Η τεχνητή κρίση, οι στοχεύεις της, και η Ελλάδα

Του Γεράσιμου Σκλαβούνου

Η τωρινή κρίση του δυτικού καπιταλισμού μπορεί να συγκριθεί μόνο  με την κρίση της δεκαετίας του 1930. Και στις δυο περιπτώσεις η έναρξη τους καθοριζόταν από τους εγγενείς νόμους και αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος, η διάρκεια τους όμως προβληματίζει. Και εννοούμε κρίση, όχι μόνο τις περιόδους ύφεσης της οικονομίας , αλλά και στασιμότητας ή ανεπαίσθητης ανάπτυξης. Στη μιά περίπτωση κράτησε δέκα χρόνια και ξέσπασε στον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο, τώρα κρατάει ήδη έξη χρόνια,¨ προβλέπονται ¨ τουλάχιστον άλλα δυο, και υπάρχει διάχυτη ανησυχία, έως αγωνία, για το πώς, πότε και πού θα ξεσπάσει. Ήδη τα πρώτα, προπαρασκευαστικά βήματα, έγιναν στην Ουκρανία.

Η διάρκεια αυτών των κρίσεων, που ξεφεύγουν από τις κλασικές καπιταλιστικές κρίσεις που ξεπερνιούνταν σχετικά γρήγορα για να επανέλθουν αργότερα, φέρνει αναπόφευκτα στην προφάνεια τον εσκεμμένο χαρακτήρα τους, τον σχεδιασμό τους από την κεφαλαιοκρατικής τάξη των ισχυρών κρατών, με διαδοχικές προσεγγίσεις, συμβιβασμούς μεταξύ τους , αποχωρήσεις από το club, και διαδοχικές δοκιμές ως προς τις αντιστάσεις των υποτελών τάξεων και χωρών. Αν αυτά αληθεύουν, πρέπει να δούμε πού αποσκοπεί ο σχεδιασμός τους. Ο οποίος, ας προσθέσουμε, είναι συμβατός με την μονοπωλιακή φάση του καπιταλισμού. Όσο πιο λίγοι ,τόσο καλύτερα μπορούν να συνεννοηθούν, παράλληλα πάντα με τις αντιθέσεις και τους ανταγωνισμούς τους, οι οποίοι μπορεί τελικά να τους χαλάσουν την συνεννόηση.

Όπως πάντα σχεδιάζουν ταξικά. Στην δεκαετία του 1930 απέβλεπαν στην ταξική νίκη επί της Σοβιετικής Ένωσης από τη μιά, και επί της εργατικής τάξης από την άλλη, επί όλων των εργαζομένων, καταπιεσμένων και εκμεταλλευόμενων, επί όλων των αποικιοκρατούμενων λαών. Αποδείχτηκε πως η ανασφάλεια της κρίσης, μετά μια αρχική κινητοποίηση των εργαζομένων, τελικά μειώνει τις αντιστάσεις τους.  Ή τους οδηγεί, με τον κατάλληλο χειρισμό αλλά και με τη βία, στις αγκάλες του φασισμού. Ο τελικός σκοπός ήταν να στραφούν οι λαοί κατά της Σοβιετικής Ένωσης, και πρώτιστα ο γερμανικός λαός. Γι αυτό ενισχύθηκε ο Χίτλερ από το διεθνές κεφάλαιο, γι ´αυτό και έφτασαν στην επαίσχυντη συμφωνία του Μονάχου, δείχνοντας του τον δρόμο προς ανατολάς.

