Σύγχρονα θέματα
"περιβάλλον"

ΤΟ  ΠΡΟΒΛΗΜΑ  ΤΗΣ  ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ  ΤΩΝ  ΣΤΕΡΕΩΝ  ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 
ΔΕΝ  ΛΥΝΕΤΑΙ  ΠΛΕΟΝ ΜΕ  ΧΥΤΑ

Τριαντάφυλλος Αλμπάνης,
Καθηγητής Τεχνολογίας Ελέγχου και Προστασίας Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων
Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Ιωαννιτών με την Παράταξη «Συνεργασία για την Αλλαγή»

     Ένα από τα πιο σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα της περιοχής των

Τριαντάφυλλος Αλμπάνης

Ιωαννίνων σήμερα είναι η διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Η Χωματερή της Δουρούτης που λειτουργεί στο όρια μεταξύ των Δήμων Ιωαννιτών και της Πανεπιστημιούπολης Ιωαννίνων δέχεται σχεδόν το σύνολο των στερεών απορριμμάτων του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων και η λειτουργία της έχει προκαλέσει και συνεχίζει να προκαλεί σοβαρή υποβάθμιση του περιβάλλοντος της περιοχής με σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία.

     Μέχρι σήμερα οι απαιτούμενοι όροι υγειονομικής ταφής δεν μπορούν να τηρηθούν πλήρως αφού τα απορρίμματα καλύπτονται ανεπαρκώς από ακατάλληλο υλικό ή από σκουπίδια παρελθόντων ετών και η παράνομη απόρριψη των ζωικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων στη συνεχίζει να επιδεινώνει την ήδη απαράδεκτη κατάσταση.

     Τα προβλήματα αυτά έχουν πλήρως καταγραφεί και αναδειχθεί επιστημονικά. Η χωματερή της Δουρούτης αποτελεί μεταβατική λύση τρέχουσας ανάγκης που απαιτεί έναρξη έργων αποκατάστασης του υποβαθμισμένου περιβάλλοντος με συνεχή παρακολούθηση.

     Παράλληλα αποτελεί τεράστια πολιτική ευθύνη η αδικαιολόγητη καθυστέρηση της χωροθέτησης και κατασκευής των απαιτούμενων υποδομών διαχείρισης στερεών αποβλήτων. Η επιλογή μετά από μελέτη κατασκευής ΧΥΤΑ (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων) και η μακρά περιπλάνηση σε μια σειρά υποψήφιων θέσεων, από τη Φτέρη, στη Αγια Αναστασία και από εκεί στο Ελληνικό, εφαρμόζοντας τα ίδια κριτήρια και τους ίδιους νομικούς κανόνες από την ίδια πάντα μελετητική ομάδα, καταδεικνύει την αφερεγγυότητα της επιλογής. Επιπλέον η επιλογή κατασκευής ΧΥΤΑ και όχι ΧΥΤΥ (Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων) ουσιαστικά είναι παρωχημένη τεχνολογικά και περιβαλλοντικά ξεπερασμένη. Όλες οι σύγχρονες υποδομές των πόλεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης εδώ και χρόνια έχουν στραφεί σε συστήματα ανακύκλωσης, επεξεργασίας και ενεργειακής αξιοποίησης των σκουπιδιών τους. Τα οφέλη είναι οικονομικά και περιβαλλοντικά. Η εναπόθεση των τελικών αδρανοποιημένων υπολειμμάτων είναι ασφαλέστερη και η μείωση του τελικού όγκου αυτών επιτρέπει την μακροβιότερη χρήση των θέσεων ταφής..

     Δυστυχώς για την περιοχή μας η όλη μέχρι σήμερα διαδικασία μελέτης, χωροθέτησης και δημοπράτησης παρουσιάζει μια σειρά τεχνικών κενών, παραλήψεων και παραβιάσεων της νομοθεσίας και των περιφερειακών αναπτυξιακών αποφάσεων που καθιστούν την υπόθεση της κατασκευής του έργου μετέωρη αφού συντρέχουν πολλοί ακυρωτικού λόγοι, όπως:

1. Μη προηγούμενη οριοθέτηση των υδατορευμάτων (π.χ. χείμαρρος Μέγα ρεύμα) της προτεινόμενης περιοχής του Ελληνικού.

2. Μη έκδοση της έγκρισης επέμβασης, κατά τη δασική νομοθεσία, για τη συγκεκριμένη δασική έκταση πριν από την έκδοση της Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης και της Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων

3. Πλημμέλειες των μελετών σε σχέση με όσα προβλέπει η νομοθεσία για την εξέταση των εναλλακτικών λύσεων ως προς το χώρο δημιουργίας του ΧΥΤΑ αφού με αφαρμοσθηλκαν διαφορετικά τα κριτήρια επιλογής υποψήφιες θέσεις, ανάλογα με την εξέλιξη των αντιδράσεων και άλλων ίσως πολιτικών παρεμβάσεων.

4. Παραβίαση κριτηρίων αποκλεισμού μιας θέσης με βάση τις ισχύουσες οριακές αποστάσεις: α) των 500 μέτρων από προστατευόμενη περιοχή ή/και αρχαιολογικό χώρο, β) των 300 μέτρων από κοίτη υδατορεύματος, γ) των 300 μέτρων από οικίες και τέλος της υποχρέωση μη ύπαρξης γεωλογικού ρήγματος.

5. Παραβιάσεις σε σχέση με το εγκεκριμένο περιφερειακό σχεδιασμό για την ανάπτυξη της περιοχής .

