Σημείωμα σύνταξης: Ο κύριος
Γιάννης Τόλιος μας έστειλε το παρακάτω κείμενο και
το δημοσιεύουμε, επειδή μας ξεκαθαρίζει σε μεγάλο βαθμό το τοπίο
σχετικά με τους ΧΥΤΑ στην Αττική και σε όλη την Ελλάδα.
Εναλλακτική Πολιτική
διαχείρισης απορριμμάτων
Γιάννης Τόλιος
Διδάκτωρ οικονομικών
επιστημών
μέλος Ε.Γ. του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ
16.7.2009
Τα τελευταία γεγονότα στο Γραμματικό της Αττικής και η βίαιη επίθεση
των ΜΑΤ κατά των κατοίκων που διαμαρτύρονταν για την εγκατάσταση
ΧΥΤΑ στην περιοχή, έφερε και πάλι στην επιφάνεια το μεγάλο πρόβλημα
της πολιτικής διαχείρισης απορριμμάτων τόσο στην Αττική όσο και σε
ολόκληρη τη χώρα. Υπενθυμίζουμε ότι με βάση το νόμο 3164/2003 που
ψήφισε το ΠΑΣΟΚ, προβλεπόταν στα πλαίσια του «περιφερειακού
σχεδιασμού διαχείρισης απορριμμάτων» η δημιουργία τριών «χώρων
υγειονομικής ταφής απορριμμάτων» (ΧΥΤΑ) στην Αττική (Φυλή,
Γραμματικό και Κερατέα). Το 2006 η ΝΔ με απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ
(319/22-2-06), προέβη σε τροποποίηση του «περιφερειακού σχεδιασμού»
και εκτός από τη δημιουργία ΧΥΤΑ, προέβλεπε τη δυνατότητα
αξιοποίησης και άλλων μεθόδων επεξεργασίας ή προεπεξεργασίας
αποβλήτων (πριν τη λεγόμενη «υγειονομική ταφή» σε ΧΥΤΑ), όπως
δημιουργία Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, Μονάδων
Επεξεργασίας Σύμμεικτων Αστικών Στερεών Αποβλήτων, Εργοστάσια
Οργανικών Απορριμμάτων (κομποστοποίησης, παραγωγής βιοερίου), κά.
Αδιέξοδα της πολιτικής
διαχείρισης
Ωστόσο ο συγκεκριμένος σχεδιασμός ακόμα κι αν προς στιγμήν
αποδεχτούμε τη «λογική» του, έχει έλθει σε αδιέξοδο και έχει γίνει
εμφανής η αποτυχία του, αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι από το 2010
απαγορεύεται η ταφή απορριμμάτων χωρίς επεξεργασία (Οδηγία
1999/31/ΕΚ) και οι ΧΥΤΑ πρέπει ως το 2013 να μετατραπούν σε ΧΥΤΥ
(χώροι υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων). Ειδικότερα στην Αττική
εκτός από το ΧΥΤΑ Φυλής (που συγκεντρώνει όλα τα απορρίμματα της
Αττικής…ακόμα και της Κορίνθου ξεπερνώντας κατά τρεις φορές τη
δυναμικότητα του), υπάρχουν επίσης μόνο πέντε Κέντρα Διαλογής και
Ανακύκλωσης Υλικών (Φυλή, Ελευσίνα, δύο Ασπρόπυργος και Μαρούσι),
καθώς και Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης στα Άνω Λιόσια που
δημιουργήθηκε πριν το 2004. Επίσης από τους 148 ΧΥΤΑ που
προβλέπονταν να δημιουργηθούν σε διάφορες περιοχές της χώρας,
λειτουργούν σήμερα μόνο 45 και οι υπόλοιποι είτε βρίσκονται στο
στάδιο της κατασκευής, είτε σε διαδικασίες δημοπράτησης, ενώ
ορισμένοι έχουν «κολλήσει» εντελώς. Επίσης εξακολουθούν να
λειτουργούν 411 παράνομες χωματερές ΧΑΔΑ (χώροι ανεξέλεγκτης
διαχείρισης απορριμμάτων) οι οποίες θάπρεπε να είχαν κλείσει ως
τέλος Ιουνίου 2009 με αποτέλεσμα εκτός από κοινοτικά πρόστιμα (34
εκατ. ευρώ ημερησίως για κάθε παράνομη χωματερή), πολλαπλές
αρνητικές συνέπειες στη δημόσια υγεία και στο περιβάλλον (αποβολή
διοξειδίου άνθρακα, μεθάνιο, διοξινών, μόλυνση υδροφόρου, εστία
πυρκαγιών, απειλή εμφάνισης μεταδοτικών ασθενειών κά).
Από την άλλη η «πολιτική διαχείρισης», όλο και περισσότερο αποκτά
στοιχεία «μπίζνες» (εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησης) με άμεση
ανάμειξη ιδιωτικών επιχειρήσεων και μεγάλων πολυκλαδικών ομίλων οι
οποίοι αντιμετωπίζουν τα απορρίμματα ως νέο πεδίο κερδοσκοπίας,
απόσπασης δωρεάν κρατικών ενισχύσεων, συμβάσεων ΣΔΙΤ, κλπ,
καλυμμένες μάλιστα με το μαδύα της «πράσινης οικονομίας». Δεν είναι
τυχαίο που τελευταία, λόγω των αδιεξόδων της πολιτικής διαχείρισης,
«ζεσταίνονται» σενάρια καύσης απορριμμάτων (θερμικής επεξεργασίας)
με την είσοδο μεγαλο-επιχειρηματιών, σε μια αγορά που υπολογίζεται
να φέρει στα ταμεία τους 400 εκατ.ευρώ ετησίως, από τα οποία 200
εκατ. ευρώ στην περιοχή Αττικής.!!
