Κομμένο Άρτας: μνήμη ολοκαυτώματος

 

Κομμένο: μικρό χωριό της Άρτας, χωμένο στην άκρη του Αμβρακικού και κρυμμένο στις εκβολές του ποταμού Αράχθου, πνιγμένο στα νερά, τα έλη και την πυκνή βλάστηση. Τα χαράματα της Δευτέρας 16 Αυγούστου 1943 120 στρατιώτες του 12ου λόχου του 98ου συντάγματος πεζικού της 1ης γερμανικής μεραρχίας εντελβάις, που έδρευε στην κοιλάδα του Λούρου, το περικύκλωσαν και το ’καναν στάχτη δολοφονώντας 317 κατοίκους, μεταξύ των οποίων 72 παιδιά 4 μηνών έως 10 χρονών, και αφανίζοντας 20 οικογένειες.

Λίγες μέρες νωρίτερα, στις 12 Αυγούστου, ο διοικητής του 98ου Συντάγματος Γιόζεφ Ζάλμινγκερ ενημέρωνε ψευδώς με σήμα του τις προϊστάμενες αρχές ότι το Κομμένο βρίσκεται στα χέρια συμμοριτών και το Σάββατο 14 Αυγούστου έλαβε διαταγή να προετοιμάσει αιφνιδιαστική επιχείρηση κατά της διαπιστωμένης συμμορίας στο Κομμένο. Η επιχείρηση θανάτου ανατέθηκε  στο 12ο λόχο, διοικητής του οποίου ήταν ο υπολοχαγός Ρέζερ, στέλεχος της νεολαίας του Χίτλερ, φανατικός ναζί και αποκαλούμενος Νέρων.

Οι στρατιώτες επιβιβάστηκαν, χαράματα στις 5.00, και πάνοπλοι με οβιδοβόλα, πολυβόλα, οπλοπολυβόλα, χειροβομβίδες και καραμπίνες κατέληξαν ασφαλείς στο Κομμένο. Στις 6.00 δόθηκε το σύνθημα της «επίθεσης εναντίον των ανταρτών». Οι μονάδες εφόδου άρχισαν να βάλλουν με όπλα, με πολυβόλα, χειροβομβίδες και όλμους. Στόχος τους η εξαφάνιση χωρίς έλεος από γης ολόκληρου του χωριού. Έκαιγαν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους και σκότωναν με απερίγραπτη αγριότητα άντρες, γέροντες, γυναίκες και παιδιά. Ακόμη και νήπια. Κρατώντας μια χειροβομβίδα στα χέρια τους, έσπρωχναν βίαια τις πόρτες των σπιτιών και τα έκαναν κάρβουνο. 

Ολόκληρες οικογένειες κάηκαν ζωντανές πριν ξυπνήσουν και καταλάβουν τι γίνεται γύρω τους. Άλλοι βγήκαν στους δρόμους και έπεφταν απ’ τις σφαίρες που θέριζαν το χωριό. Ανθρώπινα σώματα έγιναν κομμάτια ή διαλύθηκαν εντελώς και δε βρέθηκαν ποτέ. Οι διαταγές ήταν σαφείς: να μη μείνει τίποτε ζωντανό, τίποτε όρθιο σ’ ένα χωριό που αποτελούσε φωλιά των ανταρτών.

Έξι ώρες κράτησε η σφαγή. Δρόμοι, αυλές, καμένα σπίτια, χαντάκια, κήποι, η πλατεία, ολόκληρο το χωριό γέμισε πτώματα, που μερικά έμεναν άθαφτα, αφού δεν απέμεινε κανείς ζωντανός απ’ τους συγγενείς για να τα θάψει. Ο Θόδωρος Μάλλιος τελούσε τους γάμους τής κόρης του Αλεξάνδρας. Τους έκαψαν και τους σκότωσαν όλους. Έστησαν στο φράχτη σαράντα. Από τα 12 μέλη της οικογένειας σώθηκαν μόνο δύο, ο Αλέξανδρος και η Μαρία, δεκατριών και δέκα χρόνων. Οι ναζί σκότωσαν τη νύφη και το γαμπρό.

Μόνη σωτηρία διαφυγής το ποτάμι. Πλήθος κόσμου έτρεχε κατά εκεί. Άλλοι ρίχνονταν στα νερά για να περάσουν απέναντι . Κι άλλοι κρέμονταν απ’ τις βάρκες και πάλευαν τρέμοντας να γλιτώσουν τον εφιάλτη. Κι εκεί πνίγηκαν δεκαεφτά.

Κομμένο: ένα ειδεχθές έγκλημα πολέμου. Μια κραυγή αγωνίας και καταγγελίας.

 

Εκδηλώσεις μνήμης

Τα 317 τραγικά θύματα του ολοκαυτώματος τιμούν και φέτος με  ένα πολιτιστικό εφταήμερο εκδηλώσεων ο Μορφωτικός Σύλλογος του Κομμένου, με τη συνεργασία του δήμου Νικολάου Σκουφά και του τοπικού συμβουλίου. Ο Ορφέας Περίδης, ο Φοίβος Δεληβοριάς, η Μάρθα Φριντζήλα, οι Baildsa, ο κορυφαίος Γερμανός κρουστός Gunter Baby Sommer, μαζί με τη Σαβίνα Γιαννάτου, και άλλοι μεγάλοι καλλιτέχνες δίνουν το ραντεβού τους φέτος στην πλατεία του μαρτυρικού Κομμένου.

Τα καλλιτεχνικά και πολιτιστικά δρώμενα περιλαμβάνουν ένα βαθύ αντιφασιστικό, αντιρατσιστικό και αντιναζιστικό μήνυμα. Φιλοδοξία των διοργανωτών είναι να καταστήσουν και φέτος το μαρτυρικό χωριό Κομμένο ένα προσκύνημα για χιλιάδες επισκέπτες και μια κραυγή διαμαρτυρίας κατά της βίας και των εγκλημάτων πολέμου. 

