Άγγελος Καλογερίδης

Ο ευπατρίδης, ο πρύτανης της φωτογραφίας

Συνέντευξη ΑΝΝΑ ΔΕΡΕΚΑ

12 Δεκεμβρίου  2004. Στο Δημοτικό ραδιόφωνο Ιωαννίνων

                  Πρώτο μέρος εδώ

                 Δεύτερο μέρος

  

  Άγγελος Καλογερίδης Βιογραφικό σημείωμα

  

Το κατά Καλογερίδην πάθος. Σφράγησε με το πάτημα ενός κουμπιού και την αποκαλυπτική λάμψη του φλας του τη μνήμη μισού αιώνα στην Ήπειρο.

Ενώ η ζωή φεύγει ακατάπαυστα μπροστά, κρατεί πίσω της την ατέλειωτη αλυσίδα των συμβάντων. Κρατεί επίσης, μεσ’ την ρευστότητά της, μιάν αναλλοίωτη ουσία ερμηνείας η οποία αποτελεί τον πυρήνα της τέχνης. Γεγονότα και στάσεις ζωής, δημιούργησαν Μνήμη. Η Μνήμη λειτουργεί σαν κληρονομιά, ως ολοσχερής φόρτισης των ανθρώπων που με ιερό φόβο αποτολμούν την χειρονομία πάνω στην ύλη, μεταπλάθοντας το σώμα των βιωμάτων τους σε ενιαίο πολύσημο σχήμα της Μνήμης !

Πάνω στο γραφείο της εφημερίδας, έχω απλώσει τις φωτογραφίες του Άγγελου Καλογερίδη. Τις κοιτώ και σκέφτομαι πως δεν είναι όσο θα πίστευε κανείς εύκολο να δοθεί, έστω και σχηματικά, μια επισκόπηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας του Καλογερίδη. Μιάς καλλιτεχνικής δημιουργίας που εκτείνεται σε σχεδόν εβδομήντα χρόνια, έχει παρουσιαστεί σε εκθέσεις, βρίσκεται διασπαρμένο σε συλλογές και έντυπα.

Πάνω στο μεγάλο γραφείο η δουλειά του Άγγελου. Και ανάμεσα στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες, ξεχωρίζω δυό – τρείς που απεικονίζεται ο ίδιος. Πως να γλιτώσουμε από τη μνήμη που απρόσκλητα έρχεται κατά τις περιηγήσεις της ψυχής και αποτυπώνει το ίχνος της εκεί που το ελάχιστο φως σιγομουρμουρίζει.  Δεν γλιτώνουμε από τη μνήμη. Και κάτι ακόμη,  Αν και εφ’ όσον η λυτρωτική πορεία περνάει και από τα κανάλια της τέχνης, τότε είναι που η στρατηγική της αράχνης μας εμπλέκει όλο και πιό πολύ στον γόρδιο ιστό της.

Χρονολογείται η φιλία μας από το ... ας πούμε πάνω από σαράντα χρόνια και δεν γέρασε ! Έμεινε αδιατάρακτη, ζωντανή. Η νεανική αυτή μακροβιότητα οφείλεται σε πολλά τα κοινά και στον ήπιο και ευγενικό χαρακτήρα του Άγγελου,τουλάχιστο μαζί μου. Δεν λείψανε, όπως είναι φυσικό, οι αντιγνωμίες, οι ανόμοιες εκτιμήσεις, οι ζωηρές αντιθέσεις, - στον χώρο της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, όπου συμβιώναμε στο Διοικητικό Συμβούλιο, με Πρόεδρο τον Τάκη Σιωμόπουλο, ή στην σάλα του Ακροπόλ με φίλους από διάφορους χώρους της τέχνης ή σε εκδρομές, όπως εκείνες με τονγλύπτη Παύλο Βρέλλη, και την ζωγράφο Άρτεμη Μανέκα. Όμως ένα ένστικτο σωστά μοιρασμένο από την τύχη, μας οδήγησε στο να διαφυλάξουμε την άδολη και ανυστερόβουλη σχέση μας.

Και εδώ, με ευκαιρία αυτό το τιμητικό αφιέρωμα, μπορώ να πω στον Άγγελο, όχι κατ’ ιδία, όπου πάντα ο έπαινος δεν μου είναι εύκολος, πόσο το παράδειγμά του, της ζωής του << κατά τέχνην >>, ήταν για μένα γόνιμο, ζηλευτό. Γιατί κοιτάζοντας γύρω μου δεν γνωρίζω πολλές περιπτώσεις καλλιτεχνών που είχαν την ειλικρίνεια και τοθάρρος να είναι πέρα ως πέρα ο εαυτός τους, ούτε να αφοσιώθηκαν στη μελέτη και την καταγραφή των εντυπώσεων και των παρατηρήσεών τους με τόσην αγνότητα και, θάλεγα, αφιλοκέρδεια, με τόση επιμονήκαισκέψη. Πουθενά και ποτέ καμιά πρόθεση να μεταμφιεστεί,να παραστήσει κάτι που δεν είναι.