Όμως τα πράγματα δεν ήρθαν ακριβώς όπως τα σχεδίαζαν, γιατί και στα ανατολικά υπήρχαν άνθρωποι που έβλεπαν και έκριναν. Δεδομένου δε ότι ο Χίτλερ ήθελε να εξασφαλιστεί πρώτα από τα δυτικά, κατέληξαν στο γερμανοσοβιετικό σύμφωνο μη επίθεσης. Επί πλέον ο γερμανικός ρεβανσισμός ήταν ασυγκράτητος, ο Χίτλερ πιο παράφρων από ό,τι  νόμιζαν. Παράφρων; Όχι ακριβώς για την ώρα. Αφήνοντας τον ουσιαστικά να κατακτήσει, με ελάχιστη αντίσταση, όλη την δυτική Ευρώπη-η Ισπανία είχε ήδη παραχωρηθεί στον φασισμό-του έδιναν χώρο, ανθρώπινο και παραγωγικό δυναμικό, για να στραφεί προς ανατολάς υπό καλύτερους όρους.

 Ο Χίτλερ όμως έπρεπε να ξεκαθαρίσει και τα βόρεια Βαλκάνια γι ´αυτό το σκοπό. Τα νότια τα ήθελε ο Μουσολίνι. Η ηρωική αντίσταση του ελληνικού λαού και στρατού ήταν εντελώς απροσδόκητη, από όλους. Το βρετανικό εκστρατευτικό σώμα έφτασε πολύ αργά για την ιταλική επίθεση (και ήττα), και ήταν πολύ μικρό για την γερμανική.

Εκεί που πολέμησε αποφασιστικά ήταν η Κρήτη, σαν προειδοποίηση. Δεν θα σας επιτρέψουμε να μας αποκόψετε τις θαλάσσιες οδούς, και να διεκδικήσετε τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής, την διώρυγα του Σουέζ, τον δρόμο για τις Ινδίες, και όλη την Βρετανική αυτοκρατορία. Κι όμως ο Γερμανικός ιμπεριαλισμός κινούνταν και σ´ αυτή την κατεύθυνση, όπως ήδη ο Ιταλικός κι ´ ο Ιαπωνικός: το ιμπεριαλιστικό ξαναμοίρασμα του κόσμου, και όχι μόνο της ΕΣΣΔ. Ο Ρόμελ είχε ήδη αποβιβαστεί στη Λιβύη και μέχρι τον Απρίλη είχε μπει στα Αιγυπτιακά εδάφη. Ο  Τζώρτσιλ εκεί έπρεπε να αντισταθεί, για την αυτοκρατορία. Απόβαση στην ηπειρωτική Ευρώπη αποκλείονταν, για να μπορέσει ο Χίτλερ απερίσπαστος να επιτεθεί στη Σοβιετία. Πράγμα που έγινε. "Ασ´ τους να σφαχτούν μεταξύ τους", έλεγε ο τότε αντιπρόεδρος του Ρούσβελτ, ο διαβόητος Τρούμαν. Ρούσβελτ και Τζώρτσιλ περίμεναν ουσιαστικά μέχρι τον χειμώνα του 41, για να δουν πώς θα πάει η τιτανομαχία που γινόταν στο παγωμένο ανατολικό μέτωπο. Μόνο με την έναρξη της σοβιετικής αντεπίθεσης (5/12),μπήκαν και οι γιανγκηδες στον πόλεμο. Για την ακρίβεια, δυό μέρες μετά, "αναγκαστικά", λόγω της αναμενόμενης, και μάλλον επιδιωκόμενης, Ιαπωνικής επίθεσης στο Περλ Χαρμπορ. Στην Κυρηναϊκη ακόμα πιο αργά, μετά το Ελ Αλαμέιν (30/6/42).

 Ήταν λοιπόν ο πόλεμος στην Ελλάδα το σημείο από το οποίο άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τον Άξονα; Όχι. Αυτή άρχισε έξω από το Λένινγκραντ, τη Μόσχα, και το Βορονέζ, για να γίνει αμετάκλητη μέσα στο Στάλινγκραντ ένα χρόνο μετά. Σ´ αυτό όμως συνετέλεσε και η μάχη της Ελλάδας και της Κρήτης, με την χρονική μετάθεση της γερμανικής επίθεσης στην Σοβιετία, και τις σοβαρές ανθρώπινες και υλικές απώλειες των χιτλερικών.

