2016.  Έτος Ρωσο-ελληνικής και Ελληνο-ρωσικής Φιλίας

2016-Й – ГОД РУССКО-ГРЕЧЕСКОЙ ДРУЖБЫ

 ← αρχικό  κείμενο          

2) ΕΝΟΤΗΤΑ  (Φλεβάρης, 2016) 

 Σημ.: Η επιλογή των ποιητών, τραγουδιστών, τα πεζά κείμενα και οι μεταφράσεις των στίχων ανήκουν στον καθηγητή και ποιητή Γιάννη Μότσιο   εδώ 

Ι. Чайковский Пётр Ильич Πиковая Дама, Ария Елецкого, Павел Лисициан – Я вас люблю.- Πιοτρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι, όπερα Ντάμα πίκα, Άρια Γιελέτσκι, σε στίχους του Ντελνίς Νταβίντοφ .- Πάβελ Λισιτσιάν: τραγουδάει την Άρια σ’ αγαπώ.

   

     

Στην ιδιοφυία του Τσαϊκόφσκι ανήκουν πάνω από 80 έργα, ανάμεσά τους 10 όπερες και 3 μπαλέτα, περισσότερα  από 100 τραγούδια –romance.
Η «Ντάμα πίκα» (1834) «Пи́ковая да́ма» είναι διήγημα – νουβέλα   του Αλεξάντρ Σεργκιέγιεβιτς Πούσκιν  (1799 – 1837). Είναι το πρώτο ρωσικό έργο που γνώρισε μεγάλη επιτυχία στην Ευρώπη από  μεταφράσεις του Προσπέρ Μεριμέ κι αργότερα του Αντρέ Ζιντ.

    

 

     

    

    

  

Πάβελ Λισιτσιάν (1911-2004).

 

Βαρύτονος, προφέσορας, Διευθυντής της Κρατικής Φιλαρμονικής της Μόσχας, σολίστας των Μπολσόι και Διευθυντής της Διεθνούς Σχολής τραγουδιού στη Μόσχα.

Γνώρισε μεγάλη επιτυχία στο εσωτερικό της χώρας, και στο εξωτερικό («Μετροπόλιταν Όπερα» της Νέας Υόρκης).

Πήρε μέρος στον πόλεμο 1941 – 1945 και τιμήθηκε με έξι μετάλλια, ανάμεσά τους : Ανδρείας και Για την

υπεράσπιση του Καυκάσου.

 

 

Στη φωτογραφία υποκρίνεται το ρόλο του Βαλεντίνου στην όπερα «Φάουστ».

   

  

  

Дени́с Васи́льевич Давы́дов Ντενίς Βασίλιεβιτς Νταβίντοφ  (1784-1839)

 Ποιητής, ο πιο αντιπροσωπευτικός  εκπρόσωπος της «Ποίησης των Ουσάρων».

Αντιστράτηγος, διοικητής παρτιζάνικου τμήματος στον γαλλορωσικό πόλεμο του 1812. 

Προσωπικός εχθρός του Ναπολέοντα.

 

σ’ αγαπώ

 

Σ’ αγαπώ, και σ’ αγαπώ αρίφνητα

Χωρίς εσένα δε μπορώ μήτε μέρα να ζήσω.

Κατόρθωμα  δύναμης απαράμιλλης

Είμ’ έτοιμος για σένανε να πράξω,

Αλλά να ξέρεις: τη λευτεριά της καρδιάς σου

Με τίποτα δε θέλω να στριμώξω.

Είμαι έτοιμος για σένα να κρυφτώ,

Τη φλόγα των ζηλότυπων αισθημάτων να κατευνάσω,

Για όλα, για τα πάντα είμ’ έτοιμος για σένα!

Και όχι μόνο αγαπημένος σύζυγος,

Αλλά και δούλος χρήσιμος πού και πού,

Δικός σου δούλος θα ’θελα να είμαι

Και παρηγορητής σου μια ζωή.

 

Το βλέπω καθαρά, το νιώθω τώρα,

Σε τι χίμαιρες παρέσυρα τον εαυτό μου,

Μηδαμινή η εμπιστοσύνη σου σε μένα,

Πόσο για σένα είμαι μακρινός και ξένος!

Αχ, με βασανίζει η απόσταση αυτή,

Συμπάσχω σε μ’ όλη μου την  ψυχή,

Θλίβομαι με τη θλίψη τη δική σου

Θρηνώ με τα δικά σου δάκρυα…

Αχ, με βασανίζει η απόσταση αυτή,
Συμπάσχω σε μ’ όλη μου την  ψυχή!

 

Σε αγαπώ, και σ’ αγαπώ αρίφνητα

Χωρίς εσένα δε μπορώ μήτε μια μέρα να ζήσω.