Μπορεί να διερωτηθεί κανείς, ανο καθένας μας έχει κάποια αξία για ό,τι κατορθώνει να κάνει στη ζωή του ή αν η τύχη, οι ανεξιχνίαστες καταβολές, είναι εκείνες που προδιαγράφουν τη διαγωγή του καθενός.  Όπως και να είναι, δεν μπορώ να εμποδίσω τον εαυτό μου να θαυμάζει και ναζηλεύει τις αρετές και ικανότητες που βρίσκω νάχουν άλλοι άνθρωποι, καλλιτέχνες  και μη. Και στον Άγγελο Καλογερίδη θαυμάζω ότι κατορθώνει να διατηρεί μια ψυχική διάθεση πρόσφορη για εργασία, μια κατάσταση δεκτικότητας και επικοινωνίας με πρόσωπα και πράγματα. Κάτι που ξέρουμε πόσο δύσκολο είναι να το πετύχεις. Όπως ζηλεύω, μεταξύ άλλων, τη μόρφωσή του. Γιατί πόσοι είναι οι καλλιτέχνες που μπορούν να διαβάσουν στο κείμενο τον Δάντη, τους Γάλλους και Άγγλους συγγραφείς και τα αρχαία ελληνικά κείμενα ; Που έχουν γνώση της μουσικής, τόσο της κλασικής, της ευρωπαικής όσο και της βυζαντινής, που γνωρίζουν τη λαική μας τέχνη και παράδοση, που έχουν δηλαδή Ελληνική και Ευρωπαική παιδεία,  χωρίς όλες αυτές οι γνώσεις να εμφανίζονται με πομπώδες και δογματικό ύφος και δίχως να παρεμποδίζουν ή να παραμορφώνουν την έκφραση του ταλέντου τους ;

Συντομεύω μην ενοχληθεί ο Άγγελος. Όμως άθελά μου συγκρίνω. Πόση αντίθεση με το συνηθισμένο καλλιτεχνικό κλίμα – παρ’ ολίγο να πω << καλλιτεχνικό νέφος >> - που σε χαμηλό ύψος εμποδίζει την ελεύθερη θέα του ουρανού ... Η πραγματική καλλιέργεια, σε αντίθεση με την ημιμάθεια. Ας είναι.

Οι φωτογραφίες του Καλογερίδη σκόρπιες στο γραφείο μου, βεβαιώνουν σιωπηλά όσα λέγω. Αληθινές, σεμνές, πλήρεις. Μικρά φωτογραφικά ποιήματα, που όπως τα ποιήματα του λόγου γεννούν αντηχήσεις στην ευαισθησία, αναπολούν εικόνες και ψυχικές διαθέσεις. Τις κυττώ και με κάνουν να θυμηθώ αυτό που έγραψε κάποιος που ήξερε και σκέφτηκε εις βάθος. << Το αργό βέλος της ομορφιάς >>. Το είδος της ομορφιάς, που είναι το πιό ευγενές, είναι εκείνο που δεν γοητεύει μονομιάς, που δεν ενεργεί θυμοειδείς, μεθυστικές επιθέσεις – προκαλεί γρήγορα την αηδία το είδος αυτό -, αλλά εκείνο που εισχωρεί μέσα μας σιγανά, η ομορφιά που φέρεις μαζί σου σαν να μη την αισθάνεσαι, που μας συμβαίνει να ξαναβρίσκουμε στα όνειρα, αλλά που, αφού για πολύ καιρό κρατήσει ταπεινήθέση στη καρδιά μας, στο τέλος μας διακατέχει ολοκληρωτικά, πλημμυρίζει τα μάτια δάκρυα, την καρδιά νοσταλγία ...

Μη θυμηθεί ο αναγνώστης το αρχαιοπρεπές εκείνο << φίλος φίλω >> μη νομισθούν κριτική για το έργο του καλλιτέχνη φωτογράφου τα λίγα αυτά. Να έτσι, είναικάτι δικό μου που ήθελα από καιρό κατ’ ιδίαν να πω στον Άγγελο. Το αφιέρωμα αυτό με κάνει να τα φανερώσω δημόσια.

Θες δεν θες θα σε ξεχάσουν, αν δεν έχεις να πεις κάτι αληθινό ... Ο χρόνος κάνει ό,τι δεν κάνουν οι άνθρωποι. Αν η πόλη που ποτέ δεν κοιμάται χρειαζόταν ένα μάρτυρα των περιπετειών της,ο Καλογερίδης ήταν εκεί για να τις αποτυπώσει. Διαλέγοντας το μεγαλύτερο δυνατό χρωματικό κοντράστ, παγώνοντας το χρόνο με την ίδια πάντα εστίαση, σφράγισε με το πάτημα ενός κουμπιούκαι την αποκαλυπτική λάμψη του φλας του, τη μνήμη ολόκληρων δεκαετιών της Ηπείρου. Τα Ιωάννινα ήταν η πόλη του, η έμπνευσή του, τα ασπρόμαυρα όνειρα και οι εφιάλτες του.

Με όπλο μόνο ένα φακό και σύμμαχο το χιούμορ, τη γνώση, τη διαίσθηση και τη ταχύτητά του, ο Καλογερίδης μου δίνει το δικαίωμα να πω, πως γεννήθηκε με τα χημικά της εμφάνισης των φωτογραφιών να κυλούνστο αίμα του.