Το κυριότερο όμως ήταν πως η Ελλάδα έδωσε το παράδειγμα, όπως και το 1821, εκείνου του τρελού ηρωισμού που εγείρει τον θαυμασμό και κεντρίζει τη μίμηση, εμψυχώνει τους λαούς, τους κινητοποιεί, και αναγκάζει τις ηγεσίες τους να αναθεωρήσουν ως ένα βαθμό τις πολιτικές τους. Το 1821 βέβαια, μπορούμε να πούμε πως ήταν η αρχή της αντίστροφης μέτρησης για την διάλυση της Ιερής Συμμαχίας-του Άξονα της εποχής-και την ιδεολογική της ήττα. Η διάρκεια όμως ήταν πιο μακρά, χρειάστηκαν ακόμα μιά σειρά λαϊκοί αγώνες και επαναστάσεις, με αποκορύφωμα τις δημοκρατικές επαναστάσεις του 1848, παρά την φαινομενική τους αποτυχία. Ο τυφλοπόντικας της ιστορίας δούλευε. Στην φωτιά και το μακελειό ενός παγκόσμιου πολέμου, δουλεύει με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου.

Θα ξεκινήσει λοιπόν πάλι από την μικρή Ελλάδα η αντίστροφη μέτρηση-έστω συμβολικά και σαν παράδειγμα-για την ήττα των πιο ακραίων πολιτικών του καπιταλισμού, που έχουν επιβάλει τη νέα κρίση, την κοινωνική εξαθλίωση, (ιδιαίτερα των λαών της ευρωπαϊκής περιφέρειας που τους στιγματίζουν ρατσιστικά), την περιβαλλοντική καταστροφή, και μας οδηγούν σ´ ένα νέο πόλεμο; (Τριμελής Ιερή Συμμαχία ήταν τον 19° αιώνα, τριμελής Άξονας το 1940, τρόικα το 2010-και όχι μόνο η Γερμανία βέβαια-και από πίσω η trilateral, ΕΕ, Η.Π.Α., Ιαπωνία, με φόντο τους G7. Οι ισχυροί και αλαζόνες έχουν βίτσιο στο replay της ιστορίας. Στην πραγματικότητα δεν έχουν διδαχτεί τίποτα από αυτήν.)  Πρέπει να δούμε πρώτα ποιός είναι ο στόχος αυτής της νέας κρίσης. Όπως πάντα ταξικός, αλλά και γεωπολιτικός. Το πολυεθνικό κεφάλαιο είναι μεν έν δυνάμει πλανητικό ως προς την δράση του, χρειάζεται όμως μιά πατρίδα, ή ένα σύμπλεγμα από "πατρίδες", (ανάλογα με την δική του σύμπλεξη συμφερόντων), για να το υποστηρίζουν με όλα τα μέσα, πολιτικά, οικονομικά, πολιτισμικά, στρατιωτικά.

 Οι "πατρίδες " του ευρωατλαντικού και ιαπωνικού κεφαλαίου, έρχονται αντιμέτωπες με άλλες αναδυόμενες "πατρίδες " και τα κεφάλαια τους, που είναι και πατρίδες καταφρονεμένων λαών, οι οποίες παράγουν ήδη πάνω από το μισό του παγκόσμιου προϊόντος, και αμφισβητούν την παγκόσμια κυριαρχία του πρώτου και των "πατρίδων" του. Μια κρίση στις χώρες της trilateral, και στο βαθμό που οι δικοί τους εργαζόμενοι-και λόγω της κρίσης-εμφανίζουν ασθενείς αντιστάσεις, ιδιαίτερα με την διάσπαση τους σε εργαζόμενους -και όλο και περισσότερο άνεργους -του ευρωπαϊκού Νότου-the PIGS (τα γουρούνια)-και "προνομιούχους, εργατικούς", βόρειους προτεστάντες, αφαιρεί εισόδημα και κοινωνικές παροχές από τους εργαζόμενους-ιδιαίτερα του Νότου-υπέρ του κεφαλαίου και της ανταγωνιστικότητας του με το κεφάλαιο των BRICS (τα τούβλα, Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) και των λοιπών εκτός G7.

