Σύγχρονα θέματα
"περιβάλλον"

Κ.Ν.Μ.Καζαμιάκης 1*, 2*.

Μαραθών. Ο κήπος, ο μπαξές, το μποστάνι της Αθήνας.

Η απόσταση ανάμεσα στην Αθήνα και στον Μαραθώνα είναι ένας μαραθώνιος δρόμος.

Μπορούμε να προστατεύσουμε τα σπάνια φυτά και  ζώα του οικοσυστήματος του Μαραθώνος;

-Μαραθών: Ο τόπος των υδάτων, των υδροβιότοπων, της άγριας φύσεως, της μυθολογίας, της ιστορίας, της μάχης του Μαραθώνος, του Μαραθώνιου δρόμου, του Εθνικού Πάρκου Σχινιά Νatura 2000.

Ο τόπος των «άγριων¨ φαγώσιμων χόρτων όπως τα μάραθα, που έδωσαν το όνομα τους στην περιοχή. Ο τόπος που προμηθεύει την Αθήνα, μέσω των λαϊκών αγορών γεωργικά προϊόντα, φρούτα, λουλούδια..

• Στην περιοχή του Μαραθώνος είναι κυρίαρχος και καθοριστικός  ο ρόλος των νερών: Γλυκά νερά, υφάλμυρα, αλμυρά, ποταμίσια, πηγαία, λιμναία, ελώδη, θαλάσσια.

• Στον Μαραθώνα υπάρχει το σημαντικότερο παράκτιο οικοσύστημα( βιότοπος) της Αττικής. Η θέση αυτή συμπίπτει στο μεγαλύτερο τμήμα της με τον χώρο όπου στρατοπέδευσαν οι Πέρσες το 490 π. Χ.

Πρέπει να προστατεύσουμε τα σπάνια φυτά και  ζώα του θνήσκοντος οικοσυστήματος του Μαραθώνος.

Πρέπει να προστατεύσουμε:

• Το δάσος της Κουκουναριάς( Pinus Pitea, Pin Parasol, Umbrella Pine, Parasol Pine, Italian stone Pine, Stone Pine)

• Το Μέγα έλος.

• Το τυπικό μεσογειακό οικοσύστημα της χερσονήσου Κυνόσουρας και της Δρακονέρας.

• Την  ζώνη της ακτής και η θαλάσσια ζώνη του βιότοπου.

• Το ενδημικό ψάρι που το έλεγαν Μαραθωνικόν:  Pseudophoxinus Stymphalicus Marathonicus.

Το ψαράκι αυτό, οι Μαραθωνίτες το λένε Ντάσκα, κολυμπά ακόμα στα γαλήνια νερά της Μακαρίας Πηγής με νεροχελώνες και χέλια, εκεί λίγο βορειότερα του Ολυμπιακού κωπηλατοδρόμιου. Το λένε και Αττικόψαρο. Είναι μικρούλι, 4-7 εκατ. και χρειάζεται άμεση προστασία.

******************************

Πράσινες σαύρες και γουστέρες, λιακόνια, δενδρογαλιές, οχιές, κρασπεδοχελώνες, γραικοχελώνες, σκαντζόχοιροι, ασβοί, ζουρίδες, λαγοί, αλεπούδες και πολλά άλλα ζώα υπάρχουν στο Εθνικό Πάρκο Σχινιά ενώ ο πλούσιος υδάτινος χώρος αποτελεί το ιδιαίτερο ενδιαίτημα νεροχελώνων, ποταμοχελώνων,βαλτοχελώνων, νερόφιδων, χελιών, βατράχων, δενδροβατράχων,...

Το δυσκολόβρετο  κομψό και ωραίο  ορχεοειδές Orchis Palustris και τα απειλούμενα και φοβισμένα όμορφα βαλτοπούλια Phoenicopterus Ruber, Falco naumanni και Himantopus himantopus.

Μερικές  θέσεις με αρχαιότητες στο Μαραθώνα.

• Σπήλαιον Πανός.

• Τσέπι με το πρωτοελλαδικό νεκροταφείο. 3200- 2700 π.Χ.

• Βρανάς με το προϊστορικό νεκροταφείο. 1800- 1400 π.Χ.

• Πλάσι με τον πρωτοελλαδικό οικισμό και το αρχαϊκό τείχος.

• Αρνός  με τον θολωτό μυκηναϊκό τάφο.