Οι φωτογραφίες του απλωμένες στο μεγάλο γραφείο της εφημερίδας, αποτυπώνουν την τρυφερή ματιά ενός περαστικού, ενός μάρτυρα από το ίδιο ακριβώς  χωροχρόνο.

Α. Δερέκα. Εάν σας ζητούσα να αυτοβιογραφηθείτε, τι θα μου λέγατε ;

Α. Καλογερίδης. Πως να ξεκινήσει κανείς, για μια ερώτηση που πρέπει να κουβαλάει απαντήσεις τόσων δεκαετιών, που αναγκαστικά είναι διαφορετικές με τις εμπειρίες που σωρεύονται. Γεννιώμαστε με την πρώτη ύλη που αθέλητα χωρίς να το πολυσυνειδητοποιούμε μας τραβάει σε μονοπάτια πορείας κι ας αντιστέκεται το << μυαλό >> η << λογική.

Α. Δερέκα. Τι χάνει και τι κερδίζει κανείς μεγαλώνοντας ;

Α. Καλογερίδης. Έτσι σαν περνούν τα χρόνια και μεγαλώνει ο άνθρωπος κερδίζει σε εμπειρίες. Αποθηκεύει χαρές και λύπες και συγκινήσεις, αλλά και δοκιμασίες. Θα του χρειαστούν στη μετέπειτα ζωή του. Η μνήμη ! Μεγάλο σεντούκι. Το ανοίγει για να γεμίσει τα << κενά >>, τις άδειες μέρες που θα είναι πάμπολες. Γιατί η πορεία του επιφυλάσσει και απώλειες. Ζημιές στον κοινωνικό, τον οικονομικό τον αισθηματικό αλλά και τον βιολογικό τομέα.

Α. Δερέκα. Για σας οι έννοιες << επιτυχία >> και << αποτυχία >> τι νόημα έχουν ;

Α. Καλογερίδης. Η επιτυχία και η αποτυχία είναι υφάδι και στυμόνι στη ζωή. Οι ένοιες αυτές άλλωστε είναι τόσο σχετικές και ελαστικές. Καθένας, ανάλογα με τον χαρακτήρα του, αν είναι τελειομανής ή συμβιβαστικός, φιλόδοξος ή ταπεινός ή << προσγειωμένος >> δίνει τη διάστασή του. Γιά μένα ό,τι να κάνω, αισθάνομαι πως υπάρχει κάτι καλύτερο από κάποια πλευρά, έστω. Τι λοιπόν ταμπέλα βάζω ; Καιπως τοποθετούμε ψυχικά στη κρίση, στην ταμπέλα των άλλων για μένα ; Αξίζει,και με κερδίζει η σκέψη πως, σχεδόν – να το πω – είναι όλα εφήμερα, κοντινά, μικρά. Σ’ αυτά που έφτιαξε ή θα προσπαθήσει ο συνηθισμένος άνθρωπος.

Α. Δερέκα. Ποιοί καθόρισαν την αισθηματική σας γεωγραφία. Την παιδεία σας. Τον μικρό σας κόσμο.

Α. Καλογερίδης. Γλιστράμε σε κατωφέρειες που μας σπρώχνουν οι ροπές οι φυσικές  που κουβαλάμε αφ’ ότου γεννιώμαστε. Φυσικά το άμεσο περιβάλλον, οι γονείς, οι συγγενείς αν ζούμε μικροί, σε μικρούς οικισμούς, σε χωριά,οι δάσκαλοι. Αναπτύσουμε κάποιες επιταχύνσεις,κάποιες αντιστάσεις ή διαφοροποιήσεις, αλλά ...

Α. Δερέκα.Ποιά είναι η πιό βαθιά πνευματική επιρροή που σας έμαθε την αλήθεια, τις αναγκαίες αξίες ;

Α. Καλογερίδης. Με τον χρόνο, μεγαλώνοντας η προσωπική πείρα από την επαφή με σημαντικούς ανθρώπους ιδιαίτερα από το σόι της μητέρας μου, αλλά και από βιβλία που φανατικά αγόραζα ή δανειζόμουν, φανερώθηκαν μέσα μου υπαρξιακά ερωτηματικά από τα πρώτα νεανικά μου χρόνια μετά τα εφηβικά.

Α. Δερέκα. Τι νιώθετε με όλα αυτά που βλέπετε γύρω σας ;

Α. Καλογερίδης. Να πω απογοήτευση ; Απ’ την άλλη μεριά όλα έχουν μια εξήγηση, μια αιτία. Τι συμφέρει στο οργανωμένο σύνολο μιάς κοινωνίας ; Υπάρχει συνταγή ; Και ποιός μπορεί να την εφαρμόσει,όταν ΚΑΘΕ άνθρωπος από ένστικτο κινείται πρώτα για την επιβίωσή του, τη βιολογική, την οικονομική, την πνευματική, την κοινωνική ; Εξαρτάται λοιπόν πόση καρδιά έχεις, μεγάλη ή φαρδιά να χωρέσει όλα για να ηρεμήσεις.