Και το κυριότερο, αυτή η κρίση συμπαρασύρει και τις ανταγωνίστριες χώρες σε μείωση των ρυθμών μεγέθυνσης, ακόμα και την Κίνα. Για την Ρωσία το παιχνίδι είναι ακόμα πιο σκληρό και εσκεμμένο, με αιχμή την πολιτική κρίση-πραξικόπημα στην Ουκρανία, και συνακόλουθα την τεχνητή πτώση της τιμής του πετρελαίου, με σκοπό να την γονατίσει.

Αυτό είναι το ζητούμενο για τον Μπρεζίνσκι, τον γεωστρατηγικό εγκέφαλο των Δημοκρατικών των Η.Π.Α. Το ξεκαθαρίζει ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 στο βιβλίο του "Η μεγάλη σκακιέρα". Εφόσον η Ρωσία δεν αποφασίσει, λέει, να είναι φίλη ή αντίπαλη μας, εφόσον δηλαδή δεν υποταχθεί εντελώς, πρέπει να έχουμε μια αυστηρή στάση απέναντι της· και η αιχμή του δόρατος γι αυτό θα είναι η Ουκρανία.

Προτείνει μάλιστα να διαιρεθεί η Ρωσία σε τρεις δημοκρατίες, μετά την υποταγή της βέβαια: Ευρωπαϊκή Ρωσία, Σιβηρία, Άπω Ανατολή. Κι όλα αυτά με βάση την παλιά θεωρία της Μεσευρώπης, που αξιοποιήθηκε δεόντως από την γουλιελμιανή και χιτλερική Γερμανία: όποιος ελέγχει την Ρωσία μέχρι τον Ειρηνικό, ελέγχει και την Ευρασία, όπου συγκεντρώνεται ο κύριος όγκος εδάφους, πόρων, ανθρώπινου και παραγωγικού δυναμικού. Σε σχέση μ´ αυτήν η Αμερική είναι μια περιφερειακή ήπειρος. Στην πραγματικότητα βέβαια η Μεσόγειος είναι πολύ πιο σημαντική γεωστρατηγικά, και μάλιστα για τον έλεγχο τριών ηπείρων, αλλά αυτήν την ελέγχουν ήδη. Η Ρωσία είναι αναγκαία για τον έλεγχο της Κίνας, της μεγαλύτερης σε πληθυσμό χώρας στον κόσμο και ήδη δεύτερης σε παραγωγή, ενώ η Ρωσία είναι η μεγαλύτερη σε έκταση, με αμύθητους φυσικούς πόρους: ορυκτά καύσιμα και μέταλλα, ξυλεία, γεωργικούς πόρους. Όλα αυτά γίνονται πιο αξιοποιήσιμα με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Ο Πούτιν το έχει πει προ πολλού: "Εμάς μας συμφέρει η υπερθέρμανση γιατί οι στέπες μας θα γίνουν καλλιεργήσιμες". Ενώ οι αμερικανοί γεωστρατηγικοί χαλούν τον κόσμο ότι έτσι ανατρέπεται ο συσχετισμός δυνάμεων.

Άμα δεν θέλεις να πάρεις μέτρα για την κλιματική αλλαγή, και το κυριότερο άμα δεν μπορείς, λόγω ταξικών δεσμεύσεων, τότε ετοιμάζεις τα τύμπανα του πολέμου προς όλες τις κατευθύνσεις. Κοιτάς να επωφεληθείς ακόμα κι από το σχοινί από το οποίο θα κρεμαστείς.