Το πρόγραμμα

 

PΠαρασκευή 10 Αυγούστου: Η δημοτική κομπανία του Νίκου Φιλιππίδη με τους ερμηνευτές Παναγιώτη Λάλεζα και Θεοδοσία Στίγκα. Συμμετέχουν χορευτικά συγκροτήματα μαρτυρικών τόπων.

PΣάββατο 11 Αυγούστου: Βαλκανικοί ρυθμοί από το συγκρότημα Baildsa.

PΚυριακή 12 Αυγούστου: Συναυλία Ορφέα Περίδη.

PΔευτέρα 13 Αυγούστου: Το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Ιωαννίνων με την κωμωδία «Μανδραγόρας» του Νικολό Μακιαβέλι σε σκηνοθεσία του Παντελή Παπαδόπουλου.

PΤρίτη 14 Αυγούστου: Συναυλία Φοίβου Δεληβοριά και Μάρθας Φριντζήλας.

PΤετάρτη 15 Αυγούστου: προβολή αντιπολεμικής αντιφασιστικής ταινίας.

PΠέμπτη 16 Αυγούστου, πρωί: τέλεση του μνημόσυνου των θυμάτων με δοξολογία στο ναό Πέτρου και Παύλου και επιμνημόσυνη δέηση στο μνημείο των πεσόντων. Θα ακολουθήσει ομιλία και κατάθεση στεφάνων από εκπροσώπους φορέων.

PΠέμπτη 16 Αυγούστου, βράδυ: συναυλία του Gunter Baby Sommer και των συνεργατών του. Ο διάσημος Γερμανός κρουστός, ειρηνιστής και ανθρωπιστής  Gunter Baby Sommer, γεννημένος στη Δρέσδη το 1943, τη χρονιά του ολοκαυτώματος του Κομμένου, επισκέφτηκε το χωριό και δίδαξε  στο πλαίσιο του φεστιβάλ της κρουστοπανήγυρης, που οργάνωσε το καλοκαίρι του 2008 ο Νίκος Τουλιάτος. Συγκλονισμένος από τις θηριωδίες των στρατιωτών της Βέρμαχτ, εμπνεύστηκε μουσικά και απέδωσε το βράδυ της παράστασης εκείνου του καλοκαιριού ένα κομμάτι για τα παιδιά του Κομμένου, που άφησε άναυδο το κοινό το οποίο είχε κατακλύσει την πλατεία. Ο Gunter Baby Sommer έγινε φίλος του Κομμένου και το επισκέφτηκε εκ νέου στο πλαίσιο της κρουστοπανήγυρης μαζί με τη σύντροφό του Κατερίνα και το μουσικό σχήμα «Ιταλοί»

Στις φετινές εκδηλώσεις μνήμης παρουσιάζει στο Κομμένο σε παγκόσμια πρώτη εκτέλεση το CD “Songs for Kommeno” (τραγούδια για το Κομμένο), που το αφιερώνει στα 317 τραγικά θύματά του. Μαζί με τον Gunter Baby Sommer θα παίξουν οι Έλληνες καλλιτέχνες Σαβίνα Γιαννάτου, Φλώρος Φλωρίδης, Σπύρος Καστάνης και Ευγένιος Βούλγαρης.   

Τις μέρες των εκδηλώσεων θα βρίσκονται στο Κομμένο δύο γερμανικά κινηματογραφικά συνεργεία, τα οποία θα ετοιμάσουν ένα video με θέμα τη ζωή και το έργο του μεγάλου Γερμανού μουσικού και ένα με θέμα το ολοκαύτωμα του Κομμένου, με τοπία του χωριού, με σημεία της καταστροφής και με μαρτυρίες επιζώντων. Τα συνεργεία θα συνοδεύουν και Γερμανοί δημοσιογράφοι.

PΣτη διάρκεια των εκδηλώσεων θα λειτουργούν στο Δημοτικό Σχολείο εκθέσεις ξυλογλυπτικής, φωτογραφίας και λαογραφίας.

 

Κομμένο: άσβεστος φάρος που καίει και φωτίζει

Στην ανακοίνωση που συνοδεύει τις εκδηλώσεις τους, τα μέλη του Μορφωτικού Συλλόγου Κομμένου δηλώνουν:

Απαντάμε στις επιθέσεις που δεχόμαστε ως λαός και ως χώρα με ένα πολιτιστικό 7ήμερο εκδηλώσεων μνήμης. Δε ενδίδουμε στην τεχνητή κρίση και στα σενάρια της φτώχιας και της αθλιότητας που ετοιμάζουν οι εταίροι μας για το μέλλον του τόπου μας. Και δεν πρόκειται να ξεχάσουμε την ιστορία μας ούτε να συγχωρήσουμε και να διαγράψουμε τα εγκλήματα πολέμου της γερμανικής βέρμαχτ. Το Κομμένο θα φέγγει πάντα ως άσβεστη φλόγα που θα καταγγέλλει τη ναζιστική βία και θα σαλπίζει το μήνυμα της ειρήνης, της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης των λαών.

Σας καλούμε να δηλώσετε παρόντες ως προσκυνητές του ιερού και ματωμένου τόπου μας. Και να σηκώσετε μαζί μας ψηλά το Κομμένο ως πανανθρώπινο σύμβολο της αρμονικής και χωρίς διακρίσεις συνύπαρξης των ανθρώπων. Το Κομμένο θα μένει πάντα ένας φάρος που άσβεστος καίει και φωτίζει.

 

 


 

 
      αριθμός επισκεπτών