Α. Δερέκα. Πιστεύετε ότι γεννιόμαστε με αυτό που θα κάνουμε τελικά στη ζωή μας ; Πιστεύετε στο ταλέντο ; Και τι είναι ταλέντο για σας ;

Α. Καλογερίδης. Πιστεύω ότι γεννιώμαστε με αυτό που ΘΕΛΟΥΜΕ να κάνουμε, αλλά κάνουμε αυτό που μας αναγκάζουν οι συνθήκες της ζωής. Πιστεύω στο ταλέντο. Είναι φυσικό χάρισμα που η όποια τεχνική του καλλιεργείται με την προσπάθεια και την εσωτερική δύναμη. Ταλέντο είναι η συνισταμένη πολλών πραγμάτων ανάλογα με τον άνθρωπο στον οποίο εκδηλώνεται. Μπορεί να είναι επιδεξιότητα, σωματικών κινήσεων, χεριών ποδιών, φωνητικών χορδών, ακουστικής μνήμης.  Αλλά και συνθετικής μνήμης και έκφρασης λόγου ή καταγραφής ιδεών. Γενικά οι άνθρωποι με ταλέντο ξέρουν ΝΑ ΒΛΕΠΟΥΝ με την ευρεία έννοια της λέξης. Και να καταγράφουν,με διάφορα μέσα ΑΥΤΟ το απροσδιόριστο << ΑΥΤΟ >>. Το σε πόση έκταση ή καθολικότητα είναι αναγνωρίσιμο αυτό είναι μια άλλη ιστορία πολύ μεγάλη για έρευνα.

Α. Δερέκα.  Τελικά εσείς γιατί φωτογραφίζετε ;

Α. Καλογερίδης. Φωτογραφίζω ό,υι μου αρέσει, ή ακόμα ό,τι δεν μου αρέσει αλλά με εντυπωσιάζει στον χώρο – χρόνο. Ακόμα ό,τι συμβολίζει όπως το βλέπω σαν εικόνα. Η ζωή τρέχει πολύ γρήγορα και δεν είναι πάντα ευχάριστες οι μέρες οι στιγμές της. Να τα πάρω μαζί μου, με βοηθό το φακό, να τα ξαναδώ με την ησυχία μου, σε απλοχεριά χρόνου. Και να μοιραστώ τη χαρά – αν θάναι χαρά – να τη δουν κι άλλοι που θάθελαν.

Α. Δερέκα.  Τι σας μάγεψε στην φωτογραφία ; Τι ήταν αυτό που μίλησε μέσα στην καρδιά σας ;

Α. Καλογερίδης. Η φωτογραφία είναι ένα μέσο να εκφράσεις, μέσω αυτής, μια εσώτερη διάσταση του κόσμου. Όταν << καδράρεις >> μια εικόνα θέλεις να έχει κάποιο ιδιέταιρο στοιχείο, που όσο πιό << εξώφθαλμο >> είναι,  τόσο περισσότερο << πετυχημένη >> είναι. Η φωτογραφία όμως, ιδιαίτερο την φαινόμενη ευκολία της, είναι ένα δύσκαμπτο, σκληρό μέσο – τουλάχιστον πρωτού ανακαλυφτεί η ψηφιακή της, - τόσο εύκολη – αλλοίωση -. Πρέπει να υπακούει σε αισθητικούς κανόνες,  που δεν είναι πάντοτε ιδανικοί – φως, περιβάλλον, αντιθέσεις, ξένα άσχετα στοιχεία – η δε << αποφασιστική στιγμή >> του << κλικ >> του φακού πρέπει να είναι η << μία >> στην εφαπτομένη της καμπύλης της έκφρασης.

Α. Δερέκα.  Δεν σκεφτήκατε ποτέ να κάνετε κάτι άλλο στη ζωή σας ;

Α. Καλογερίδης. Εδώ και σχεδόν πενήντα χρόνια μου δόθηκε η ευκαιρία να ακολουθήσω σκηνοθεσία στονκινηματογράφο με πρόταση της Φίνος Φιλμ, που τότε γύριζε φιλμ στα Γιάννινα με την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Γιατί δεν τόλμησα ;

Α. Δερέκα.  Πιστεύετε ότι είναι θέμα παιδείας τονα μάθει κανείς να τολμά ;

Α. Καλογερίδης. Η τόλμη δεν είναι θέμα παιδείας. Είναιθέμα χαρακτήρος πρωταρχικά, που ίσως διαφοροποιείται με την ηλικιακή ωρίμανση.

Α. Δερέκα.  Ποιά αρετή θαυμάζετε, αλλά θεωρείτε πως δεν την έχετε ;

Α. Καλογερίδης. Αν η τόλμη είναι αρετή ; Ναι μου έλειψε.

Α. Δερέκα. Τι ρόλο θεωρείτε πως έχει παίξει στην πορεία σας το τυχαίο ;

Α. Καλογερίδης. Το τυχαίο έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μου. Θα είναι ψέμα όποιος ισχυρίζεται το αντίθετο για τον εαυτό του.

Α. Δερέκα. Έχετε βρει τους πραγματικούς λόγους που σας οδήγησαν να κάνετε φωτογραφία ;

Α. Καλογερίδης. Από μικρός μου άρεσε να σχεδιάζω ό,τι έβλεπα. Να παρατηρώ με επιμονή την τοποθέτησή τους στο χώρο. << Χανόμουν >> στις ωραίες ή απλώς περίεργες εικόνες. Ήταν φυσικό αυτή η τάση να με οδηγήσει σε αυτό το χόμπυ.