• Σκόρπιο ποτάμι, Σκάλιζα και Αρνός με τα γεωμετρικής εποχής νεκροταφεία.

• Δρακονέρα με το αρχαίο λατομείο.

• Τρόπαιον της Νίκης του Μαραθώνος στην αυλή της Παναγιάς της Μεσοσπορίτισας, κοντά στο  Ολυμπιακό κωπηλατοδρόμιο.

• Πύθιον και Οινόη κοντά στο σπήλαιο του Πανός.

• Τρικόρυ(ν)θος.

• Μπόριζα.

• Σεφέρια με τον μυκηναϊκό τοίχο- φράγμα  στον ορμητικό και θυμωμένο Ποτάμιο Θεό Χάραδρο.

Η Μάχη του Μαραθώνος το 490 π.Χ. και η κομβική ιστορική της σημασία.

******************************

Δέσποτα, μέμνεο των Αθηναίων. Ω! Μέγιστε Βασιλέα μην λησμονείς( να τιμωρήσεις) τους Αθηναίους, Αυτήν την φράση έλεγε άνδρας Πέρσης τρεις φορές κάθε μέρα στον Δαρείο, κατόπιν δικής του διαταγής. Ηρόδοτος, 5, 105.

Αθηναίοι δε επείτε αθρόοι προσέμιξαν τοίσι βαρβάροισι, εμάχοντο αξίως λόγου. Πρώτοι μεν γαρ Ελλήνων πάντων...εσθήτα τε Μηδικήν ορέοντες και τους άνδρας ταύτην εσθημένους. Τέως δε ήν τοίσι Έλλησι και το ούνομα το Μήδων φόβος ακούσαι. Ηρόδοτος, Ερατώ, 112.

Δικαιόπολις: Τι δ` έστ` ;

Αμφίθεος: εγώ μέν σπεύδω σοί σπονδάς φέρων

έσπευδον, οι δ` ώσφροντο πρεσβύται τινές

Αχαρνικοί, στιπτοί γέροντες πρίνινοι

ατεράμονες Μαραθωνομάχαι σφενδάμνινοι,

έπειτ` ανέκραγον πάντες ω! μιαρώτατε

σπονδάς φέρεις των αμπέλων τετμημένων;

κας τους τρίβωνας  ξυνελέγοντο των λίθων,

εγώ δ` έφευγον,  οι δ` εδίωκον καβόων.

Αριστοφάνης, Αχαρνής, 178-185.( 425 π. Χ.)

 

 Οί θ` ελείας  παρ` αυλώνας  οξυστόμους

εμπίδας κάπτεθ`, όσα ευδρόσους γης τόπους

έχετε λειμώνα τα` ερόεντα Μαραθώνος, όρ-

νις πτερυγοποίκιλός τ` ατταγάς ατταγάς.

Αριστοφάνης, Όρνιθες, 244-247. ( 414π.Χ.)

• Γιατί η Νίκη των Αθηναίων, στο Μαραθώνα το 490 π. Χ. επί του αξιόμαχου- με τη φήμη του ανίκητου- και υπεράριθμου πολυεθνικού Περσικού στρατού θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα συμβάντα στην ευρωπαϊκή αλλά και στην  παγκόσμια ιστορία;

• Βρισκόταν  πράγματι την εποχή αυτή η Περσική Αυτοκρατορία στην μέγιστη δύναμη της;

• Το όνομα Δαρείος προφέρεται στα Περσικά Da ray wus και σημαίνει: Ο προσφέρων το καλό.

• Ποια ήταν η σχέση του Ιππία Πεισιστράτου με τον Μέγα Βασιλέα;

Ο Ηρώδης ο Αττικός και το Ιερό των Αιγυπτίων Θεοτήτων στο Μικρό έλος του Μαραθώνος.

-Ίσις, Όσιρις, Σέραπις, Ώρος.

...

Αλλά τώρα θρηνώ

οδύρομαι,  Χριστέ, για τον πατέρα μου

μ` όλο που ήτανε - φρικτόν ειπείν-

στο επικατάρατον Σεράπιον ιερεύς.

  

Κ. Καβάφης, Ιερεύς του Σεραπίου, αποσπ.