Η απέραντη Ρωσία ήταν σε τελευταία ανάλυση και το κύριο διακύβευμα του Β´ Παγκόσμιου Πολέμου. Αν νικούσε γρήγορα ο Χίτλερ στα ανατολικά, οι άλλοι έλπιζαν ότι θα τα βρουν τελικά μαζί του για το ξαναμοίρασμα του κόσμου. Μυστικές διαπραγματεύσεις γινόταν πάντα, αλλά ετοίμαζαν και την ατομική βόμβα.

Όσο για σήμερα και την αποτρεπτική δύναμη των ρωσικών πυρηνικών όπλων, οι δυτικοί ιμπεριαλιστές είναι έτοιμοι να τα καταστρέψουν με αιφνιδιαστικό κτύπημα, χρησιμοποιώντας μη πυρηνικά όπλα μεγίστης ακριβείας, όπως έχει καταγγείλει ο Πούτιν. Μόνον τρόφιμοι φρενοκομείου θα μπορούσαν να ελπίζουν ότι θα νικήσουν σε έναν τέτοιο πόλεμο, αλλά τέτοιοι τρόφιμοι γεννιούνται από έναν παραληρηματικό καπιταλισμό όταν διακυβεύεται η γεωπολιτική και, προοπτικά, η ταξική κυριαρχία του.

Η κρίση έχει λοιπόν πολλαπλές στοχεύεις . Εκεί που φάνηκε η δυνατότητα κάπως να ξεπεραστεί το 2009, διογκώθηκε η ελληνική περίπτωση ώστε η κρίση να συνεχιστεί και ο ελληνικός ιός να επεκταθεί. Η Ελλάδα δεν ήταν μόνον το πειραματόζωο άσκησης πολιτικών κοινωνικής εξαθλίωσης, δεν ήταν απλά ο αδύνατος κρίκος του ευρωσυστήματος, αλλά ο κρίκος-εφαλτήριο για την διάχυση και την παράταση της κρίσης και στους άλλους κρίκους. Με κόκκινη γραμμή μόνο να μην διαλυθεί η ευρωζώνη. Αυτό είναι το κριτήριο για την Μέρκελ και όλους τους άλλους νάνους, οι οποίοι επιμελώς φροντίζουν να κρύβονται πίσω από τα φουστάνια της Σαρκοζί, Ολάντ, Ρέντζι, Ραχόϊ, Κάμερον.... Η νέα Χιονάτη του παραμυθιού.

Τώρα οι εκλογές στην Ελλάδα, που από ό,τι φαίνεται τις επιδίωξαν και οι τροϊκανοί, είναι μιά καινούργια ευκαιρία για κινδυνολογία και παράταση της κρίσης. "Η ευρωκρίση τώρα πραγματικά αρχίζει", έγραφε σε πρωτοσέλιδο το Σπίγκελ. Πάλι θα φταίνε τα PIGS. Όμως τα πράγματα μπορούν να γίνουν και διαφορετικά, αρκεί η αριστερά να σταθεί όρθια και συνεπής στις δεσμεύσεις της απέναντι στον λαό. Μιά νίκη του ΣΥΡΙΖΑ-που αναγκαστικά ανακάλυψε ξανά την λέξη πατρίδα-θα μπορούσε να συμβάλει να ξεκινήσει από την Ελλάδα η αντίστροφη μέτρηση για την ανάκτηση της εθνικής αξιοπρέπειας των χωρών του Νότου, και για τον τερματισμό της λιτότητας και την επανεκκίνηση της οικονομίας τους. Με ευρύτερες επιπτώσεις σ´ όλη την Ευρώπη. Η κρίση θα ξεπεραστεί, έστω με μικρούς ρυθμούς ανάπτυξης στην αρχή, μόνο με αναδιανομή του πλούτου. Και αυτό θα γίνει, με αγώνες, τόσο στο εσωτερικό της κάθε χώρας, όσο και μεταξύ των χωρών του Νότου από τη μιά, και του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και χωρών του Βορρά από την άλλη. Κάθε στάση πληρωμών, κάθε διαγραφή χρέους χωρών, είναι αποφασιστική σ´ αυτή την κατεύθυνση. Με θετικές επιπτώσεις και για την διατήρηση της ειρήνης.