Α. Δερέκα. Έχετε ανακαλύψει αλλαγές στον εαυτό σας μέσα από την διαδικασία της Τέχνης ; Τι έχετε μάθει για τον εαυτό σας μέσα απ’ τη πορεία σας στη φωτογραφία ;

Α. Καλογερίδης. Έμαθα πόσο λίγος είναι ο χρόνος η διάρκεια της ζωής να κάνεις αυτά που αισθάνεσαι, που θέλεις να κάνεις.

Α. Δερέκα. Όταν φωτογραφίζετε, συνήθως θέλετε να πείτε κάτι στον κόσμο ;

Α. Καλογερίδης. Πολλά θέλω να πω στονκόσμο. Να μάθει να κοιτάζει και να << βλέπει >>. Τι λέει η ρυτίδα, ένα κουρέλι, ένα σάπιο ξύλο, οι φιδίσιες ρίζες του δέντρου που απομυζούν τους χυμούς της γης και ορθώνεται πανύψηλο στο γαλάζιο. Το λουλούδι που προκαλεί και προσκαλεί για επισκέπτες. Οι αρμονίες αλλά και οι δυσαρμονίες. Και η ανθρώπινη προσπάθεια και επέμβαση, σε προσωπικό αλλά και γενικό επίπεδο. Μπορούν όλα να γίνουν εικόνες. Συμπληρώνουν το Λόγο. Με μια άλλη τέχνη. Όσο και όπως μπορούν. Κι ας μην αναφερθώ στην έρευνα  και την επιστήμη που είναι ένα << εργαλείο >> εκ των ουκ άνευ.

Α. Δερέκα. Εάν αντί να γεννηθείτε στην Ήπειρο είχατε πατρίδα, ας πούμε, τη Θράκη ή την Κρήτη, η δουλειά σας σήμερα θα ήταν αυτή που είναι ;

Α. Καλογερίδης. Η Ήπειρος έχει θαυμάσια φυσιογνωμία σαν ορεινή περιοχή με εξαίσια περιγράμματα και φυσικά στοιχεία, αλλά και πολιτισμική φυσιογνωμία μοναδική στον ελλαδικό χώρο. Μέλος του Ορειβατικού Συνδέσμου μπόρεσα να χαρώ και να φωτογραφήσω, ίσως όχι όσο ήθελα, αν δεν είχα άλλη αναγκαστική απασχόλιση. Όμως πιστεύω πως το << θέμα >> βρίσκεται πολύ κοντά μας, γύρω μας, αρκεί να το ανακαλύψουμε. Οι άνθρωποι και η ζωή που κινείται ανάμεσά μας είναι ένας στόχος ένα δυνατό ερέισμα για δημιουργία.

Α. Δερέκα. Εάν σας αφαιρούσαν τη δυνατότητα να δουλεύετε ελεύθερα, χωρίς να δίνετε σε κανένα λόγο, και σας επιβάλλανε ένα τρόπο δουλειάς ή έστω μιάν αντίληψη που θα ήσασταν υποχρεωμένος να την ακολουθήσετε, θα είχατε σήμερα φθάσει εκεί που φθάσατε ;

Α. Καλογερίδης.  Τέχνη << καθ’ υπαγόρευσιν >> δεν είναι Τέχνη. Έχει το σπέρμα του μιμητισμού, αφού δεν πηγάζει από εσώτερες παρορμήσεις και αντιλήψεις.

Α. Δερέκα. Αν θα έπρεπε να στείλει η Ελλάδα σε μια πανευρωπαική διοργάνωση τον φωτογράφο εκείνον που θα εκπροσωπούσε κατά τον καλύτερο τρόπο τις δυνατότητες της σύγχρονης φωτογραφίας μας, ποιόν θα ψηφίζατε ; Αν δεν είχατε το δικαίωμα να ψηφίσετε τον εαυτό σας !

Α. Καλογερίδης. Φωτογράφος  καθολικής αποδοχής δεν υπάρχει. Υπάρχουν φωτογράφοι πορτραίτου, μόδας, διαφημιστικής φωτογραφίας, βιομηχανικής φωτογραφίας, τουριστικής φωτογραφίας, φωτογράφοι << avant guard >> που για να πρωτοτυπήσουν εφευρίσκουν απεικονιστικά στυλ, που κατ’ εμέ, δεν έχουν πολύ σχέση με τέχνη. Ονόματα για τον κάθε τομέα δεν έχω πρόχειρα αυτή τη στιγμή.

Α. Δερέκα. Εσείς πως κάνετε αυτό που κάνετε ; Και πως ήταν το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώσατε ;

Α. Καλογερίδης. Κατά εποχές το περιβάλλον ήταν μάλλον αρνητικό.

Α. Δερέκα. Ποιά συμβουλή σας έδωσε κάποιος που δεν ξεχνάτε ποτέ ;

Α. Καλογερίδης. Τις συμβουλές τις έθετα πάντα υπό κρίσιν. Ήταν τόσες πολλές. Κάποια βιβλία μου έδωσαν καλύτερες συντεταγμένες ζωής.