Εναλλακτική πολιτική
διαχείρισης και Αριστερά
Αφετηρία μιας σύγχρονης εναλλακτικής πολιτικής διαχείρισης
απορριμμάτων με όρους προστασίας της δημόσιας υγείας, του
περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης, πρέπει να υπολογίζει τις
τεχνολογικές εξελίξεις, τις θετικές εμπειρίες άλλων χωρών, τον
ουσιαστικό διάλογο με κοινωνικούς φορείς και τη συναίνεση των
τοπικών κοινωνιών κατά τη χωροθέτηση των διαφόρων μονάδων
επεξεργασίας. Συνοπτικά οι κυριότεροι άξονες μιας τέτοιας πολιτικής
είναι οι εξής:
Α) Δραστική μείωση της «παραγωγής» πάσης φύσεως σκουπιδιών
(ιδιαίτερα στερεών αστικών αποβλήτων που ξεπερνούν τα 6,5 εκατ.
τόνους ημερησίως) από νοικοκυριά και επιχειρήσεις, με συστηματική
ενημέρωση, σταδιακή αλλαγή του καταναλωτικού προτύπου, μείωση της
χρήσης υλικών συσκευασίας και γενικά των απορριμμάτων από
βιομηχανικές, εμπορικές, κλπ επιχειρήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι
το 35% του συνολικού βάρους των σκουπιδιών αποτελούνται σήμερα από
υλικά συσκευασίας, ενώ στα τρόφιμα φθάνουν 10-12%.!!
Β) Πολιτική επαναχρησιμοποίησης υλικών (μπουκάλια, ρουχισμός,
τσάντες για ψώνια αντί πλαστικές σακούλες μιας χρήσης, οικιακή
κομποστοποίηση οργανικών, κά), καθώς και εφαρμογή ανακύκλωσης με
διαλογή στην πηγή (ειδικοί κάδοι), επαναχρησιμοποίηση ανακυκλωμένων
υλικών, δημιουργία δικτύου δημοτικών και διαδημοτικών κέντρων
ανακύκλωσης σε όλη τη χώρα κά. Σήμερα μόλις το 13% των σκουπιδιών
ανακυκλώνονται σε σχέση με 35% στην ΕΕ (στη Γαλλία 70%), ενώ στους
ΧΥΤΑ πηγαίνει το 87% σε σχέση με 49% στην ΕΕ.
Γ) Εφαρμογή κομποστοποίησης στα βιοαποδομήσιμα για την
παραγωγή βιοαερίου, ηλεκτροπαραγωγής, βιολιπασμάτων, κά. Στην Ελλάδα
παράγονται κάθε χρόνο 17 εκατ. τόνοι οργανικά απόβλητα τα οποία
μένουν αδιάθετα. Η μη κομποστοποίηση τους εκτός από την απώλεια
βιοαερίου, επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με μεθάνιο εντείνοντας το
φαινόμενο του θερμοκηπίου. Επίσης αποφυγή της καύσης απορριμμάτων
(θερμικής επεξεργασίας), απόρριψη της αρχής ο «ρυπαίνων πληρώνει»,
εφαρμογή μέτρων αποτροπής και απαγόρευσης. Δημιουργία δημόσιων,
δημοτικών, διαδημοτικών κλπ, μη κεροσκοπικών φορέων διαχείρισης
απορριμάτων και όχι μετατροπή τους σε πεδίο κερδοσκοπικής δράσης των
μεγάλων συμφερόντων.
Δ) Ελαχιστοποίηση των υπολειμμάτων σκουπιδιών και θάψιμο τους
σε μεγάλες ΧΥΤΥ με εθνικό σχεδιασμό, μακριά από κατοικημένες
περιοχές, με περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια.
Ουσιαστικός δημόσιος διάλογος με κοινωνικούς και αυτοδοικητικούς
φορείς και εξασφάλιση συναίνεσης των τοπικών κοινωνιών, αντί της
χρήσης ΜΑΤ.!!
Με μια τέτοια μακροπρόθεσμη στρατηγική διαχείρισης, τα σκουπίδια από
όνειδος για τους κατοίκους της Αττικής και των μεγάλων πόλεων,
μπορούν να προκύψουν πολλαπλά οφέλη ελαχιστοποιώντας τα όποια
προβλήματα για τη δημόσια υγεία, το περιβάλλον και τη βιώσιμη
ανάπτυξη. Αυτήν την πολιτική διεκδικούν με διάφορους τρόπους οι
ευαισθητοποιημένοι πολίτες, ιδιαίτερα του Γραμματικού, Κερατέας και
Αν. Λιοσίων-Φυλής στην περιοχή Αττικής.
www.ytolios.gr,
e-mail:
tolios@syn.gr