 Ήδη χτες (7/1/2015), σε συνθήκες οικονομικού πολέμου με την Ρωσία και με  όπλο την οικονομική ύφεση και την μειωμένη ζήτηση, η τιμή του πετρελαίου μπρεντ έπεσε στα 50 δολάρια το βαρέλι. Συνέβαλε σ´ αυτό και πτώση των ρυθμών ανάπτυξης της Κίνας, απότοκο της ίδιας κατάστασης. Το ινστιτούτο Stratfor προαναγγέλλει όλο χαρά, ότι η Ρωσία θα αναγκαστεί τελικά να υποκύψει.

Το άλλο μεγάλο ζητούμενο βέβαια, το περιβάλλον και η οικολογική ισορροπία, υπονομεύεται με το πετρέλαιο και την καπιταλιστική ανάπτυξη γενικά. Απαιτεί μία οικολογική σοσιαλιστική-κομμουνιστική κοινωνία με "ορθολογικό κοινωνικό έλεγχο της ανταλλαγής της ύλης ανθρώπου-φύσης", όπως το διατύπωνε ο Μαρξ. Ωστόσο μέχρι τότε δεν πρέπει να μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια. Τα κινήματα μπορούν να πετύχουν πολλές μερικές νίκες που θα δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τις μεγαλύτερες και μονιμότερες. Θα κινούνται πάντα μεταξύ "σφύρας", της κρίσης, της ανεργίας , της φτωχοποίησης, και "άκμονος", της ανάπτυξης και περιβαλλοντικής καταστροφής. Αλλά και στην πρώτη περίπτωση δεν είναι και μικρή αυτή η καταστροφή, στο όνομα πάντα της κρίσης. Όταν τα πράγματα κινούνται, δικαιούσαι να ζητάς να μπει κάποιο φρένο.

Για να κλείνουμε. Μιά νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές, θα δώσει ώθηση, θάρρος, έμπνευση, και σε άλλους λαούς της Ευρώπης να κάνουν το ίδιο. Από την άλλη μεριά θα βάλει σε πειρασμό τους Ευρωκράτες να τον ταπεινώσουν και να τον συντρίψουν, ή τουλάχιστον να τον ενσωματώσουν με μιά ευέλικτη αλλά στη πραγματικότητα αυστηρή διαπραγμάτευση· δεδομένου μάλιστα ότι η αριστερά και τα κινήματα δυναμώνουν στις περιφερειακές χώρες της ΕΕ, όχι στις κεντρικές και μεγάλες. Εκεί-Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Βρετανία-δίνουν τον τόνο τα ακροδεξιά και εθνικιστικά κόμματα, και αυτά είναι διαχειρίσιμα από το σύστημα. Η αριστερά στάθηκε ιστορικά ανίκανη να κατανοήσει την ταξική φύση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την διαλεκτική σχέση εθνικού-διεθνικού. Στις περιφερειακές χώρες από την άλλη μεριά, οι εκλογικές διαδικασίες αρχίζουν από το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Στην Ελλάδα ό,τι είναι να γίνει πρέπει να γίνει το πρώτο εξάμηνο.

Η αριστερά στην χώρα μας έφτασε στα ύψη, όταν συνέδεσε διαλεκτικά το εθνικό και το διεθνικός. Έτσι έγινε στην κατοχή με το ΕΑΜ, έτσι και το 1958 με την ΕΔΑ και την πατριωτική της στάση στο Κυπριακό. Για μιά ακόμη φορά τα κύματα της ιστορίας την φέρνουν στην κορυφή, αρκεί να το θέλει και η ίδια. Και ο ελληνικός λαός βέβαια.

Αθήνα 8/1/2015

Γεράσιμος Σκλαβούνος Συγγραφέας  (περισσότερα >> )