Α. Δερέκα. Τι θα χαρακτηρίζατε συναρπαστικό, σ’ αυτό που κάνετε ;

Α. Καλογερίδης.   << Συναρπαστικό >> είναι μια πρόσκαιρη εντύπωση. Έρχεται κάποια στιγμή που παίρνει άλλη διάσταση μπροστά σε κάτι άλλο, αλλιώτικοσε κάποια άλλη στιγμή.

Α. Δερέκα. Ποιός είναι ο μεγαλύτερος σύμμαχός σας για να επιτύχετε αυτό που θέλετε ;

Α. Καλογερίδης. Η ψυχική ηρεμία και η ευχέρεια του χρόνου.

Α. Δερέκα. Ο καθένας έχει τη ζωή που τολμάει να ζήσει ; Όλα είναι θέμα επιλογής ;

Α. Καλογερίδης. Φυσικά όχι μόνο θέμα τόλμης. Και οι επιλογές φρενάρονται σε Πολύ μεγάλο ποσοστό από καθημερινές συμβατικότητες του άμεσου ή έμμεσου περιβάλλοντός μας.

Α. Δερέκα. Πέστε μας μια σημαντική στιγμή σας.

Α. Καλογερίδης. Η απόφαση να συμπλεύσω στο –πάντοτε – αβέβαιο Αύριο με έναν άνθρωπο. Το γάμο μου.

Α. Δερέκα. Ποιά δύναμη σας θρέφει ;

Α. Καλογερίδης. Δύναμη μου δίνει και η ελπίδα να προχωράω βιολογικά όρθιος.

Α. Δερέκα. Εσείς εξαιτίας του οράματός σας ήρθατε ποτέ σε σύγκρουση με ανθρώπους που αγαπούσατε πολύ ;

Α. Καλογερίδης. Ναι και με λύπη.

Α. Δερέκα. Τι σημαίνει για εσάς η Ήπειρος ;

Α. Καλογερίδης. Η Ήπειρος πέρα από το ωραίο φυσικό σκηνικό της, υπήρξε το μέρος που γνώρισα και συναστράφηκα με σημαντικούς πνευματικούς ανθρώπους και με άλλους με πλούσιο συναισθηματισμό και πολύ συγγενικό με τον δικό μου.

Α. Δερέκα. Στην πορεία, όλοι βάζουμε και ανέφικτους στόχους. Εσείς ; - Ένας ανέφικτος στόχος πρέπει να θεωρείται ματαιόδοξος ;

Α. Καλογερίδης. Στην ηλικία μου δεν υπάρχουν στόχοι που προυποθέτουν μακρινές πορείες. Υπάρχουν στοχασμοί. Φυσικά οι πολύ υψηλοί στόχοι κρύβουν ματαιοδοξία.

Α. Δερέκα. Ποιό είναι το μότο σας ;

Α. Καλογερίδης. Το μότο μου είναι, να καταγράφει κανείς όσο μπορεί πιό πολλά και να τα ανακαλεί σαν χρειαστεί  στα κενά του αύριο. Η ζωή είναι πολύ σύντομη. Δανεικός χρόνος δεν υπάρχει. Ας μη σπαταλιέται.

Α. Δερέκα.Τι ακριβώς σας αρέσει στην Τέχνη ; Μήπως το ότι πραγματεύεται τη λύτρωση ;

Α. Καλογερίδης. Την Τέχνη φιλοσοφικά την δημιουργεί το << ελλείπον >> στη ζωή, στην ψυχή. Είναι μια έκρηξη. Σαν μια τέτοια δημιουργεί μια ανακούφιση μια λύτρωση, πολύ μάλλον όταν την αποθέτεις στα μάτια, στα αυτιά των άλλων.

Α. Δερέκα. Πιστεύετε ότι ένα έργο τέχνης μπορεί να επιτύχει πραγματική κοινωνική πρόοδο, με τον τρόπο ας πούμε που το πίστευε η avant garde του Μεσοπολέμου ή οι << ακτιβιστές >> της τέχνης του 1980 ; - Θυμάστε καμία περίπτωση που ένα έργο τέχνης άλλαξε τον κόσμο ; - μιλώ για τη δυνατότητα της τέχνης να αλλάξει τον κόσμο.

Α. Καλογερίδης. Ένα έργο εικαστικό – και φυσικά όταν δίνεται η ευκαιρία να γίνει ευρύτατα γνωστό – μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς, σε καινούριες τάσεις έκφρασης της ανθρώπινης σκέψης. Όμως σε καμιά περίπτωση δεν είναι καταλύτης των πάντων. Πρόοδος σημαίνει πορεία όχι στασιμότητα. Υπάρχουν καμπύλες και προς τα πάνω και προς τα κάτω. Διαστροφές που κάποιοι καταφέρνουν να τις επιβάλλουν για κάποιο διάστημα.

Α. Δερέκα. Τελικά πως βρίσκουμε τον δρόμο μας στη ζωή και πως μπορεί ένας άνθρωπος να χάσει τον δρόμο του ; - Υπήρξε μια στιγμή στη ζωή σας που κινδυνεύσατε να χάσετε το δρόμο σας ;

Α. Καλογερίδης. Να δουλεύει η πυξίδα του μυαλού. Ασπίδα στα μαγνητικά πεδία, που τουλάχιστον να ξέρεις που βρίσκονται. Ποιός δεν έχει κάνει ξεστρατίσματα ; Αρκεί νάχει το χρόνο ή τη θέληση να ξαναβρεί το μονοπάτι του.

