η
αρχή του Δυτικού Πολιτισμού.
Τρίτη ιστορία. 1869-
1875 και 1896
ΛΑΥΡΙΑΚΑ 1869-1875 ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ
ΑΠΕΡΓΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΡΥΧΩΝ ΣΤΟ ΛΑΥΡΙΟ, ΤΟ 1896.
Τα Λαυριακά συντάραξαν την
κοινή γνώμη, την πολιτική ζωή, τις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας,
προκαλώντας τεράστια οικονομική κρίση.
Τα μεταλλεία Λαυρίου, γνωστά από
την αρχαιότητα για τα κοιτάσματα ασημιού, έμειναν πολλούς αιώνες
ανεκμετάλλευτα.
Το 1864 ο Ιταλός Σερπιέρι και οι
Γάλλοι Ρου και Φραισινέ ίδρυσαν εταιρεία στην οποία παραχωρήθηκαν από
την ελληνική κυβέρνηση 11.000 στρέμματα για εκμετάλλευση.
Η εν λόγω εταιρεία κατόρθωσεν εις
ημάς μεν να αφήσει ιστορικάς μόνον αναμνήσεις, αύτη δε να καρπούται τον
πλούτον του Λαυρίου, να κυριαρχεί ανθ` ημών… ουδέ στιγμή παρήλθε χωρίς
να αδικεί και να υβρίζει ημάς. Ημείς δε τούτο να το ανεχώμεθα και εις
τας θελήσεις αυτής να ενδίδωμεν και ζημίαι να επισωρεύονται επί ζημιών
εις κράτος υπό μυρίων πιεζομένων αναγκών.
ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΗΣ, Πρωθυπουργός, σε έκθεσή του στο
υπουργικό συμβούλιο.
1896. Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΕΡΓΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΡΥΧΩΝ
ΛΑΥΡΙΟΥ.
Η απεργία κράτησε 18 μέρες με κύρια
αιτήματα:
-
Πληρωμή των εργατών κατευθείαν από
την εταιρεία
-
Να καταργηθούν οι εργολάβοι ως
ενδιάμεσοι μισθωτές.
-
Αύξηση του μεροκάματου από 2,5 σε
3,5 δραχμές.
-
Δημιουργία νοσοκομείου ή
φαρμακείου.
-
Η παραχώρηση σούστας στους
εργάτες για τη μεταφορά των τραυματιών στο υποτυπώδες νοσοκομείο του
Θορικού. Η μεταφορά των τραυματιών γινόταν με κάρο και πολλές φορές
οι τραυματισμένοι μεταλλωρύχοι πέθαιναν στη διαδρομή.
-
Να μένουν σε σπίτια και όχι σε
σπηλιές και καλύβια.
Δε ξέρω τι να παίξω στα παιδιά
Στην αγορά στο Λαύριο.
Δ. Σαββόπουλος, τι έπαιξα στο Λαύριο, 1979, οι
πρώτοι δύο στίχοι.
Ο Κώστας Καζαμιάκης είναι Αρχιτέκτων,
Ιστορικός Τέχνης
Υπηρέτησε στην Ακρόπολη 40 περίπου χρόνια