Στην πεδιάδα του Μαραθώνα κοντά στο Μεγάλο Έλος και σε απόσταση λίγων μέτρων από την εκκλησία της Παναγίας Μεσοσπορίτισσας, υπάρχει ένας κίονας ιωνικού ρυθμού, ύψους περίπου 10 μέτρων. Πρόκειται για σύγχρονο αντίγραφο ενός αρχαίου μαρμάρινου κίονα. που έστησαν οι Αθηναίοι στα μέσα του 5ου αι. π.Χ., σε ανάμνηση της νίκης τους κατά των Περσών στη μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. Το μνημείο αυτό ήταν αρκετά γνωστό στην αρχαιότητα, καθώς αναφέρεται στις φιλολογικές πηγές και ο Παυσανίας το περιγράφει ως «τρόπαιον λίθου λευκού».... 

Το 1965 ο αμερικανός αρχαιολόγος, Eugene Vanderpool, ανέσκαψε και δημοσίευσε τα τμήματα αυτά του Τρόπαιου. Σήμερα εκτίθενται στην κεντρική αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου Μαραθώνα. Εκτός από τα τμήματα του κίονα, στην ανασκαφή του πύργου βρέθηκε και ένα θραύσμα από γλυπτό το οποίο απεικονίζει τμήμα πτύχωσης χιτώνα που μάλλον ανήκε σε άγαλμα Νίκης -της αλληγορικής πτερωτής μορφής που τιμούσε τη στρατιωτική νίκη- και ήταν τοποθετημένο στην κορυφή του κίονα. Ο Vanderpool θεωρούσε ότι το Τρόπαιο είχε από την αρχή στηθεί στον ίδιο χώρο όπου βρέθηκαν τμήματά του σε δεύτερη χρήση.... 
Η άποψή του φαίνεται ότι επιβεβαιώθηκε το 2003, όταν ο Μανώλης Κορρές εντόπισε στα θεμέλια του βυζαντινού πύργου πέντε λίθους οι οποίοι ανήκαν πιθανότατα στην ευθυντηρία της κρηπίδος του Τρόπαιου, η οποία ήταν τετράγωνη, με μήκος πλευράς 2,4 μέτρα. Η ανακάλυψη αυτή αποτέλεσε ένα ισχυρό στοιχείο ότι πράγματι το Τρόπαιο είχε τοποθετηθεί αρχικά στην ίδια θέση, όπου αιώνες αργότερα ανεγέρθη ο πύργος. Σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να διαπιστώσει ότι το αντίγραφο του Τροπαίου στέκει πάνω στην ευθυντηρία της κρηπίδος του αυθεντικού μνημείου. Η μελέτη και η αποκατάσταση του Τροπαίου οφείλεται στον ιδιοφυή και ακάματο Μανόλη Κορρέ.

Επισκέψεις:

•  Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνος,

•  Τύμβος των Πλαταιέων

• Χώροι των ανασκαφών κοντά στην περιοχή του Μουσείου.

• Τύμβος των Αθηναίων.

• Παναγία της Μεσοσπορίτισσα, όπου έχει στηθεί το Τρόπαιον της Νίκης της Μάχης του Μαραθώνος( 490 π. Χ.).

• Θέση όπου έγινε η Μάχη του Μαραθώνος, το παρακείμενον έλος και η Κυνόσουρα.

• Αγριλίκι: η κορυφή της εποπτείας του Μιλτιάδη. Η κοντινή Ιερά Μονή του Οσίου Εφραίμ.

• Το Ιερό των Αιγυπτίων Θεοτήτων.

• Κωπηλατοδρόμιο και υδροβιότοπος.

• Πευκοδάσος του Σχινιά.

• Σπήλαιο Πανός και πύργος Οινόης.

•  Αφετηρία και Μουσείο Μαραθώνιου Δρόμου.

• Φράγμα Μαραθώνος και αντίγραφο του Ιερού των Αθηναίων Δελφών στη βάση του φράγματος.

• Κτήμα Μπενάκη.

 

Above the lower plants it towers,

The Fennel with its yellow flowers;

And in an earlier age than ours

Was gifted with the wondrous powers

Lost vision to restore.

 

Henry Wadsworth Longfellow ( 1807 –  1882), The Goblet of Life, απόσπ.

1*. Αρχιτέκτων. Ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Ιστορικός Τέχνης.

2*. Στη Λίτσα και το Γιώργο Δεπόλλα που αγαπάνε την περιοχή του Μαραθώνος.