Α. Δερέκα. Aναρωτιέμαι, τελικώς γεννιόμαστε με αυτό που πρόκειται να κάνουμε στη ζωή μας ; Αν γεννιόμαστε, γεννιόμαστε όλοι με κάποια προδιάθεση για κάτι ; Και αν δεν γεννιόμαστε όλοι με αυτή την προδιάθεση, μήπως αυτό είναι μια θεική αδικία ;

Α. Καλογερίδης. Γεννιόμαστε με μια προδιάθεση όπως πράγματι συμβαίνει.  Όμως η ελεύθερη βούληση είναι αναμφισβήτητα το ίδιο. Ό,τι << παθαίνουμε >> είναι αποτέλεσμα γνωστικής επάρκειας ή ανεπάρκειας στο σταυροδρόμι, στο πρόβλημα. Όταν αυτή λείπει, Σπεύδε βραδέως ! Δεν υπάρχει Κισμέτ !

Α. Δερέκα. Ποιά είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που συναντάτε όταν πάτε να περάσετε το όραμά σας μέσα από τα σώματα των εικόνων ;

Α. Καλογερίδης. Δέν έχω άγχος να περάσω κανένα όραμα. Τα πράγματα είναι απλά. Η κοινωνία είναι κατά το πλείστον ανταγωνιστική. Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Η πάλη. Η αυθάδεια. Πολλές φορές ο αναλφαβητισμός στη γενική έννοια. Δεν υπάρχει λοιπόν καμιά δυσκολία. Έχω ικανό ένα ταπεινό γνώθι σ’ αυτόν.

Α. Δερέκα.  Τι καταγράψατε στην πορεία σας αυτή ; - ποιά αλήθεια ;

Α. Καλογερίδης. Ποιά αλήθεια ; Υπάρχει αλήθεια ;

Α. Δερέκα. Πιστεύετε στους << φόρους τιμής >> ;

Α. Καλογερίδης. Τους << φόρους τιμής >>, τους πληρώνεις πανάκριβα.

Α. Δερέκα. Ποιά είναι η σημασία των φωτογράφων ;

Α. Καλογερίδης. Η σημασία της φωτογραφίας, έχει αποδειχθεί περίτρανα σαν ε ργαλείο της επιστήμης και σαν εικαστική υψηλή τέχνη.

Α. Δερέκα. Οι φόβοι μας είναι οι οδηγοί στη ζωή μας ;

Α. Καλογερίδης. O φόβος σκοτώνει κάθε αίσθημα. Σε μας εναπόκειται πόσο μπορούμε να τον χαλιναγωγήσουμε.

Α. Δερέκα. Το συνεχές ψάξιμο είναι η ουσία της ζωής ; Για εσάς ποιά είναι η ουσία της ζωής ;

Α. Καλογερίδης. Ψάχνω σημαίνει, τι κάνω την επόμενη στιγμή ή μέρα ή τι προγραμματίζω για το μέλλον. Είναι η διαχείριση του χρόνου της ζωής. Όταν κάπου ελλιμενίζεσαι παύεις να ψάχνεις. Ηρεμείς. Χαίρεσαι. Να μη γίνει μόνο τέλμα, ρουτίνα, ανία. Είναι ευκαιρία για τους ταλαντούχους να δημιουργήσουν Τέχνη.

Α. Δερέκα. Πως καταλήξατε να επιλέξετε την φωτογραφία για να εκφραστείτε ; Γιατί δεν γίνατε μουσικός ή συγγραφέας ; Γεννηθήκατε με αυτή την προδιάθεση ή το περιβάλλον σας άνοιξε την πόρτα ;

Α. Καλογερίδης. Επειδή από μικρός ασχολήθηκα με το σχέδιο και τη ζωγραφική – στο σχολείο με είχαν παράδειγμα << προς μίμησιν >> ήταν φυσικό, το πλησιέστερο εικαστικό μετερίζι να είναι η φωτογραφία, μοντέρνα συγγενική προέκταση. – Το αντίθετο συνέβη με τον φίλο και δάσκαλό μου Απόστολο Πανταζίδη που από φωτογράφος μετεπήδησε, στο Παρίσι, σε ζωγράφο -. Εδώ πρέπει να ομολογήσω πως και η μουσική με μάγευε από πολύν μικρόν – η κλασική – κι ας μην είχα ποτέ ακούσματα κλασικής στο σπίτι μου. Θεωρώ ατυχία που ο πατέρας μου ήταν τελείως αρνητικός για τέτοιες σπουδές ή απασχολήσεις. Σε πείσμα όλης αυτής της αντίδρασης όταν μεγάλωσα αμέσως μετά την κατοχή, ήμουν από τους ελάχιστους πρώτους που απέκτησα πλήρη κλασική δισκοθήκη στα Γιάννινα.