Κατόρθωμα  δύναμης απαράμιλλης

Είμ’ έτοιμος για σένανε να πράξω!

 

Ο, λατρεία μου, εμπιστεύσου με!

 

  

Προσθέτω  δεύτερο ποίημα του Ντενίς Νταβίντοφ, (για μεγαλύτερη εξοικείωση με τη  φωνή του ποιητή) και με τον ίδιο τίτλο:

σ’ αγαπώ

 

Σ αγαπώ, όπως πρέπει ν’ αγαπάει κανείς:

Την τύχη αψηφώντας, τα σούσουρα της πόλης,

Ακόμα κι εμάς τους ίδιους αψηφώντας,

Ότι τη ζωή μου άσπλαχνα και σκληρά ταλαιπωρούν.

Εσένα σ’ αγαπώ,- όχι ότ’ είσ’ απ’ όλες η πιο όμορφη,

Ότι το σώμα σου εκπέμπει μόνο γλύκα, ότι

Τα χείλη σου χλιδίζουν κι η θωριά μ’ ανατολή φλογίζει,

Ότ’ είσαι σκέτη ποίηση από τα νύχια των ποδιών ως το κεφάλι!

Σ’ αγαπώ δίχως κανένα φόβο, χωρίς τον κίνδυνο

Μήτε της γης, μήτε τ’ ουρανού, μήτε της Πένζας

Και της Μόσχας,- μπορώ να σ’ αγαπώ κουφός

Και με την όραση χαμένη …

                                            Σ΄ αγαπώ γιατ’ είσ’ εσύ!

Για το δικαίωμα να σ’ αγαπώ, δε θα προσφύγω

Σε ταυτότητες παρατημένων που ξεράθηκαν

Από τη ζήλεια: από καιρό, μεθ’ υπολήψεως

Παρακαλώ, να μην ασχοληθούν με μένα -

Κι από το διάολο να πάνε και πιο κει, μακριά πολύ!

   

   

ΙΙ. Фёдоръ Шаляпинъ Φιόντορ Σαλιάπιν:  «Ο ψύλλος»

 

  

«Ο ψύλλος»: στίχοι  του  Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε. Γερμανός ποιητής, παγκόσμιας εμβέλειας και σημασίας, μυθιστοριογράφος, δραματουργός, θεωρητικός της Τέχνης και επιστήμονας (1749 – 1832).

 

 

 

Γ.Β.φον Γκαίτε   

    

  

   

  

   

Η μουσική είναι του Μοντέστ Π. Μούσοργκσκι (1839-1881): προς θεού! Λάθος το ‘Μουσόργκσκι’. 

 

Ρώσος μουσουργός  με κυριότερα τα έργα: η όπερα Μπορίς Γκοντουνόφ, το έργο για πιάνο Εικόνες από μια Έκθεση και το αριστουργηματικό συμφωνικό ποίημα Νύχτα Στο Φαλακρό Βουνό κ.ά.

 

 

      Μοντέστ Π. Μούσοργκσκι

  

   

  

  

   

    

Τους στίχους του Γκαίτε   Ψύλλος («Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας βασιλιάς») μετέφρασε αριστουργηματικά ο  Α.Ν. Στρουγκοφστσικόφ,  ένας από τους καλύτερους μεταφραστές στα Ρωσικά έργων του Γκαίτε και του Σίλερ.

  

  

 

 

    

    

  

Фёдоръ Шаляпинъ "Блоха", 

Φιόντορ Σαλιάπιν ένας από τους μεγαλύτερους ρώσους τραγουδιστές όλων των εποχών.

  

  

 

 

Ο ψύλλος (Μια φορά κι έναν καιρό)

 

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας βασιλιάς, μαζί του είχε κι έναν ψύλλο.

Ψύλλο, ψύλλο, καρδιακό του φίλο.

Κι απ’ αδερφό αγαπημένο, πιο αγαπητό τον είχε φίλο.

Χα-χα-χα-χα-χα ο ψύλλος.

Χα-χα-χα-χα-χα ο ψύλλος.

Χα-χα-χα-χα-χα ο ψύλλος φίλος.

 

Καλεί το ράφτ’ ο βασιλιάς: «Άκου να δεις, του λέει, στραβό κεφάλι,

Για τον αγαπημένο φίλο, βελούδινο να ράψεις μακρύ παλτό – καφτάνι».

Για τον ψύλλο, ναι, με πολύ ζήλο – για τον ψύλλο. Και τούτο φτάνει!

Για τον αγαπημένο φίλο.

Χα-χα-χα και χα-χα-χα,

Χα-χα για τον αγαπημένο φίλο – ψύλλο.

 

Στη ζεστασιά και στη βολή ο ψύλλος μου να ζει,

Κι απόλυτη ελευθερία σε τούτη την αυλή θα του δοθεί.