6. Παραβίαση κοινοτικών οδηγιών 96/61 «Ολοκληρωμένη Πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης» ή «βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές» (L 257/1996) και 1999/31 (L 182/1999). Πιο συγκεκριμένα δεν περιγράφεται για το υπό δημοπράτηση έργο ούτε αναλύεται στοιχειωδώς ο όγκος των υγρών απόβλητων που σχηματίζονται από τα απορρίμματα και τα ποιοτικά χαρακτηρίστηκα τους. Δεν περιγράφεται καμιά διεργασία του συστήματος βιολογικού καθαρισμού και ούτε εκτιμάται η ικανότητα του στον καθαρισμό των υγρών αποβλήτων ώστε να είναι ασφαλή για το τελικό υδάτινο αποδεκτή.

7. Μη καθορισμός υδάτινου αποδέκτη που έχει ω συνακόλουθο πρόβλημα την ανυπαρξία και των προβλεπόμενων παραμέτρων ποιότητας που πρέπει να έχουν τα προκύπτοντα επεξεργασμένα υγρά απόβλητα ώστε να μη επηρεάζουν το υδατικό οικοσύστημα του τελικού αποδεκτή. Στην περίπτωση του Αράχθου ποταμού η θέσπιση των κριτηρίων αυτών αποτελεί ευθύνη των Νομαρχιών Ιωαννίνων και Άρτας.

8. Τέλος υπό το φως της Οδηγίας 1999/31 και κυρίως του άρθρου 5 αυτής που προβλέπει τις εθνικές μειώσεις στην ποσότητα των τελικώς διατιθέμενων αποβλήτων, δεν φαίνεται να είναι νόμιμη η δημιουργία ΧΥΤΑ (και όχι ΧΥΤΥ) σε μια τόσο μεγάλη χωρική ενότητα, όπως είναι ο Νομός Ιωαννίνων ώστε να μπορεί να γίνει σεβαστός ο (εθνικός) στόχος αναφορικά με την υποχρέωση μείωσης των τελικών διατιθέμενων βιοδιασπώμενων αποβλήτων.

     Έτσι ενώ σήμερα σε επίπεδο περιφέρειας έχει αναλωθεί πολύτιμος χρόνος και πρόκειται να επενδυθούν τεράστια ποσά από Ευρωπαϊκούς αλλά και Εθνικούς πόρους σε μια λύση τεχνολογικά και περιβαλλοντικά παρωχημένη, θα ήταν πολιτικά πιο ορθό να ακυρωθεί κάθε ιδέα για ΧΥΤΑ και να γίνει στροφή έστω και τώρα στη λύση του ΧΥΤΥ. Η διαλογή–ανακύκλωση των υλικών είναι μια προϋπόθεση για ανάκτηση χρήσιμων υλικών και μείωση του όγκου αυτών με σαφή οικονομικά και περιβαλλοντικά αποτελέσματα. Ο συνδυασμός της πυρόλυσης και καύσης των οργανικού περιεχομένου των υλικών για την εξοικονόμηση ενέργειας, όπως γίνεται σήμερα ή είναι σε εξελίσσει σε μια σειρά πόλεις της ΅Ευρώπης, είναι η σύγχρονη τάση. Για πολλές σύγχρονες πόλεις σήμερα τα σκουπίδια αποτελούν απαραίτητη και χρήσιμη ενεργειακή πηγή καθώς και κομποστοποιημένης βιομάζας.

     Ο Δήμος Ιωαννιτών, μεγαλύτερος δήμος της περιοχής και ο σημαντικότερος παραγωγός στερών αποβλήτων (περίπου 70%) στο Νομό Ιωαννίνων μπορεί να αναλάβει την πρωτοβουλία και να συμβάλει στην υλοποίηση του έργου που θα στηρίζεται την διαλογή-ανακύκλωση και ενεργειακή επεξεργασίας των απορριμμάτων. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να λυθούν και τρία συναφή και σοβαρά προβλήματα: α) η χωροθέτηση και κατασκευή μονάδας για την διαχείριση τοξικών αποβλήτων, β) η επίλυση του μείζονος προβλήματος της διαχείρισης των ζωικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων και γ) η τήρηση του κανονισμού λειτουργίας της «Χωματερής» Δουρούτης για όσο χρονικό διάστημα απαιτεί η ολοκλήρωση ενός πλήρους συστήματος επεξεργασίας απορριμμάτων στην περιοχή.

     Όλα τα παραπάνω όμως προϋποθέτουν νηφάλιους πολιτικούς σχεδιασμούς, με την συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών και ιδιαίτερα της τοπικής αυτοδιοίκηση, αφού αυτή αφορά πρωτίστως το θέμα, ώστε οι προτεινόμενες λύσεις να είναι αποδεκτές από όλους ή τους περισσότερους. Άλλως κινδυνεύουμε να σπαταλούμε σημαντικούς οικονομικούς πόρους σε μη αξιόπιστες λύσεις περιβαλλοντικά, παρωχημένες τεχνολογικά και μη αποδεκτές κοινωνικά.

     Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη ο Δήμος Αθηναίων και οι Δήμοι της Αττικής με λειτουργούσες χωματερές στα όρια τους, υιοθέτησαν τη θέση ότι «τα προβλήματα των σκουπιδιών δεν πρόκειται να λυθούν με την δημιουργία νέων ΧΥΤΑ αλλά απαιτείται νέα τεχνολογία». Ειδικά για την Αττική εκτιμάται ότι η επεξεργασία των απορριμμάτων και η κατασκευή ΧΥΤΥ είναι κατά πολύ οικονομικότερη έναντι της κατασκευής και λειτουργίας νέων ΧΥΤΑ, ο χρόνος υλοποίησης τέτοιων έργων είναι 4 χρόνια και η λειτουργία τους μακροβιότερη.

Ιωάννινα 12-1-2007