Α. Δερέκα. Σαν παιδί πως ήσασταν ;

Α. Καλογερίδης. Νομίζω δεν ήμουν τύπος των σπορ. Μου άρεσαν οι παιδικές διάφορες κατασκευές, να χάνομαι ώρες στους γεωγραφικούς χάρτες. Γι’ αυτό έφτιαξα σε ηλικία 10 – 11 ετών τον πρώτο τοπογραφικό χάρτη του οικισμού του χωριού μου.

Α. Δερέκα. Τι κάνει μια φωτογραφία μεγάλη ;

Α. Καλογερίδης. Η φωτογραφία πρέπει να έχει, πρώτα καλά τεχνικά στοιχεία. Σωστό καδράρισμα, κατανομή φώτων και σκιών, πρώτο και μακρυνό πλάνο για ενίσχυση προοπτικής αν είναι τοπίο. Μα πέρα απ’ όλα να εκφράζει κύριο θέμα, να δίνει με την πρώτη ματιά το μήνυμα του ματιού που την τράβηξε. Ο θεατής να σταθεί, να θέλει να την ξαναδεί, κι ίσως να μη κουράζεται να τη βλέπει απέναντί του κάπου στο σπίτι του.

Α. Δερέκα. Υπάρχει μιά φωτογραφία,  που όταν την είδατε, νιώσατε ότι σας επηρέασε ; Να σας δημιούργησε την αίσθηση ότι υπάρχει κάποιος άλλος που σκέφτεται όπως εσείς, με τη μόνη διαφορά ότι αυτός μπορεί να διατυπώνει καλύτερα αυτό που σκέφτεται ;

Α. Καλογερίδης. Όταν έχουν περάσει χιλιάδες φωτογραφίες  από τα μάτια σου, σε διεθνείς και ελληνικές εκθέσεις και λευκώματα και εικονογραφημένα βιβλία κι έχεις σαν βάση τη γνώση της τεχνικής των και του ταλέντου σου να << βλέπεις >> Λες Γνώριμα μονοπάτια ! Σαν να έχεις διαβάσει όλην την παγκόσμια φιλολογία του λόγου. Στο υποσυνείδητο η μνήμη κάτι κρατάει. Κρατάς τη δίψα νάχεις και δικές σου ευκαιρίες κι ίσως, αν είσαι τυχερός, με καλύτερες συνθήκες.

Α. Δερέκα. Πιστεύετε ότι οι γονείς σας αυτό που γίνατε ονειρεύονταν για εσάς ;

Α. Καλογερίδης. Οι γονείς άλλα σκέφτονταν.

Α. Δερέκα. Πως γίνεται η τέχνη να απευθύνεται σε ανθρώπους οι οποίοι έχουν αποφασίσει εκ των προτέρων τι είναι καλό και τι όχι ;

Α. Καλογερίδης. Ο καλλιτέχνης πάρα πολλές φορές διαφοροποιείται κατά την διάρκεια της καριέρας. Το << καλό >> σχετίζεται με την συγκεκριμένη χρονική περίοδο που το δημιουργεί. Δεν μπορεί εκ των προτέρων να περιχαρακώνει την αντίληψη του << καλού >> αξιωματικά και δογματικά.

Α. Δερέκα. Ποιές είναι οι παράμετροι που καθορίζουν την επιλογή ενός θέματος ;

Α. Καλογερίδης. Το θέμα δεν επιλέγεται. Μυρίζει λίγο κονσέρβα και πολύ τεχνική.Το θέμα επισυμβαίνει ξαφνικά από ένα ερέθισμα σε κάποιες χορδές που κρύβονται μέσα μας και καρτερούν.

Α. Δερέκα. Γιατί είστε τυχερός ;

Α. Καλογερίδης. Με την ερώτηση με έχετε προκαθορίσει. Η αλήθεια είναι μόνο μισή. Σε πολλά υπήρξα άτυχος. Οι γενικεύσεις δεν ταιριάζουν, όταν σταθείς να αναλύσεις τα γεγονότα, τα πεπραγμένα.

Α. Δερέκα. Διδάσκεται η τέχνη, και αν ναι,με ποιές διαδικασίες ;

Α. Καλογερίδης. Η τεχνική διδάσκεται. Αλλά και η τέχνη. Σαν ένα φιλολογικό μάθημα της διαδρομής της. Από κεί και πέρα κρατάς τη σκυτάλη. Κρατάς τη σαίτα του αργαλειού και καλείσαι να αποδείξεις, στον εαυτό σου πρώτα, πόσο μπορείς να μεγαλώσεις το πολύχρωμο χαλί της εικαστικής τέχνης σε παγκοσμιότητα αντο μπορείς, με το όραμα και τη δεξιοτεχνία σου.

Α. Δερέκα. Ποιά φωτογραφία, θα θέλατε πολύ, να έχετε φωτογραφίσει ;

Α. Καλογερίδης. Επίγειος στόχος ; Ουτοπικός ! Να ήμουν παρών στην προσγείωση ενός διαστημοπλοίου με όντα άλλων μακρυνών πλανητών.

 

-         Σας ευχαριστώ γιατί με τις ψυχογραφικές ερωτήσεις σας, μου δώσατε την ευκαιρία να πω κάποιες αλήθειες.

-         Άγγελος Καλογερίδης 12 Δεκ. 2004.