Στην αυλή, ρι-ρι-ρι-ρι, θα του δοθεί, ρι-ρι-ρι-ρι,

Με ζήλο στον ψύλλο. Με ζήλο πολύ.

 

Το αξίωμα του υπουργού κι αστέρι να! Ο βασιλιάς τού δίνει.

Μ’  αυτόν τον πήραν το κατόπι, α-χα-χα, κι οι άλλοι ψύλλοι.

Η ίδια η βασίλισσα, με όλες τις κυρίες της τιμής, όι, όι, όι

Από τους ψύλλους πού να κλείσουν και πώς να κλείσουν μάτι, όι-όι-όι!

Τες πιάνει φόβος τρομερός να τες αγγίξουν, και πού να τους σκοτώσουν κιόλας!

Ενώ οι άλλοι, εμείς, ποιον τόλμησαν ν’ αγγίξουν, τους πετσοκόβουμε στο πι και φι.

Χα-χα-χα-χα και χα-χα-χα-χα,

Χα-χα-χα-χα  στο πι και φι,

Στον τόπο τους αφήνουμε αυτοστιγμεί.

 

  

 

III. Булат Окуджава - Молитва - (Пока Земля ещё вертится)

       Μπουλάτ Οκουτζάβα (Μόσχα 1924–1997 Παρίσι)

       Προσευχή (Ενόσω ακόμα περιστρέφεται η γη)

    

Слова: Б. Окуджава

Исп.: Булат Окуджава.

Οι στίχοι, η μουσική, η εκτέλεση και η συνοδεία στην κιθάρα είναι του Οκουτζάβα.

  

   

Ενόσω ακόμα περιστρέφεται η γη

κι ακόμα φωτεινό το φως,

Κύριε, δώσε στον καθένα αυτό

που δεν έχ’, ο φτωχός:

Δώσε στον τυχερό λεφτά… Και μην ξεχνάς και μένα τον ίδιο.

 

Ενόσω ακόμα περιστρέφεται η γη, Κύριε,- δική σου η εξουσία !-

Δώσε σ’ αυτόν που κόβεται για εξουσία να εξουσιάζεται από την εξουσία,

Δώσε ανάπαυλα στο χουβαρντά τουλάχιστο ως τα στερνά της μέρας.

Στον Κάιν δώσε μετάνοια… Και μην ξεχνάς και μένα τον ίδιο.

 

Το ξέρω: τα πάντα μπορείς, πιστεύω στη δική Σου τη σοφία,

Όπως πιστεύ’ ο σκοτωμένος στρατιώτης, ότι στον παράδεισο θα ζει,

Όπως πιστεύει στους ήρεμους λόγους Σου το κάθε αφτί,

Όπως πιστεύουμε κι εμείς οι ίδιοι, μην ξέροντας, τι πράττουμε ακριβώς!

 

Κύριε, δικέ μου Θεέ,  πρασινομάτη μου,  Εσύ, ο κύριος του φωτός,

Ενόσω ακόμα περιστρέφεται η γη κι αυτό τής φαίνεται παράξενο της ίδιας,

Ενόσω ακόμα ο χρόνος κι η φωτιά αρκεί,

Δώσε και συ σε όλους κάτι τι… Και μην ξεχνάς και μένα τον ίδιο.

1963

 

  

ΙΙΙ α. Το ίδιο τραγούδι του Οκουτζάβα το δίνουμε σε εκτέλεση της Ζάννας Μπιτσέφσκαγια:

  

http://vk.com/video116191177_168611099 

Σημ.: Περισσότερες πληροφορίες για την  Ζ. Μπ.  βλ. στην 1) Ενότητα, Γενάρης 2016. εδώ

 

IV. Ρωσικό δημοτικό τραγούδι

Όϊ, πάγε - πάγε…

 

Όι, πάγε - πάγε,  μη με ξεπαγιάζεις

Μη με ξεπαγιάζεις με το άτι μου.

Μη με ξεπαγιάζεις με το άτι μου,

Το άτι μου, με την κάτασπρη τη χαίτη.

Η γυναίκα μου, οχ, ζηλιάρα πού ειναι ,

Η γυναίκα μου, οχ ζηλιάρα σκέτη.

 

Έχω γυναίκα καλλονή, με περιμένει,

Σπίτι θλίβεται η φτωχή, με περιμένει.

 

Θα γυρίσω σπίτι  λιόγερμα, 

Θ’ αγκαλιάσω την, και το άτι θα ποτίσω.

Πάγε- πάγε, οχ,  μη με ξεπαγιάζεις

Μη με  ξεπαγιάζεις με το άτι μου.

Με το άτι μου μη μας ξεπαγιάζεις,

Με την άσπρη χαίτη του, το άτι μου.